در ادامه تشدید بحران آب و برق در ایران، شماری از استان‌های کشور در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه، ۱۴ و ۱۵ مرداد، تعطیل اعلام شدند. آنچه دولت و استانداری‌ها «افزایش دما» و «لزوم مدیریت مصرف انرژی» می‌نامند، بار دیگر چهره‌ای آشکار از ناکارآمدی ساختاری و ناتوانی جمهوری اسلامی در اداره کشور را به نمایش گذاشت.
بر اساس اطلاعیه‌های رسمی، استان تهران نیز به جمع استان‌هایی پیوست که چهارشنبه تعطیل خواهند بود. علیرضا فخاری، استاندار تهران، اعلام کرد که به دلیل گرمای شدید و «ضرورت بهینه‌سازی مصرف انرژی»، فعالیت تمام نهادهای اجرایی پایتخت در روز چهارشنبه متوقف خواهد شد. اما آنچه در عمل رخ داده، صرفاً مواجهه‌ای اضطراری و موقت با بحرانی است که ریشه در سوءمدیریت و فرسودگی زیرساخت‌ها دارد.
در کنار تهران، استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، سمنان، قم، ایلام، یزد، اصفهان، هرمزگان، گیلان، کرمان و مازندران نیز شاهد تعطیلی کامل یا جزئی نهادهای عمومی، ادارات، مدارس و بانک‌ها خواهند بود. در استان‌هایی مانند آذربایجان غربی، فعالیت ادارات به صورت دورکاری انجام خواهد شد، در حالی که در استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان، ساعات کاری کاهش یافته و ادارات زودتر تعطیل می‌شوند.
به نوشته رسانه‌های داخلی، استان اصفهان نه‌تنها این چهارشنبه، بلکه چهارشنبه هفته آینده (۲۲ مرداد) نیز تعطیل اعلام شده است. تصمیمی که نشانه‌ای دیگر از فقدان انسجام مدیریتی در مواجهه با بحرانی مزمن و رو به گسترش است.
در پنج سال گذشته، ایران با خشکسالی مستمر و کاهش چشمگیر منابع آب مواجه بوده، اما هیچ طرح ملی مؤثری برای مقابله با پیامدهای آن ارائه نشده است. اکنون که دمای هوا به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته و ظرفیت تولید نیروگاه‌های برق‌آبی کاهش یافته، دولت به جای اصلاحات زیرساختی، تنها به سیاست تعطیلی و خاموشی‌های دوره‌ای پناه برده است.
در همین حال، آلودگی هوا نیز بر این بحران افزوده شده است. سامانه پایش کیفیت هوای کشور اعلام کرده که هوای شهرهای دزفول و مسجد سلیمان در وضعیت «خطرناک» قرار دارد. ۱۲ شهر دیگر استان خوزستان نیز در وضعیت «بسیار ناسالم» یا «ناسالم برای همه گروه‌ها» گزارش شده‌اند.
از سوی دیگر، گزارش‌ها حاکی از کاهش شدید سطح آب سدهای کلیدی کشور به‌ویژه در تهران است. عبدالله فاضلی فارسانی، معاون حفاظت حوضه آبریز فلات مرکزی، روز گذشته هشدار داد که ظرفیت آب موجود در سدهای پنج‌گانه تهران تنها ۲۰ درصد است؛ رقمی که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، ۲۶۶ میلیون مترمکعب کاهش داشته است.
محسن اردکانی، مدیرعامل آبفای استان تهران نیز با تأکید بر وخامت اوضاع، اعلام کرد که سطح ذخیره آب سدهای اصلی تهران اکنون به کمتر از ۱۲ درصد رسیده؛ در حالی که در سال‌های نرمال، این رقم باید بین ۶۰ تا ۷۰ درصد می‌بود.
هم‌زمان، دولت مسعود پزشکیان که با وعده «مدیریت علمی و توسعه‌محور» روی کار آمده بود، چهارشنبه هفته گذشته را در شماری از استان‌ها تعطیل کرد و آن را «دستاورد» نامید. در ادامه، طرح تعطیلی چهارشنبه‌ها تا پایان تابستان پیشنهاد شد اما بلافاصله از سوی خود دولت کنار گذاشته شد.
با این حال، برخی استانداران با استناد به اختیارات تفویض‌شده، مسیر مستقلی در پیش گرفتند و نهادهای عمومی را در روزهای مختلف هفته تعطیل کردند. این وضعیت به ایجاد شکاف میان تصمیمات ملی و اقدامات محلی انجامیده و روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره دیروز خود از آن با عنوان «بحران مدیریت در بحران انرژی» یاد کرده است.
این روزنامه در یادداشتی نوشت: «تفویض اختیار بدون چارچوب، تصمیمات متناقض و نبود راهبرد مشخص، در نهایت می‌تواند تبعاتی فراتر از بحران آب و برق داشته باشد.» و این پرسش را مطرح کرد که «آیا هر استان راه خود را خواهد رفت؟ یا نهایتاً تصمیمی واحد از سوی حاکمیت اتخاذ خواهد شد؟»
اما در حالی‌که مردم درگیر خاموشی، قطعی آب، آلودگی هوا و فرسودگی زیرساخت‌ها هستند، مقامات ارشد جمهوری اسلامی همچنان به کلی‌گویی و ارائه راه‌حل‌های شعاری بسنده می‌کنند. محمد مخبر، معاون پیشین اول ریاست جمهوری و مشاور علی خامنه‌ای، در سخنانی که بیشتر رنگ تبلیغاتی دارد تا واقع‌گرایانه، گفت: «اگر همه با هم همکاری کنند، می‌توانیم الگویی عملیاتی و موفق برای مدیریت بحران آب ارائه دهیم.»
سخنی که در شرایط فعلی، بیشتر تداعی‌گر بی‌برنامگی حاکمیت است تا امید به اصلاح.
در نهایت، آنچه امروز در ایران شاهد آن هستیم، نه فقط بحرانی اقلیمی، بلکه بحرانی مدیریتی، ساختاری و سیاسی است؛ بحرانی که نه با تعطیلی‌های پراکنده و خاموشی‌های موقتی، که تنها با بازنگری بنیادین در نظام حکمرانی و ساختار تصمیم‌گیری می‌توان از شدت آن کاست.
