دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، با صدور دستوری کمسابقه، از آغاز «محاصرهای کامل و تمامعیار» علیه همه نفتکشهای تحریمشدهای خبر داد که به ونزوئلا وارد میشوند یا این کشور را ترک میکنند؛ اقدامی که همزمان با اعلام رسمی دولت نیکلاس مادورو بهعنوان «سازمان تروریستی خارجی» از سوی واشینگتن همراه شده است. ترامپ در بیانیهای که در شبکه اجتماعی تروثسوشال منتشر کرد، مدعی شد ونزوئلا اکنون «بهطور کامل در محاصره بزرگترین ناوگانی قرار دارد که تاکنون در تاریخ آمریکای جنوبی گرد آمده» و هشدار داد این فشار نهتنها ادامه خواهد داشت، بلکه ابعاد آن از وضعیت کنونی نیز فراتر خواهد رفت.
رئیسجمهور آمریکا شرط پایان این فشار را بازگرداندن «همه نفت، زمین و دیگر داراییهایی» دانست که به ادعای او دولت ونزوئلا طی سالهای گذشته از ایالات متحده «سرقت کرده است». ترامپ، حکومت مادورو را «نامشروع» توصیف کرد و گفت این دولت از درآمدهای نفتی برای تأمین مالی فعالیتهایی مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان، قتل، آدمربایی و آنچه او «تروریسم مواد مخدر» نامید، استفاده میکند. بر همین اساس، به گفته ترامپ، دولت ونزوئلا بهعنوان یک سازمان تروریستی خارجی تعیین شده و از این پس با آن بر اساس همین چارچوب برخورد خواهد شد.
ترامپ همچنین اعلام کرد مهاجران غیرقانونی و افرادی که او «تبهکار» خواند و مدعی شد در دوران دولت جو بایدن از سوی رژیم مادورو به آمریکا فرستاده شدهاند، «با سرعت بالا» به ونزوئلا بازگردانده خواهند شد. او تأکید کرد ایالات متحده اجازه نخواهد داد مجرمان، تروریستها یا «رژیمهای خصمانه» امنیت و داراییهای آمریکا را تهدید کنند و هرگونه تصاحب نفت، زمین یا داراییهای دیگر آمریکا باید «فوراً معکوس» شود.
این تصمیم تنها چند روز پس از توقیف یک نفتکش تحریمشده در سواحل ونزوئلا اعلام شد؛ نفتکشی که به گفته مقامهای آمریکایی برای انتقال نفت تحریمشده از ونزوئلا و ایران مورد استفاده قرار میگرفت. دولت ترامپ میگوید این کشتی بخشی از آنچه «ناوگان شبح» نامیده میشود بوده است؛ شبکهای متشکل از صدها نفتکش که با تغییر نام، تغییر مالکیت صوری، حرکت تحت پرچم کشورهای مختلف، خاموشکردن سامانههای موقعیتیاب و انتقال مخفیانه محمولهها در دریا، تحریمهای بینالمللی علیه کشورهایی مانند ونزوئلا، ایران و روسیه را دور میزنند.
همزمان با تشدید این اقدامات، مقامهای نظامی و امنیتی آمریکا از گسترش عملیات دریایی در حوزه کارائیب خبر دادهاند. بر اساس گزارشها، از ماه سپتامبر تاکنون دهها عملیات علیه قایقهای مظنون به قاچاق مواد مخدر در نزدیکی آبهای ونزوئلا انجام شده که به کشتهشدن دهها نفر انجامیده است. دولت آمریکا میگوید هدف از این کارزار، قطع مسیرهای قاچاق موادی است که جان شهروندان آمریکایی را تهدید میکند، اما منتقدان هشدار میدهند این عملیاتها بهتدریج ماهیتی فراتر از مبارزه با قاچاق یافته و به ابزاری برای اعمال فشار سیاسی و حتی زمینهسازی برای تغییر حکومت در ونزوئلا تبدیل شده است.
در همین چارچوب، برخی نمایندگان دموکرات و حتی شماری از جمهوریخواهان نسبت به ابهام در اهداف نهایی این اقدامات ابراز نگرانی کردهاند. آنها میگویند دولت ترامپ توضیح روشنی درباره دامنه اختیارات نظامی خود، پیامدهای حقوقی «محاصره کامل» و خطر کشیدهشدن آمریکا به یک درگیری گستردهتر ارائه نکرده است. در مقابل، بسیاری از جمهوریخواهان نزدیک به ترامپ از این رویکرد حمایت کرده و آن را پاسخی قاطع به آنچه «سالها سوءاستفاده و تهدید» از سوی دولت مادورو میدانند، توصیف میکنند.
در سوی دیگر، مقامهای ونزوئلا بارها این اتهامات را رد کرده و تأکید کردهاند واشینگتن با هدف کنترل منابع عظیم نفتی این کشور و تحمیل تغییر رهبری سیاسی، فشارها را تشدید کرده است. آنها میگویند برچسب «تروریسم» ابزاری سیاسی برای مشروعیتبخشی به سیاست محاصره و مداخله است.
در مجموع، دستور جدید ترامپ برای محاصره نفتکشهای ونزوئلا و تعیین دولت مادورو بهعنوان سازمان تروریستی خارجی، صرفاً یک اقدام تحریمی یا اقتصادی تلقی نمیشود، بلکه نشانه ورود بحران روابط واشینگتن و کاراکاس به مرحلهای تازه و پرتنش است. مرحلهای که در آن، مرز میان فشار اقتصادی، عملیات نظامی محدود و تقابل مستقیم، بیش از هر زمان دیگری باریک شده و پیامدهای آن میتواند فراتر از ونزوئلا، بازار جهانی انرژی و ثبات منطقهای را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
