سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه در نامه‌ای رسمی به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، و اعضای شورای امنیت هشدار داده‌اند که اگر جمهوری اسلامی مسیر فعلی خود را تغییر ندهد، سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها، موسوم به «مکانیسم ماشه»، فعال خواهد شد.
این هشدار در شرایطی صادر می‌شود که تهران همچنان درگیر یک آتش‌بس شکننده با ایالات متحده و اسرائیل است، اما در عمل از شفاف‌سازی درباره برنامه هسته‌ای خود سر باز می‌زند. دیوید لمی، وزیر خارجه بریتانیا، پیش‌تر در پارلمان این کشور هشدار داده بود که جمهوری اسلامی نباید گمان کند ادامه ابهام و فریبکاری در برنامه هسته‌ای، مانع از حمله اسرائیل به تأسیساتش خواهد شد. او در گفت‌وگو با رسانه‌های اسرائیلی تصریح کرد که برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی آشکار برای صلح و امنیت جهانی است، زیرا تهران از ارائه تضمین‌های قابل اعتماد درباره ماهیت واقعی این برنامه خودداری کرده است.
لمی تأکید کرد که به همراه همتایان فرانسوی و آلمانی، طی ماه‌های گذشته کوشیده‌اند راهی دیپلماتیک برای رفع نگرانی‌ها بیابند. تروئیکای اروپایی به جمهوری اسلامی پیشنهاد داده است که اگر مذاکرات با آمریکا از سر گرفته شود و همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب معاهده ان‌پی‌تی صورت گیرد، تعلیق تحریم‌های سازمان ملل برای مدتی محدود تمدید شود.
با این حال، این پیشنهاد از سوی تهران بی‌پاسخ مانده است. سه کشور اروپایی هشدار داده‌اند که اگر جمهوری اسلامی تا پایان اوت ۲۰۲۵ از این فرصت استفاده نکند و به راه‌حلی دیپلماتیک تن ندهد، فعال‌سازی مکانیسم ماشه قطعی خواهد بود. آن‌ها تأکید کرده‌اند که برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، از تمام ابزارهای دیپلماتیک خود استفاده خواهند کرد.
این تهدید در حالی مطرح می‌شود که ایران ماه گذشته اعلام کرد تنها در صورتی حاضر به ادامه گفت‌وگوهاست که همه تحریم‌ها لغو و حق برخورداری از برنامه هسته‌ای‌اش به رسمیت شناخته شود؛ شرطی که عملاً به معنای تداوم بن‌بست است.
زمینه این بحران به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بازمی‌گردد؛ توافقی که در آن ایران متعهد شد برنامه هسته‌ای خود را محدود کرده و اجازه بازرسی‌های گسترده را بدهد، در ازای آن تحریم‌ها لغو شد. اما در سال ۲۰۱۸، دولت وقت آمریکا به ریاست دونالد ترامپ از این توافق خارج شد و همه تحریم‌ها را بازگرداند؛ اقدامی که ترامپ آن را نتیجه ناکافی بودن برجام برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای دانست.
اکنون، با نزدیک شدن به پایان مهلت برجام در اکتبر ۲۰۲۵، بی‌اعتمادی به جمهوری اسلامی به اوج رسیده است. جنگ ۱۲ روزه اخیر میان ایران و اسرائیل، که با حملات هوایی گسترده اسرائیل و پاسخ موشکی و پهپادی تهران همراه بود، این بی‌اعتمادی را تشدید کرده است. هرچند بخش عمده این حملات رهگیری و منهدم شد، اما خطر درگیری مستقیم همچنان پابرجاست.
دیپلمات‌های غربی می‌گویند «توپ اکنون در زمین ایران است». انتخاب تهران میان تعامل و تنش، سرنوشت نه تنها برنامه هسته‌ای، بلکه آینده اقتصادی و سیاسی جمهوری اسلامی را رقم خواهد زد. با این حال، نشانه‌های کنونی از بی‌اعتنایی رهبران ایران به هشدارهای بین‌المللی حکایت دارد؛ رویکردی که ممکن است کشور را به سمت انزوای کامل و بازگشت سخت‌ترین تحریم‌ها سوق دهد.
