به گزارش فاکس نیوز، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که زمانی یک نیروی شبه‌نظامی انقلابی و حاشیه‌ای بود، امروز به یکی از قدرتمندترین و در عین حال منفورترین بازوهای سرکوب جمهوری اسلامی تبدیل شده است. اما شکست‌های سنگین نظامی و فشارهای فزاینده، این نهاد مخوف را در آستانه یک نقطه عطف تاریخی قرار داده است.
سپاه پاسداران پس از انقلاب ۱۳۵۷ برای حفاظت و گسترش ارزش‌های جمهوری اسلامی شکل گرفت؛ ارزش‌هایی که در عمل، با سرکوب خشونت‌بار مخالفان داخلی و صدور ایدئولوژی افراطی به خارج از مرزها پیوند خورده است. به نوشته فاکس نیوز، دکتر افشون استوار، کارشناس مسائل ایران، معتقد است حملات اخیر آمریکا و اسرائیل به زیرساخت‌های نظامی ایران، ممکن است مسیر بلندمدت سپاه را به شکلی اساسی تغییر داده باشد.
او به فاکس نیوز گفته: «چیزی که سپاه در ۲۵ سال گذشته تلاش کرد بسازد، عملاً نابود شده است. کارزار ساخت بازدارندگی از طریق موشک‌ها و غنی‌سازی هسته‌ای، و توسعه نفوذ منطقه‌ای از طریق گروه‌های نیابتی، عملاً فروپاشیده است.»
ریشه‌های این سازمان به بی‌اعتمادی عمیق روحانیت حاکم به ارتش سنتی ایران بازمی‌گردد. بهنام طالب‌لو، مدیر ارشد برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، در گفتگو با فاکس نیوز توضیح داده که سپاه از ادغام گروه‌های مسلح وفادار به نظام در قالب کمیته‌های انقلاب به‌وجود آمد؛ هدف آن، ایجاد یک نیروی ایدئولوژیک و موازی با ارتش ملی بود که به روحانیت وفادار بماند.
طالب‌لو می‌گوید: «وظیفه سپاه حفظ و دفاع از انقلاب است. به همین دلیل، انقلاب اسلامی ایران هرگز مهار نشده و افراط‌گرایی نظام کمرنگ نشده است. برعکس، گروگان‌گیری و ترور به بخشی از کارنامه آن تبدیل شده است.»
به گزارش فاکس نیوز، دکتر استوار هم تأکید می‌کند که رژیم سال‌ها با تصویرسازی از آمریکا و اسرائیل به عنوان دشمنان ابدی، مشروعیت خود را ساخته است. اما امروز این ایدئولوژی نزد بسیاری از ایرانیان جذابیتی ندارد. به گفته او، اکثریت مردم به دنبال روابط بهتر با غرب هستند و از انزوای تحمیلی رژیم خسته شده‌اند.
با این حال، سپاه پاسداران همچنان در تار و پود ساختار قدرت ایران تنیده است. طالب‌لو به فاکس نیوز گفته: «سپاه و نخبگان روحانی، شریک قدرت هستند. آن‌ها ایران را به سکوی صدور انقلاب تبدیل کرده‌اند.»
شکست‌های اخیر جمهوری اسلامی، فشارها را بر سپاه بیشتر کرده است. حزب‌الله در لبنان تضعیف شده، حماس در غزه ضربه خورده، نفوذ ایران در سوریه کمرنگ شده، و زیرساخت‌های نظامی، هسته‌ای و موشکی ایران در اثر حملات اسرائیل و آمریکا آسیب‌های جدی دیده‌اند. استوار معتقد است این تحولات، جای پای منطقه‌ای سپاه را عملاً در هم کوبیده است.
او می‌گوید: «می‌توانند سعی کنند همه‌چیز را دوباره بسازند، اما این کار بسیار زمان‌بر و دشوار خواهد بود. محتمل‌تر این است که سرکوب داخلی را شدت ببخشند و برای بازسازی توان نظامی متعارف مثل پدافند هوایی و جنگنده‌های پیشرفته، به چین و روسیه متوسل شوند.»
به نوشته فاکس نیوز، سپاه در داخل ایران هم با مشکلات اقتصادی جدی روبه‌روست. تحریم‌ها، حملات سایبری، و شکست‌های نظامی باعث شده کار کردن برای این نهاد دشوارتر شود. بانک‌های خارجی از ترس مواجهه با تحریم‌ها از هرگونه همکاری با شرکت‌های مرتبط با سپاه اجتناب می‌کنند و این نهاد مجبور است از شرکت‌های صوری برای فعالیت‌های مالی استفاده کند.
با وجود این فشارها، کارشناسان معتقدند احتمال بسیار کمی وجود دارد که سپاه علیه رژیم بشورد. طالب‌لو در گفتگو با فاکس نیوز گفته: «سپاه هم مثل نخبگان رژیم، در یک دوراهی قرار دارد. آن‌ها بخش زیادی از ظرفیت راهبردی خود را از دست داده‌اند، اما به‌دلیل پیوندهای ایدئولوژیک و منافع مادی، وفادار خواهند ماند؛ تا زمانی که وضعیت موجود تغییر نکند.»
به گفته استوار، جمهوری اسلامی احتمالاً تمرکز خود را از صدور ترور به سرکوب داخلی منتقل خواهد کرد. او هشدار می‌دهد: «آن‌ها به‌راحتی می‌توانند مردم خود را سرکوب کنند. این کاری است که خوب بلدند.» او ایران را در مسیر تبدیل شدن به کشوری بسته‌تر و خودکامه‌تر می‌بیند؛ «شبیه کره شمالی، نه لزوماً چیزی بهتر.»
در عین حال، او می‌گوید که نسل جدید سپاه اگرچه مذهبی‌تر نیست، اما به همان اندازه سرسخت است. «آن‌ها شاید به مسأله حجاب اهمیت ندهند، اما بیست سال گذشته را در جنگ با آمریکا و اسرائیل در عراق، سوریه و لبنان گذرانده‌اند. این جنگی است که می‌شناسند.»
برخی از جریان‌های اصلاح‌طلب درون نظام، به گفته فاکس نیوز، به دنبال حفظ رژیم از طریق عادی‌سازی روابط و توسعه اقتصادی هستند و به مدل‌هایی مانند ویتنام یا چین نگاه می‌کنند. اما بهنام طالب‌لو هشدار می‌دهد که علی‌رغم این رویکردها، سپاه پاسداران همچنان قدرتی بدون پاسخگویی است؛ قدرتی که در سیاست، اقتصاد و نظامی‌گری ایران نفوذ عمیق دارد.
اینکه نسل بعدی فرماندهان سپاه این نفوذ را چگونه هدایت خواهند کرد، پرسشی است که پاسخ آن سرنوشت ایران را رقم خواهد زد.
