یکشنبه پر ابهام در بازگشت تحریم‌ها علیه ایران

در حالی که کمتر از ۴۸ ساعت به اعمال مجدد تحریم‌های ایران بواسطه اقدام امریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه باقی مانده است، و امریکا ایران را به بازگرداندن تحریم‌ها تهدید کرده است، به گزارش رویترز دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد با امضای یک فرمان اجرایی جدید طرف‌هایی را که تحریم‌های تسلیحاتی ایران را نقض می‌کنند، تحریم کند. بر اساس این فرمان اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا ، امکان تحریم همه کشورها و شرکتهایی را فراهم می کند که ممنوعیت‌های مربوط به تحریم ایران را نقض می‌کنند.بر اساس این گزارش‌ها امریکا قصد دارد به این ترتیب و از طریق این فرمان اجرایی کسانی را که ممنوعیت‌های وضع‌شده‌ی امریکا را نقض می‌کنند با قطع دسترسی به بازار آمریکا تهدید کند. هر چند رویترز به نقل از یک وکیل تحریم در ایالات متحده در این باره گفت: این دستورالعمل جدید ممکن است بیشتر نمادین باشد تا عملی ، زیرا بسیاری از نهادها و اشخاص ایرانی از قبل از سوی آمریکا تحریم شده اند. این تهدید اساساً برای ارسال پیام در مورد این موضوع خاص طراحی شده است که ایالات متحده از اینکه طرف های دیگر توافق هسته ای ایران با تحریم های تسلیحاتی سریع موافقت نکردند، ناراضی است.
این همان پیش‌بینی است که بسیاری از تحلیل‌گران در خصوص راهبردهای امریکا برای مقابله با ایران بر آن تاکید داشتند و علیرغم تاکید مقام‌های جمهوری اسلامی ایران که امریکا به علت خروج از برجام نمی‌تواند محدودیتی را علیه جمهوری اسلامی اعمال کند و از مکانیسم ماشه علیه ایران استفاده کند، خاطرنشان می‌کردند که امریکا برای تحت فشار قرار دادن ایران، نیازی به مداخله مستقیم در سازوکارهای اقتصادی ایران یا برجام ندارد و از طریق طرف ثالث و فشار اقتصادی بر این کشورها امکان اعمال فشار بر ایران را برای خود محفوظ نگه می‌دارد.
امریکا ایران را به نقض تعهدات خود در برجام متهم کرده و بر این اساس از شورای امنیت خواسته است تا به خاطر نقض تعهدات برجام توسط امریکا، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را باز گرداند.
به گفته‌ی بسیاری از ناظران امریکا با خروج خود از برجام حق بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران از خود سلب کرده است. اگر امریکا از برجام خارج نشده بود،‌ امریکا می‌توانست طی یک فرایند ۳۰ روزه، خواستار بازگشت تحریم‌ها علیه ایران شود و با ارائه‌ی چنین درخواستی به شورای امنیت، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به صورت خودکار باز می‌گشت.
در شرایط فعلی امریکا از نظر حقوقی امکان استفاده از بندهای برجام را ندارد، و امریکا نیز به خوبی از این محدودیت آگاه است و به این ترتیب همان‌گونه که بسیاری از تحلیل‌گران تاکید داشتند، از طریق کشور ثالث ممکن است تلاش کند تا تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند.
با این وصف مقام‌های جمهوری اسلامی همچنان تاکید دارند که روز یک شنبه اتفاق خاصی نخواهد افتاد. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روز پنج‌شنبه در یک پیام توئیتری با اشاره به تهدیدات امریکا اعلام کرد روز شنبه هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.
وی در این پیام با استناد به جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی امریکا اظهار داشته است که آمریکا دیگر عضوی از برجام نیست. ظریف همچنین خطاب به پمپئو از او خواسته است تا قطعنامه ۲۲۳۱ را بخواند تا متوجه شود که روز 20 سپتامبر اتفاقی در خصوص تحریم‌های ایران نخواهد افتاد.
ظریف در این پیام تاکید کرده است که فرایند بازگرداندن تحریم‌ها ساده، خودکار، و یا سریع نیست و تعمدا پیچیده و طولانی مدت طراحی شده است. این درحالیست که مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به سورینام سفر کرده است گفت آمریکا مایل است همه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران به اجرا درآید و دوشنبه آینده مجموعه جدیدی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد به اجرا در خواهد آمد.
بهر حال گرچه ممکن است از نظر حقوقی اظهارات مقام های جمهوری اسلامی ایران درست باشد،‌ اما نکته مهمی که توسط حکومت جمهوری اسلامی نادیده گرفته می‌شود تاثیر این تهدیدها بر جو روانی بازار و تاثیر ماندگار آن بر روندهای اقتصادی در ایران است که صرفنظر از این که تهدیدها عملی یا غیرعملی باشد، تاثیر خود را بر بازار ایران بر جا می‌گذارد. با تغییر جو روانی بازار در خصوص احتمال اعمال تحریم‌ها علیه ایران، دلار و طلا روند صعودی خود را آغاز کرده‌اند و به نظر می‌رسد که این روند صرفنظر از اینکه امریکا به صورت واقعی امکان اعمال تحریم‌ها علیه ایران را پیدا کند، همچنان در روزهای آینده نیز ادامه خواهد یافت.