رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گفت‌وگویی با روزنامه سوئیسی «نویه زوریخر سایتونگ» اعلام کرد که نگرانی‌ها درباره احتمال دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای هنوز به‌طور کامل برطرف نشده است. او گفت بخش عمده ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در تاسیسات شناخته‌شده اصفهان و فردو و تا حدی در نطنز نگهداری می‌شود، اما بازرسان آژانس اجازه دسترسی به این مراکز را ندارند و تنها زمانی می‌توانند وارد شوند که تهران آن را در راستای «منافع ملی خود» بداند.
به گفته گروسی، بر اساس اطلاعات موجود، بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا در اختیار جمهوری اسلامی است، و اگر این مقدار تا سطح بالاتری از خلوص غنی‌سازی شود، برای ساخت چند سلاح هسته‌ای کافی خواهد بود. او افزود: «ممکن است بخش کوچکی از این مواد جابه‌جا شده باشد، اما نه زیاد. بیشتر آن‌ها همچنان در تأسیسات اصلی باقی مانده‌اند. مسئله این است که آیا ما اجازه دسترسی به آن‌ها را خواهیم داشت یا خیر.»
به گزارش روزنامه سوئیسی، گروسی تأیید کرد که سایت‌های هسته‌ای اصفهان، فردو و نطنز در جریان جنگ دوازده‌روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل به‌شدت آسیب دیده‌اند، اما ذخایر اورانیوم غنی‌شده در همان اماکن باقی مانده‌اند. او گفت: «برای بازرسی از این تأسیسات، همکاری کامل ایران ضروری است — و این همکاری تنها زمانی رخ می‌دهد که تهران آن را به سود خود بداند.»
مدیرکل آژانس با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ادعای ساخت سلاح اتمی را رد می‌کند، گفت: «با این حال، نگرانی درباره احتمال دستیابی ایران به جنگ‌افزار هسته‌ای کاملاً از میان نرفته است.» او هشدار داد که ادامه غنی‌سازی در سطوح بالا می‌تواند منطقه را وارد مرحله تازه‌ای از بی‌ثباتی کند و افزود: «اگر راهی برای گفت‌وگو و توافق وجود نداشته باشد، خاورمیانه در آستانه دور جدیدی از بمباران‌ها قرار خواهد گرفت.»
گروسی در پاسخ به پرسشی درباره امکان از سرگیری مذاکرات میان تهران و قدرت‌های جهانی گفت: «نشستن بر سر یک میز می‌تواند ما را از خطر دور تازه‌ای از حملات نجات دهد. دیپلماسی به صبر، درک متقابل و شناخت شرایط کلی نیاز دارد.» او در ادامه با اشاره به سخنان اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که از احتمال دستیابی به راه‌حلی دیپلماتیک با تهران سخن گفته بود، اظهار داشت: «این موضع رئیس‌جمهور آمریکا، آن هم در پارلمان اسرائیل، نشانه‌ای دلگرم‌کننده است و پیام قدرتمندی در حمایت از راه‌حل سیاسی برای بحران ایران به جهان می‌فرستد.»
مدیرکل آژانس در بخش دیگری از گفت‌وگو توضیح داد که بازرسان این نهاد هنوز در ایران حضور دارند، اما همکاری جمهوری اسلامی با آژانس در پایین‌ترین سطح خود قرار گرفته است. به گفته او، «در عمل ما هنوز برخی بازرسی‌ها را انجام می‌دهیم، اما همکاری‌ها به هیچ‌وجه در سطحی که برای اطمینان از صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای لازم است، نیست.»
گروسی همچنین تأکید کرد که اگرچه ایران هنوز از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج نشده، اما محدود کردن بازرسی‌ها و ادامه غنی‌سازی در سطوح بالا، پرسش‌های جدی درباره اهداف واقعی برنامه هسته‌ای تهران ایجاد کرده است. او گفت: «مسئله ایران را نمی‌توان جدا از بافت کلی منطقه دید. وضعیت امنیتی خاورمیانه به سرعت در حال تغییر است و چندین کشور درگیر آن هستند. در نهایت، سرنوشت منطقه به دو مسئله گره خورده است: مسئله فلسطین و آینده ایران.»
در ادامه این مصاحبه، گروسی به پرسشی درباره سرنوشت ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران پاسخ داد و گفت: «کاملاً ممکن است بتوانیم محل نگهداری این مواد را شناسایی کنیم. ما در واقع می‌دانیم که کجا هستند. پرسش اصلی این است که آیا به آن‌ها دسترسی خواهیم داشت و اینکه ایران با این مواد چه خواهد کرد؟ آیا قصد دارد آن‌ها را نگه دارد؟ میزان غنی‌سازی را کاهش دهد؟ یا آن‌ها را به خارج از کشور منتقل کند؟ گزینه‌های متعددی وجود دارد، اما تصمیم نهایی در دست تهران است.»
او همچنین یادآور شد که حملات اسرائیل و آمریکا به سه مرکز اصلی هسته‌ای ایران، فردو، نطنز و اصفهان، موجب خسارات گسترده‌ای شده است. با این حال، منابع غربی می‌گویند بخش زیادی از تجهیزات حساس پیش از حملات به زیرزمین منتقل شده بود و احتمالاً سالم مانده است. به همین دلیل، مقامات اسرائیلی هشدار داده‌اند که جمهوری اسلامی ممکن است تلاش کند فعالیت‌های خود را در تاسیسات زیرزمینی ادامه دهد.
در همین حال، به گزارش رویترز، پس از بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی در پی فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی سه کشور اروپایی، ایران اعلام کرده که همکاری خود با آژانس را «بازنگری» خواهد کرد. سه کشور فرانسه، بریتانیا و آلمان در پایان سپتامبر روند بازگشت شش قطعنامه شورای امنیت علیه تهران را آغاز کردند؛ اقدامی که موجب شد تحریم‌های تسلیحاتی، مالی و نفتی سازمان ملل علیه ایران دوباره برقرار شود. این تحریم‌ها شامل مسدودسازی دارایی‌های بانک مرکزی ایران، ممنوعیت سفر برخی مقام‌های جمهوری اسلامی، و محدودیت در خرید و حمل نفت خام و فلزات گرانبهاست.
در واکنش به این تحولات، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، تأیید کرده است که «بازرسان آژانس در حال حاضر در ایران حضور ندارند» و تنها در صورتی اجازه بازدید از تأسیسات هسته‌ای را خواهند داشت که شورای عالی امنیت ملی آن را تصویب کند. این موضع، به گفته ناظران، نشانه‌ای آشکار از دور شدن جمهوری اسلامی از تعهدات بین‌المللی خود است.
در حالی که رافائل گروسی از جامعه جهانی خواسته است با دیپلماسی و گفت‌وگو از وقوع «دور جدیدی از حملات» در خاورمیانه جلوگیری کند، بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که تهران همچنان در مسیر تقابل حرکت می‌کند. سطح بی‌اعتمادی میان ایران و آژانس، و نیز میان تهران و کشورهای غربی، به حدی رسیده که هرگونه توافق تازه را دشوار کرده است.
در پایان گفت‌وگو، گروسی گفت: «نگرانی‌ها درباره احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای به‌طور کامل از میان نرفته است. اما همچنان باور دارم که گفت‌وگو، و نه رویارویی، تنها راه جلوگیری از فاجعه‌ای بزرگ‌تر در خاورمیانه است.»
