تنش میان لبنان و جمهوری اسلامی در روزهای اخیر به بالاترین سطح خود در سالهای گذشته رسیده است. این تنشها پس از اظهارات تازه علیاکبر ولایتی، مشاور ارشد رهبر جمهوری اسلامی، درباره نقش و جایگاه حزبالله در لبنان شدت گرفت؛ اظهاراتی که موجی از واکنشهای کمسابقه و تند از سوی مقامهای لبنانی را برانگیخت و بار دیگر شکاف عمیق میان بیروت و تهران را آشکار کرد.
چهار روز پیش، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در پیامی در شبکه ایکس مدعی شده بود که «ایران در امور داخلی لبنان دخالت نمیکند» و حتی برای گفتوگو با همتای لبنانی خود اعلام آمادگی کرده بود. اما تنها چند روز بعد، در چهارشنبه ۵ آذر، علیاکبر ولایتی در گفتوگو با خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه، سخنانی کاملاً مغایر با این ادعا بیان کرد و گفت: «وجود حزبالله از آب و نان برای لبنان ضروریتر است». او همچنین هشدار داد که خلع سلاح حزبالله تبعات سنگینی خواهد داشت و تأکید کرد جمهوری اسلامی «همواره از حزبالله و جبهه مقاومت حمایت کرده و خواهد کرد».
این سخنان، موجی از واکنشهای فوری و شدیداللحن مقامهای لبنانی را به همراه داشت. یوسف رَجی، وزیر خارجه لبنان، در پیامی مستقیم خطاب به عباس عراقچی نوشت: «واقعاً مایل بودم سخنان شما را باور کنم که ایران در امور داخلی لبنان دخالت نمیکند، تا اینکه مشاور رهبر شما ظاهر شد و به ما یاد داد چه چیزی در لبنان برای شما مهم است.» او تأکید کرد: «آنچه برای ما مهمتر از آب و نان است، حاکمیت، آزادی و استقلال تصمیمگیری داخلی ماست؛ دور از شعارهای ایدئولوژیک و چارچوبهای فرامرزی که کشور ما را ویران کرده و همچنان ما را به سوی نابودی میکشاند.»
این واکنش فقط در سطح دولت لبنان نبود. سمیر جعجع، رئیس حزب «نیروهای لبنانی» نیز در پیامی که بهطور مستقیم خطاب به ولایتی و رهبر جمهوری اسلامی منتشر کرد، نوشت: «لبنان کشوری مستقل است و شما حق ندارید در امور داخلی ما دخالت کنید. بهتر است به مشکلات مردم ایران رسیدگی کنید.» او یادآوری کرد که لبنان بهواسطه دخالتهای خارجی، بخش مهمی از ثبات و رفاه خود را از دست داده است.
در همین میان، جوزف عون، رئیسجمهوری لبنان، نیز در مصاحبهای که بهتازگی منتشر شد، جزئیاتی از دیدار تند خود با علی لاریجانی در مردادماه را فاش کرد. او گفت: «به او گفتم من مسئول شیعیان لبنان هستم، نه شما. چنان عصبی شد که پاهایش لرزید و با چهرهای گرفته کاخ را ترک کرد.» عون تأکید کرد که درخواستهای بعدی لاریجانی برای دیدار را نیز نپذیرفته است و افزود: «کار شاخه نظامی حزبالله به پایان رسیده و آنان خود نیز این واقعیت را میدانند.»
حزبالله، که حمایت نظامی و مالی آن از سوی جمهوری اسلامی ادامه دارد، در جنگ سال گذشته با اسرائیل یکی از سنگینترین ضربات تاریخ خود را متحمل شد. از کشته شدن شمار زیادی از فرماندهان، از جمله حسن نصرالله و هیثم علی طباطبایی، تا نابودی بخش قابلتوجهی از زیرساختهای نظامی، این گروه اکنون با بحران داخلی و منطقهای پیچیدهای روبهروست. در همین حال، اسرائیل نیز تهدید کرده است که «تا زمانی که حزبالله خلع سلاح نشود» لبنان روی آرامش را نخواهد دید.
برآیند مجموع این تحولات نشان میدهد که بیروت و تهران در نقطهای ایستادهاند که تنها با یک «اختلاف سیاسی» قابلشرح نیست؛ این یک **بحران حاکمیتی** است. لبنانیها اکنون با صدایی واحد میگویند که دخالت جمهوری اسلامی در کشورشان غیرقابلقبول است و آینده حزبالله باید در چارچوب قانون اساسی لبنان و خواست مردم این کشور تعیین شود. تنشی که با سخنان ولایتی آغاز شد، در واقع بهروزرسانی آشکاری است از وضعیت کنونی منطقه: جایی که لبنان بیش از هر زمان دیگر، استقلال و آزادی تصمیمگیری خود را مطالبه میکند و دخالت خارجی را خط قرمز ملی خود میداند.
