دولت روحانی و اقتصاد الکترونیک

در ادامه‌ی تلاش‌های دولت جمهوری اسلامی و شخص حسن روحانی برای تاکید بر اهمیت توسعه‌ی فضای مجازی و تاکیدهای حسن روحانی در این خصوص که دولت وی برای توسعه‌ی فضای مجازی و دولت الکترونیک اهمیت زیادی قائل است،
حسن روحانی رئیس جمهور روز پنجشنبه در مراسم رونمایی از طرح‌های پیشران اقتصاد دیجیتال، با بیان اینکه کشور به مقصد اقتصاد دیجیتال رسیده است، بر ضرروت تغییر اقتصاد سنتی به اقتصاد دیجیتال تاکید کرد.
وی در مراسم افتتاح این مراسم که به صورت ویدئوکنفرانس برگزار می شد با طرح این ادعا که بخش بزرگی از اقتصاد کشور دیجیتال است، اقتصاد سنتی را معادل با اقتصاد نفتی دانست و اظهار داشت این اقتصاد در حال تحول به سمت اقتصاد دیجیتال است. وی همچنین از تحول بزرگ کشاورزی به سمت اقتصاد دیجیتال خبر داد و از اقدامات وزارت ارتباطات برای توسعه‌ی زیرساخت های دولت الکترونیک تشکر کرد.
اظهارات حسن روحانی در خصوص توسعه‌ی زیرساخت‌های دولت الکترونیک در حالی توسط وی عنوان می‌شود که حتی تامین اینترنت معمولی نیز در بسیاری از حوزه‌ها و مناطق با دشواری و محدودیت مواجه است و افراد حتی در سطح تخصصی نیز عمدتا چندان بهره‌ای از امکانات دیجیتال نمی‌برند و در استفاده از فضای مجازی با دشواری‌های زیادی مواجه هستند.

در واقع به گفته‌ی ناظران و استفاده‌کننده‌های فضای مجازی وضعیت و کیفیت فضای مجازی در چندسال اخیر نه تنها بهبود چندانی پیدا نکرده است بلکه به علت گسترش استفاده از فضای مجازی توسط عموم مردم جامعه و عدم آمادگی زیرساخت‌ها برای استفاده‌ی این حجم وسیع از امکانات فضای مجازی، کیفیت آ« ذرو به کاهسش نیز بوده است و گرچه در چند سال قبل اگر افراد از اینترنت باکیفیت در ایران استفاده می کردند، تفاوت چندانی بین ظرفیت‌های فضای مجازی و دیگر کشورها وجود نداشت، اما در شرایط فعلی به علت افت کیفیت فضای مجازی فاصله ایران با دیگر کشورها بسیار افزایش یافته است.

در عین حال ادعای حسن روحانی در خصوص این موضوع که بخش بزرگی از اقتصاد کشور دیجیتال است و کشور به مقصد اقتصاد دیجیتال رسیده است،‌ در حالی عنوان می‌شود که حتی کشورهایی هم که سال‌هاست بخش مهمی از دادوستدهای مالی خود را از طریق فضای مجازی به انجام می‌رسانند تاکنون ادعا نکرده‌اند بخش عمده‌ی اقتصاد آنها دیجیتال شده است.
به نظر می‌رسد که این ادعای حسن روحانی از آنجا سرچشمه می‌گیرد که وی تصور می‌کند خرید اینترنتی خانگی و استفاده از استارت‌آپ‌هایی مانند اسنپ تاکسی، اسنپ فود و دیجی کالا و حجم بالای خرید از این حوزه‌ها به صورت مجازی، اقتصاد ایران را به اقتصاد مجازی تبدیل کرده است.
وی در ادامه‌ی اظهاراتش با اشاره به این که بسیاری از خدمات باید از طریق فضای مجازی به مردم عرضه شود اظهار داشت کشاورزان باید در منزل خود و با استفاده تلفن همزاه از وضعیت کسب و کار خود مطلع شوند و با استفاده از تلفن همراه از شرایط جوی آگاه شود و برای کسب و کار خود برنامه‌ریزی کند. وی همچنین بر ضرورت استفاده دامداران از فضای مجازی برای نظارت و بررسی جایگاه چرای دام خود تاکید کرد.
همین مثال نشان می‌دهد که حسن روحانی استفاده از فضای مجازی و کسب و کار مجازی رادر حد اطلاع گیری از وضعیت آب و هوا و استفاده از نرم‌افزار آب و هوا و استفاده از دوربین مداربسته برای نطارت بر مکان‌های مختلف تقلیل داده است و ادعای او در خصوص گسترش فضای مجازی در حد استفاد مردم از همین نرم‌افزارهاست.
وی در عین حال از تجربه خود در خصوص بازدید از یک کارخانه رباتیک اشاره کرد و اظهار داشت تمام فعالیت‌های این کارخانه از راه دور و با استفاده از هدایت دیجیتالی و اینترنتی و با استفاده از هوش مصنوعی انجام می پذیرفت.
وی همچنین به فرصتی که کرونا برای استفاده از فضای مجازی در اختیار مردم قرار داد اشاره کرد و اظهار داشت دولت توانسته است با استفاده از سیستم دیجیتال به ۷۷ میلیون نفر بدون مراجعه به بانک وام پرداخت کند.

مشخص نیست که دولت از کدام ۷۷ میلیون نفر که به آنها وام پرداخت شده صحبت می‌کند، به علاوه دولت در دوران کرونا هیچ اقدام موفق دیجیتالی را انجام نداده است و وزارت ارتباطات حتی از تامین سیم کارت برای پرداخت وام یارانه‌ای نیز عاجز بود و صف‌های طولانی مردم که برای دریافت سیم کارت در مقابل دفاتر خدمات الکترونیک صف کشیده بودند هنوز از خاطر مردم نرفته است.
در عین حال آموزش مجازی که قرار بود بخش مهمی از آموزش در مدارس و دانشگاه‌ها در دوران کرونا را عهده‌دلر شود و بخشی از مشکلات حضور دانش‌آموزان در خانه را مرتفع کند، نه تنها به گفته‌ی کارشناسان یک راهکار شکست خورده بود بلکه به علت عدم وجود امکانات و زیربنای مناسب برای انجام آموزش مجازی در عمل چه در دانشگاه و چه در سطح مدارس با شکست مواجه شد و تنها بخش کوچکی از سیستم آموزشی توانست با استفاده از این امکانات به آموزش دیجیتال خود ادامه دهد.
وی همچنین در خصوص اقدامات درمانی مردم به وجود پرونده‌های دیجیتال مردم اشاره کرد و اظهار داشت بسیاری از متخصصان وزارت بهداشت در دوران کرونا برای بررسی وضعیت سلامت افراد به جای مراجعه مستقیم، به پرونده‌های دیجیتال سلامت این افراد مراجعه می‌کردند.
به گفته بسیاری از افراد مطلع چنین پرونده‌های وجود ندارد و پرونده‌ی سلامت افراد چیزی بیش از اطلاعات اینترنتی افراد درباره بیمه و مشخصات فردی آنها نیست که در خصوص نگهداری همان هم وزارت بهداشت با مشکل مواجه بود و رسوایی اخیر وزارت بهداشت در خصوص انتشار اطلاعات شخصی شهروندان ایرانی در فضای مجازی از جمله علائم ضعف‌های زیرساختی در فضای مجازی در دولت جمهوری اسلامی است که مردم را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
در عین حال عدم امنیت بانک‌ها و لو رفتن مداوم اطلاعات بانکی افرادی و ضعف سیستم‌های بانکی که امکان هک اطلاعات مشتریان را در فضای مجازی به سهولت فراهم می‌کند، از جمله مشکلات بنیادی زیر ساختی فضای مجازی در ایران است که رئیس جمهور آنها را ناگفته می‌گذارد .
وی همچنین بر ضرروت آمادگی دولت برای برگزاری انتخابات به صورت مجازی و الکترونیک تاکید کرد و ادعا کرد در انتخابات مجلس هم دولت تمام امکانات برای برگزاری انتخابات اینترنتی را فراهم کرده بود. وی افزود شرایط کرونا باز هم ممکن است در کشور ایجا شود و فضای مجازی باید ظرفیت مقابله و انطباق باآن را داشته باشد.
وی همچنین به ۴ برابر شدن ضریب نفوذ اینترنت در کشور اشاره کرد و اظهار داشت دولت برای جلوگیری از فساد و قاچاق سوخت و گازوییل در کامیون‌ها و اتوبوس‌ها با جی پی اس از اطلاعات فضاپایه استفاده می‌کند.
اگر ادعای حسن روحانی در خصوص استفاده از جی پی اس برای جلوگیری از قاچاق درست باشد،‌ پس عدم استفاده از این امکانات برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر که به معضلی در داخل کشور تبدیل شده است، به چه دلیلی می‌تواند باشد
و اگر دولت چنین امکاناتی در اختیار دارد چرا از این امکانات برای جلوگیری از قاچاق مواد مخدر استفاده نمی‌کند و چرا با وجود این امکانات همچنان سطح وسیعی از فساد در دستگاه‌های دولتی و بانکی که به سهولت قابل کنترل هستند وجود دارد؟
در همین حال آذری جهرمی وزیر ارتباطات در این جلسه نیز ضمن تاکید بر ضرورت توسعه‌ی فضای مجازی مانند رئیس جمهور بر ضرورت جایگزینی اقتصاد نفتی با اقتصاد دیجیتال اشاره کرد و با اشاره به ظرفیت بالای اقتصاد ایران برای رشد تاکید کرد حوزه‌ی دیجیتال باید مورد توجه قرار گیرد و اشتغال فراوانی را نیز در این حوزه ایجاد کند.
این اظهارات وزیر ارتباطات در حالی عنوان می شود که شهروندان ایرانی حتی در تامین اینترنت عادی نیز گاهی با دشواری مواجه می‌شوند و قطع دائمی اینترنت در ایران مدام مشکلاتی را برای مردم فراهم می‌کند. ضمن اینکه اینترنت و فضای مجازی در ایران همواره یک اهرم فشار برای کنترل بر عموم مردم نیز بوده است و دولت هرگاه نیاز به کنترل مردم احساس کرده است، با قطع دسترسی مردم به فضای مجازی، اهداف خود را پیش برده و مردم را تحت فشار و کنترل قرار داده است. در چنین فضایی که اینترنت به ابزار کنترل مردم تبدیل شده است و از آن به عنوان اهرم فشار علیه مردم استفاده می شود، گفتگو درباره‌ی توسعه فضای مجازی و تقویت دولت الکترونیک به گفته بسیاری از تحلیل‌گران یک شوخی تلخ بیشتر نیست.