در بحبوحه افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، خبرگزاری اکسیوس گزارش داد که کاخ سفید در حال برنامه‌ریزی برای دور چهارم مذاکرات هسته‌ای با ایران است. این مذاکرات با هدف محدودسازی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و کاهش تحریم‌های اقتصادی، تحت میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود و تاکنون سه دور آن در مسقط، پایتخت عمان، انجام شده است.
خبرنگار اکسیوس، به نقل از استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در مذاکرات با جمهوری اسلامی، گزارش داد که ایالات متحده تلاش دارد دور چهارم گفت‌وگوها را برای آخر این هفته برنامه‌ریزی کند. ویتکاف توضیح داد: «اگر این گفت‌وگو برگزار نشود، تنها دلیلش سفر رئیس‌جمهور به خاورمیانه خواهد بود.»
رئیس‌جمهور ترامپ قرار است هفته آینده سفری به عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و کشورهای دیگر خواهد رفت تا با رهبران سعودی و اسرائیلی درباره مسائل منطقه‌ای از جمله ایران گفت‌وگو کند.
ویتکاف همچنین ضمن مثبت خواندن مذاکرات با تهران افزود: «ما به پیشرفت‌هایی دست یافته‌ایم. امیدوارم این روند در مسیر درستی پیش برود. رئیس‌جمهور می‌خواهد اگر ممکن باشد، این مسأله به‌صورت دیپلماتیک حل شود، بنابراین ما هر کاری از دستمان برمی‌آید انجام می‌دهیم تا این روند به جریان بیفتد.»
دور نخست این مذاکرات در ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ در مسقط آغاز شد و تاکنون شامل سه دور گفت‌وگو بوده که با حضور غیرمستقیم و از طریق میانجی‌گری عمان برگزار شده است. طرف ایرانی را عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، رهبری می‌کند و از طرف آمریکا، استیو ویتکاف مسئول اصلی گفت‌وگوهاست. عمان، به‌عنوان کشوری با روابط دیپلماتیک مثبت با هر دو طرف، نقش کلیدی در تسهیل این گفت‌وگوها ایفا کرده است. بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، اخیراً تأکید کرد که «طرفین توافق کرده‌اند وارد مرحله بعدی مذاکرات شوند» و ابراز امیدواری کرد که «پیشرفت‌های اخیر بتواند راه را برای توافقی پایدار باز کند.»
به گفته منابع آگاه، اگرچه مذاکرات در فضای مثبت‌تری نسبت به گذشته پیش می‌رود، اما اختلافات اساسی همچنان بر سر موضوعات کلیدی پابرجاست؛ از جمله میزان مجاز غنی‌سازی اورانیوم، برنامه موشکی ایران و ارائه تضمین‌هایی از سوی آمریکا برای ماندگاری در توافق. عباس عراقچی هفته گذشته گفت: «ایران آماده است برای رسیدن به توافقی متوازن و عادلانه، مذاکرات را ادامه دهد، اما حقوق هسته‌ای مردم ایران قابل معامله نیست.» او همچنین پیشنهاد داده که قدرت‌های اروپایی از جمله فرانسه، بریتانیا و آلمان نیز در مرحله بعدی مذاکرات حضور فعال‌تری داشته باشند.
همزمان، مقامات اسرائیلی و سعودی نیز نسبت به روند مذاکرات واکنش نشان داده‌اند. ییسراییل کاتز، وزیر دفاع اسرائیل، هشدار داده که «هر توافقی که به ایران اجازه دهد حتی یک سانتریفیوژ فعال نگه دارد، تهدیدی مستقیم برای امنیت اسرائیل خواهد بود.»
در آمریکا، مواضع مختلفی در این باره مطرح شده است. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، گفته است: «برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران تنها نتیجه‌ای است که برای ما قابل‌قبول خواهد بود.» در همین حال، پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، به‌طور علنی به ایران هشدار داده و گفته: «ما حمایت مرگبار شما از حوثی‌ها در یمن را می‌بینیم. شما دقیقاً می‌دانید که ارتش آمریکا قادر به چه چیزی است – و هشدار داده‌اید. شما در زمان و مکان انتخابی ما، تاوان خواهید داد.»
در فضای داخلی ایران نیز این مذاکرات بازتاب‌های گسترده‌ای داشته است. برخی رسانه‌های اصولگرا از جمله کیهان از دولت خواسته‌اند «فریب وعده‌های غربی‌ها را نخورد» و از «خط قرمزها» عبور نکند، در حالی که رسانه‌های میانه‌رو مانند شرق و اعتماد از مذاکرات به‌عنوان «فرصتی برای شکستن بن‌بست اقتصادی» یاد کرده‌اند. به‌دنبال انتشار اخبار مثبت از مذاکرات، ارزش ریال ایران اندکی تقویت شده و بورس تهران رشدی نسبی را تجربه کرده است.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در این دور از مذاکرات، نگرانی از شکست دوباره توافق است. توافق پیشین موسوم به برجام در دوران دولت اوباما منعقد شد، اما دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و موج جدیدی از تحریم‌ها علیه ایران وضع کرد. اکنون ایران خواستار تضمین‌هایی برای جلوگیری از خروج دوباره آمریکا از توافق است؛ مسئله‌ای که به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های مذاکرات فعلی تبدیل شده است. تحلیل‌گران اکسیوس می‌گویند که بدون ارائه تضمین‌های قوی از سوی واشنگتن، رسیدن به توافقی پایدار بسیار دشوار خواهد بود.
از منظر بین‌المللی، اتحادیه اروپا، چین و روسیه نیز با دقت روند مذاکرات را دنبال می‌کنند. کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در واکنش به خبر برنامه‌ریزی دور چهارم مذاکرات گفت: «ما از هر تلاشی برای احیای توافق هسته‌ای استقبال می‌کنیم و آماده‌ایم نقش سازنده‌ای ایفا کنیم.» چین و روسیه که هر دو روابط نزدیکی با تهران دارند، بر لزوم حل‌وفصل دیپلماتیک بحران تأکید کرده‌اند.
در نهایت، هرچند اختلافات سیاسی و فنی بزرگی میان ایران و آمریکا وجود دارد، اما تمایل هر دو طرف برای ادامه مذاکرات نشانه‌ای مثبت برای کاهش تنش‌ها در منطقه است. نقشی که عمان به‌عنوان میانجی ایفا می‌کند، همراه با فشارها و حمایت‌های بین‌المللی، می‌تواند زمینه‌ساز رسیدن به توافقی جدید باشد که هم نگرانی‌های امنیتی غرب را کاهش دهد و هم به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ایران کمک کند.
ولی نگرانی مردم ایران بیشتر مربوط به ادامه حیات جمهوری اسلامیست که با سرکوب و ارعاب به حکومت خود ادامه دهد.
