کشورهای اروپایی و مکانیسم ماشه و واکنش ایران

همانگونه که پیش‌بینی می‌شد در پی اقدام ایران برای فعال کردن گام پنجم کاهش تعهدات برجامی، کشورهای اروپایی روز سه‌شنبه اعلام کردند قصد دارند مکانیسم ماشه را فعال کنند. گفته می‌شود سه کشور آلمان، بریتانیا و فرانسه به دلیل تخلف جدید ایران از برجام، و در پی کاهش تعهدات برجام، ‌تصمیم به فعال‌سازی مکانیسم ماشه گرفته‌اند.
ناظران بین‌المللی تاکید دارند اقدام اروپا برای فعال‌سازی این مکانیسم،‌ مذاکره با ایران و تلاش برای قانع کردن ایران به تغییر تصمیم خود در خصوص کاهش تعهدات برجامی و بازگشت به اجرای برجام است. این کشورها تاکید کرده‌اند هدف این نیست که برجام لغو و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران از سر گرفته شود.در عین حال برخی از تحلیل‌گران هم تاکید دارند که با فعال شدن مکانیسم ماشه،‌محدودیت تحریمی جدیدی برای ایران ایجاد نمی شود و امریکا همه‌ی محدودیت های تحریمی را که می‌توانسته بر ایران اعمال کرده است. با این وجود محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در پی این اقدام اروپا، آن را از نظر سیاسی اشتباه راهبردی خواند و اظهار داشت این اقدام اروپا از نظر حقوقی بی‌مبناست.
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در واکنش به اقدام سه کشور اروپایی در فعال کردن مکانیسم ماشه، آن را اقدامی انفعالی و از موضع ضعف توصیف و تاکید کرده این اقدام پیش از این توسط جمهوری اسلامی ایران به هماهنگ‌کننده‌ی کمیسیون مشترک برجام اعلام و ابلاغ شده است و اقدام جدیدی نیست. سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص اقدام کشوزهای اروپایی واقعیت را بیان نمی‌کند. کشورهای اروپایی مکانیسم ماشه را در واکنش به تشخیص خود در خصوص عدم رعایت برجام توسط ایران فعال کرده و هدف از این اقدام حقوقی گرچه در در باطن این است که بتوان ایران را تحت فشار قرار دهند تا دوباره به تعهدات پیشین برجامی باز گردد، اما در صورت عملیاتی شدن، نتیجه آن بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است که جمهوی اسلامی ایران با افتخار تاکید دارد که آنها را لغو کرده و با اقدام امریکا برای خروج از برجام و بازگشت تحریم‌های امریکا علیه ایران، همواره با افتخار تاکید می‌کرد که با وجود تحریم‌های امریکا، ایران توانسته است تحریم‌های سازمان ملل را لغو کند. حال با این اقدام کشورهای اروپایی، علاوه بر تحریم‌های امریکا امکان بازگشت تحریم‌های سازمان‌ ملل نیز هست که شرایط را هم به لحاظ حقوقی و هم عملیاتی برای جمهوری اسلامی ایران دشوارتر می‌کند، و در عین حال لغو آنها هم بسیار دشوارتر از لغو تحریم‌های امریکا علیه ایران است.
این در حالی است که در پی تشدید تنش در خلیج فارس و درگیری‌های اخیر در سطح نظامی، سرنگونی هواپیمای مسافربری با شلیک مستقیم ایران و هدف قرار دادن پایگاه‌های عراقی توسط جمهوری اسلامی ایران، کشورهای اروپایی فشارهای خود بر جمهوری اسلامی را به شدت افزایش داده‌اند. در حالی که هنوز کمتر ازیک هفته از گفتگوی تلفنی حسن روحانی با بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس می‌گذرد، که روحانی نخست وزیر انگلیس را به خاطر مواضعش در ترور سردار سلیمانی مورد انتقاد قرار داده بود، بوریس جانسون زمزمه‌ی جایگزینی برجام با طرح امریکایی ترامپ در خصوص محدودیت فعالیت‌های هسته‌ای و نظامی جمهوری اسلامی را مورد تاکید قرار داد و اظهار داشت در شرایطی که برجام کارایی خود را از دست داده است بهتر است با طرح امریکا برای محدودیت فعالیت‌های نظامی و هسته‌ای ایران جایگزین شود. در عین حال، کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند روابط با جمهوری اسلامی ایران برای آنها مهم است، و موضع آنها دفاع و حمایت از برجام است. همچنین تاکید شده است که روح اقدام سه وزیر اروپایی تخریب برجام نیست. اما واقعیت این است که ساختارهای سیاسی خارج از خواسته‌های قلبی رهبران سیاسی تحت تاثیر اقدام ها و تصمیمات قرار می‌گیرد. گرچه اروپا این اقدام را برای تحت فشار قرار دادن جمهوری اسلامی انجام داده است، اما ممکن است این اقدام لزوما به تغییر رفتار جمهوری اسلامی نینجامد که نتیجه‌ی آن، قرار گرفتن پرونده‌ی ایران ذیل شورای امنیت و پیجیده‌تر شدن اوضاع و افزایش تنش در منطقه است که نه تنها ملت ایران را تحت فشار قرار خواهد داد، بلکه اروپا را نیز در معرض آشفتگی و تنش قرار خواهد داد.