در روزهای اخیر، پاریس صحنه یکی از مهم‌ترین رفت‌وآمدهای دیپلماتیک ایران با کشورهای غربی بوده است. سفر عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به فرانسه و دیدار او با ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه، در حالی انجام شد که تهران زیر فشار فزاینده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کشورهای اروپایی برای شفاف‌سازی فوری درباره فعالیت‌های هسته‌ای خود قرار دارد. هم‌زمان، موضوع تبادل زندانیان و وضعیت دو شهروند فرانسویِ همچنان در ایران، به یکی از محورهای اصلی این مذاکرات تبدیل شده است.
این دیدار در حالی برگزار شد که تنها چند روز قبل، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشستی غیرعلنی، قطعنامه‌ای تصویب کرد که جمهوری اسلامی ایران را ملزم می‌کند «بی‌درنگ» درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده و همچنین سایت‌های هسته‌ای آسیب‌دیده در جریان جنگ اخیر، به آژانس گزارش بدهد. طبق این قطعنامه، تهران باید اجازه دسترسی کامل به بازرسان آژانس را فراهم کند؛ درخواستی که هنوز با موافقت کامل ایران روبه‌رو نشده و مقام‌های تهران اعلام کرده‌اند تنها به برخی سایت‌ها، آن هم با محدودیت، اجازه بازرسی خواهند داد.
در این شرایط، پاریس با شدت بیشتری بر نگرانی‌های خود تأکید کرده است. وزارت خارجه فرانسه پس از ملاقات دو وزیر اعلام کرد که بارو نگرانی شدید پاریس و شرکای اروپایی را نسبت به برنامه هسته‌ای ایران به عراقچی منتقل کرده و از تهران خواسته است بدون تأخیر به تعهدات پادمانی خود بازگردد. در بیانیه رسمی فرانسه آمده است که این کشور به همراه متحدان اروپایی و آمریکایی خود، همچنان به یک راه‌حل دیپلماتیک متعهد است و تهران باید به میز مذاکرات بازگردد تا «توافقی مستحکم و پایدار» حاصل شود؛ توافقی که تضمین کند ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت و مسیر همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوباره باز می‌شود.
با وجود این تأکیدات، عراقچی در مصاحبه‌ای با شبکه فرانس۲۴ روایت دیگری ارائه داد. او گفت جمهوری اسلامی همیشه آماده مذاکره بوده، اما این «طرف آمریکایی» است که اراده واقعی برای یک گفت‌وگوی منصفانه و نتیجه‌محور ندارد. وی تصریح کرد: «ما همیشه برای مذاکره آماده بوده‌ایم، اما آمریکا جدیت نداشته است.» عراقچی همچنین گفت هیچ تماس تازه‌ای با استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، یا مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، نداشته است. در مقابل، او نقش عربستان را در میانجی‌گری مثبت ارزیابی کرد و اظهار داشت که ایران و عربستان «به یکدیگر اعتماد دارند».
در بُعد منطقه‌ای، وزیر خارجه فرانسه در جریان مذاکرات بر لزوم تلاش برای کاهش تنش در لبنان و غزه تأکید کرد و گفت پاریس از ثبات لبنان، تحکیم آتش‌بس در غزه و ایجاد مسیر قابل اعتماد برای اجرای راه‌حل دوکشوری حمایت می‌کند. این مواضع در شرایطی مطرح شد که پس از کشته شدن هیثم علی طباطبایی، نفر دوم حزب‌الله لبنان، مقام‌های جمهوری اسلامی بارها از «ضرورت رویارویی با اسرائیل» سخن گفته‌اند و نگرانی‌ها درباره افزایش تنش در منطقه بالا گرفته است.
در کنار موضوع هسته‌ای و مسائل منطقه‌ای، پرونده شهروندان زندانی نیز جایگاه برجسته‌ای در این سفر داشت. دو شهروند فرانسوی، سسیل کولر و ژاک پاریس، که در سال ۲۰۲۲ در ایران بازداشت شده بودند، اوایل ماه جاری از زندان اوین آزاد شدند اما اجازه خروج از ایران را ندارند و هم‌اکنون در سفارت فرانسه در تهران اقامت دارند. وزیر خارجه فرانسه بار دیگر خواستار بازگشت فوری آن‌ها به کشورشان شد.
عراقچی در گفت‌وگو با فرانس۲۴ با تأیید وجود یک توافق برای تبادل زندانیان گفت این مبادله بین دو کشور مذاکره شده و اکنون منتظر تکمیل روندهای قضایی است. او گفت امیدوار است ظرف یک یا دو ماه آینده، بسته به روال قضایی فرانسه، روند تبادل نهایی و عملیاتی شود. در مقابل این دو زندانی، پرونده مهدیه اسفندیاری، شهروند ایرانیِ متهم به «تمجید از تروریسم» در فرانسه قرار دارد. او با وثیقه آزاد شده و در سفارت ایران در پاریس اقامت دارد و قرار است در ۱۳ ژانویه محاکمه شود.
قوه قضائیه جمهوری اسلامی کولر و پاریس را به اتهام جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی در مجموع به ۶۳ سال زندان محکوم کرده بود؛ اتهامی که دولت فرانسه و خانواده‌های این دو نفر آن را «ساختگی» می‌دانند و در چارچوب «دیپلماسی گروگانگیری» ارزیابی کرده‌اند. پاریس تاکنون اظهارات عراقچی درباره انجام تبادل در دو ماه آینده را نه تأیید کرده و نه تکذیب.
هم‌زمان با این گفتگوها، علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که تهران تنها در مذاکراتی شرکت خواهد کرد که «واقعی و بدون نتیجه از پیش تعیین‌شده» باشد. او رویکرد کنونی آمریکا را «تصنعی» توصیف کرد و گفت ایران چنین مذاکره‌ای را نمی‌پذیرد.
با وجود برخی نشانه‌های دیپلماتیک در هفته‌های گذشته درباره احتمال ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای، تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس این روند را بار دیگر متوقف و فضای تعامل را پیچیده‌تر کرده است. کشورهای غربی از تهران خواسته‌اند بی‌درنگ درباره وضعیت ذخایر ۶۰ درصدی اورانیوم خود و محل نگهداری بیش از ۴۰۰ کیلوگرم از مواد با غنای بالا توضیح دهد؛ موضوعی که جمهوری اسلامی تاکنون از شفاف‌سازی درباره آن خودداری کرده است.
به این ترتیب، سفر عراقچی به فرانسه و گفتگوهای فشرده او با پاریس، نشان‌دهنده مرحله‌ای تازه اما مبهم در روابط تهران و غرب است؛ مرحله‌ای که در آن پرونده هسته‌ای، بحران منطقه‌ای و مسئله زندانیان در هم تنیده شده‌اند و هر یک می‌تواند مسیر دیپلماسی را به شکلی جدی تحت تأثیر قرار دهد.
