توقیف یک نفتکش در تنگه هرمز بار دیگر تنشها در یکی از حساسترین گذرگاههای انرژی جهان را افزایش داده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده که جمهوری اسلامی ایران یک نفتکش خارجی را هنگام عبور از تنگه هرمز توقیف کرده است؛ اقدامی که به گفته مقامهای ایرانی، به دلیل حمل محموله بزرگ سوخت قاچاق انجام شده است. این نفتکش حامل حدود چهار میلیون لیتر سوخت، معادل ۲۵ هزار بشکه نفت، بوده و نیروهای دریایی سپاه پاسداران آن را متوقف کردهاند.
بر اساس گزارش رسانههای رسمی داخل ایران، مجتبی قهرمانی، رئیس کل دادگستری استان هرمزگان، اعلام کرده که این نفتکش و محموله آن به ارزش تقریبی ۷۰۰ میلیارد تومان، بر اساس مواد ۲۰ و ۲۲ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، «به نفع دولت» ضبط خواهد شد. او همچنین تأیید کرده که ۱۶ خدمه خارجی این کشتی همچنان در بازداشت به سر میبرند و پرونده قضایی آنها در دادسرای عمومی و انقلاب قشم در حال بررسی است.
به گفته مقامهای قضایی، این نفتکش در آبهای خلیج فارس و در نزدیکی جزیره قشم توقیف شده و نیروی دریایی سپاه پاسداران نقش اصلی را در این عملیات داشته است. با این حال، جزئیات مهمی از جمله پرچم کشتی، ملیت خدمه و مالکیت آن همچنان اعلام نشده و این ابهامها، امکان ارزیابی مستقل حقوقی و بینالمللی این پرونده را دشوار کرده است.
بر اساس توضیحات منتشرشده، این شناور سوخت را از شناورهای کوچکتر دریافت کرده و قصد داشته آن را به کشتیهای بزرگتر در خارج از خلیج فارس منتقل کند. مقامهای ایرانی این اقدام را بخشی از شبکه قاچاق سوخت دانستهاند؛ پدیدهای که به گفته آنها، به دلیل اختلاف شدید قیمت سوخت در داخل و خارج کشور شکل گرفته و سودآوری بالایی دارد.
در عین حال، تحلیلگران امنیتی هشدار میدهند که توقیف این نفتکش را نمیتوان صرفاً در چارچوب مقابله با قاچاق سوخت ارزیابی کرد. شرکتهای امنیت دریایی، از جمله مؤسسه «امبری»، پیشتر هشدار داده بودند که پس از توقیف نفتکشهای حامل نفت تحریمی ایران و ونزوئلا از سوی آمریکا، احتمال اقدام تلافیجویانه از سوی تهران وجود دارد. به گفته این نهادها، خلیج فارس و بهویژه تنگه هرمز، محتملترین صحنه چنین تنشهایی است.
خبرگزاری آسوشیتدپرس همچنین یادآوری کرده که جمهوری اسلامی در سالهای گذشته بارها کشتیهایی را در این آبراه راهبردی توقیف کرده است. این خبرگزاری به حوادثی از جمله توقیف یک کشتی در نوامبر گذشته و نیز حملات سال ۲۰۱۹ به نفتکشها اشاره میکند؛ حملاتی که غرب، ایران را مسئول آنها دانست. همچنین در سال ۲۰۲۱، یک حمله پهپادی به نفتکشی مرتبط با اسرائیل منجر به کشته شدن دو خدمه اروپایی شد.
این تحولات در حالی رخ میدهد که تنش میان جمهوری اسلامی و غرب، بهویژه پس از جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل در ماه ژوئن، به سطح بیسابقهای رسیده است؛ جنگی که به کشته شدن فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای در ایران و همچنین دهها کشته در اسرائیل انجامید.
تنگه هرمز، بهعنوان گذرگاه حدود ۲۰ درصد از تجارت نفت جهان، همواره نقطهای حساس در معادلات امنیت انرژی بوده است. جمهوری اسلامی بارها تهدید کرده در صورت تشدید فشارها، این مسیر راهبردی را مسدود خواهد کرد؛ در حالی که ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا مستقر در بحرین، مأموریت حفظ امنیت کشتیرانی در منطقه را بر عهده دارد.
در چنین فضایی، توقیف اخیر نفتکش نهتنها یک پرونده قضایی یا اقتصادی، بلکه بخشی از معادله پیچیده تنشهای ژئوپلیتیکی در خلیج فارس تلقی میشود؛ معادلهای که هر تحول در آن میتواند پیامدهایی فراتر از مرزهای ایران داشته باشد.
