سفر علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، به لبنان، درست در میانه‌ی یکی از حساس‌ترین بحران‌های سیاسی و امنیتی این کشور در سال‌های اخیر انجام شد، بحرانی که محور آن موضوع خلع سلاح حزب‌الله و پایان دادن به نقش نظامی این گروه شبه‌نظامی وابسته به تهران است.
در دیداری مهم و بی‌سابقه از نظر صراحت، ژوزف عون، رئیس‌جمهوری لبنان، مستقیماً به نماینده علی خامنه‌ای گفت که دولت جدید لبنان بر خلع سلاح کامل و سریع حزب‌الله تأکید دارد. او هشدار داد که هیچ گروه و جریانی در لبنان، صرف‌نظر از وابستگی سیاسی یا مذهبی، حق نگهداری سلاح و تجهیزات نظامی ندارد و هرگونه دخالت خارجی در امور داخلی این کشور مردود است.
عون، که سخنانش بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای داشت، خطاب به لاریجانی گفت: «اسرائیل چالشی برای همه لبنانی‌ها است، نه فقط یک گروه خاص» و بدین ترتیب، توجیه جمهوری اسلامی مبنی بر ضرورت حفظ سلاح حزب‌الله برای مقابله با اسرائیل را به کلی رد کرد. او افزود که سیاست اصلی لبنان، ممنوعیت دریافت هرگونه کمک خارجی برای گروه‌های مسلح و انحصار کامل مسئولیت امنیت کشور در اختیار دولت و نیروهای مسلح قانونی است.
رئیس‌جمهوری لبنان یادآور شد که دوستی با ایران باید بر پایه احترام متقابل و حاکمیت ملی باشد، نه از مسیر یک طایفه یا حزب خاص. او تأکید کرد که تجربه تلخ دهه‌های گذشته نشان داده است که اتکای گروه‌ها به قدرت خارجی، کشور را به ورطه‌ی شکاف و بی‌ثباتی کشانده و بهای سنگینی برای همه لبنانی‌ها داشته است. به گفته او، مهم‌ترین سلاح لبنان در برابر تهدیدات خارجی، وحدت ملی است، نه سلاح یک گروه.
هم‌زمان، نواف سلام، نخست‌وزیر لبنان، نیز در دیدار جداگانه با لاریجانی، مواضع مشابهی اتخاذ کرد، اما با لحنی تندتر. او صراحتاً اظهارات اخیر مقامات جمهوری اسلامی، از جمله عباس عراقچی، علی‌اکبر ولایتی و سرتیپ مسجدی، را «دخالت آشکار در امور داخلی لبنان» و «نقض اصول دیپلماتیک» خواند. سلام گفت: «نه من و نه هیچ مقام لبنانی هرگز در امور داخلی ایران دخالت نکرده‌ایم و همین انتظار را از طرف ایرانی داریم.» او یادآور شد که تصمیمات دولت لبنان فقط در هیئت وزیران و توسط لبنانی‌ها اتخاذ می‌شود و این کشور نه قیمومیت می‌پذیرد و نه دیکته خارجی.
سلام با اشاره به توافقنامه طائف در سال ۱۹۸۹، یادآور شد که اصل انحصار سلاح در اختیار نهادهای قانونی، از همان زمان به‌عنوان یک تعهد ملی پذیرفته شده و دولت فعلی نیز بار دیگر بر اجرای آن پافشاری دارد. او تأکید کرد که لبنان کشوری است که بیشترین هزینه را در تقابل با اسرائیل پرداخته و نیازی به درس گرفتن از هیچ کشوری ندارد.
این مواضع قاطع، پاسخی مستقیم به موج اظهارنظرهای مقامات جمهوری اسلامی است که طرح خلع سلاح حزب‌الله را «توطئه اسرائیل و آمریکا» نامیده و مخالفت خود را آشکار کرده بودند. وزارت خارجه لبنان پیش‌تر این مواضع را محکوم و سفیر جمهوری اسلامی را احضار کرده بود.
لاریجانی، در پاسخ به این مواضع، مدعی شد ایران قصد دخالت در امور لبنان را ندارد و تنها از «جریان‌های مقاومت» حمایت می‌کند. او در سخنانی خطاب به اعضای حزب‌الله در محل دفن حسن نصرالله گفت: «ممکن است با بی‌مهری روبه‌رو شوید، اما این به خاطر اهمیت و تأثیرگذاری شماست.» او همچنین هشدار داد که «اسرائیل ممکن است آنچه را از طریق جنگ نتوانسته به دست آورد، از مسیر دیگری تحمیل کند» و وعده داد که در صورت درخواست رسمی دولت لبنان، کمک نظامی ارائه خواهد شد.
با این حال، پیام اصلی مقامات بیروت به تهران روشن بود: لبنان روابط دوستانه با همه کشورها، از جمله ایران، را حفظ می‌کند، اما تنها در چارچوب حاکمیت ملی و با احترام به تصمیمات قانونی دولت.
سفر لاریجانی با حاشیه‌های معناداری نیز همراه شد. رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که سوریه اجازه عبور هواپیمای او از حریم هوایی خود را نداد و او ناچار شد مسیرش را از طریق عراق و ترکیه ادامه دهد. این اتفاق در حالی رخ داد که دمشق تا پیش از سقوط حکومت بشار اسد، یکی از متحدان اصلی تهران محسوب می‌شد.
در بیروت، استقبال هواداران حزب‌الله و جنبش امل در فرودگاه، با پرچم‌های ایران و تصاویر علی خامنه‌ای، بار دیگر نشان داد که نفوذ جمهوری اسلامی در فضای سیاسی و اجتماعی لبنان همچنان قابل‌توجه است. لاریجانی در ادامه با نبیه بری، رئیس پارلمان و رهبر جنبش امل، و نیز با نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله، دیدار کرد. قاسم در این دیدار از «حمایت‌های مستمر جمهوری اسلامی » قدردانی کرد، اما این اظهارات، در میانه‌ی تنش دیپلماتیک موجود، بیش از پیش حساسیت‌برانگیز بود.
دولت لبنان هفته گذشته به ارتش دستور داده تا پیش از پایان سال جاری، طرح عملی جمع‌آوری سلاح‌های حزب‌الله را ارائه کند. حزب‌الله این تصمیم را رد کرده و آن را «خطای بزرگ» دولت خوانده است. در مقابل، تحلیلگران معتقدند که اجرای این طرح، چه به‌صورت داوطلبانه و چه اجباری، می‌تواند نقطه عطفی در بازگرداندن اقتدار دولت بر سراسر خاک لبنان باشد.
هم‌زمان، اسرائیل نیز هشدار داده که تهدیدات حزب‌الله را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت. منابع امنیتی این رژیم می‌گویند کارزار حذف هدفمند فرماندهان و نیروهای عملیاتی حزب‌الله ادامه دارد و این اقدامات محدود به رهبران ارشد نیست، بلکه هر فردی که در ساخت یا پشتیبانی زیرساخت‌های نظامی این گروه نقش داشته باشد، هدف قرار خواهد گرفت.
این سفر حتی به حواشی طنزآمیز نیز کشیده شد. قطع شدن برق هنگام سخنرانی لاریجانی در بیروت، با یادآوری خاموشی‌های مکرر در ایران، دستمایه تمسخر کاربران شبکه‌های اجتماعی شد. گزارش شد که در جریان سفر او به عراق نیز برق محل دیدارها قطع شده بود.
پیام نهایی بیروت به تهران، با صدایی واحد از سوی رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، این بود: لبنان کشوری مستقل است که بر حاکمیت خود ایستاده، دخالت خارجی را نمی‌پذیرد و تصمیم دارد امنیت و سرنوشت خود را تنها به دست نهادهای قانونی بسپارد. آزمون خلع سلاح حزب‌الله، اکنون به نماد اراده ملی این کشور برای پایان دادن به سال‌ها مداخله خارجی و بازگرداندن لبنان به مسیر ثبات و حاکمیت کامل بدل شده است.
