خبرگزاری رویترز روز سه‌شنبه ۱۰ تیر به نقل از دو مقام آمریکایی گزارش داد که جمهوری اسلامی چندی پیش با نصب مین‌های دریایی روی چند شناور در خلیج فارس، نگرانی‌ها درباره آماده شدن تهران برای مسدود کردن تنگه هرمز را دامن زد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، این مقامات آمریکایی که نخواستند نامشان فاش شود، گفته‌اند که نیروهای نظامی ایران ماه گذشته میلادی اقدام به بارگیری مین‌های دریایی روی شناورهایی در خلیج فارس کرده‌اند. این اقدام، در پی حملات موشکی اسرائیل به اهدافی در خاک ایران در تاریخ ۲۳ خرداد برابر با ۱۳ ژوئن، موجب افزایش نگرانی در واشنگتن شده که تهران احتمالا در صدد مسدود کردن تنگه هرمز بوده است.
این منابع اعلام کردند که این آمادگی‌ها، که پیش‌تر رسانه‌ای نشده بود، توسط دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا شناسایی شده است. به گفته آنها، گرچه این مین‌ها در نهایت در تنگه هرمز مستقر نشده‌اند، اما این اقدام نشان می‌دهد که ایران احتمالا به طور جدی به بستن یکی از پرترددترین گذرگاه‌های کشتیرانی جهان فکر می‌کرده است. اقدامی که می‌توانست تنش‌های موجود را به سطحی خطرناک‌تر برساند و تجارت جهانی را به‌شدت مختل کند.
خبرگزاری رویترز همچنین به اهمیت راهبردی این آبراه اشاره می‌کند که نزدیک به یک‌پنجم کل محموله‌های نفت و گاز جهان از تنگه هرمز عبور می‌کند و هرگونه انسداد این مسیر می‌تواند باعث جهش قیمت جهانی انرژی شود. با این حال، در هفته‌های گذشته و پس از حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، قیمت شاخص جهانی نفت بیش از ۱۰ درصد کاهش یافته که بخشی از این کاهش ناشی از اطمینان بازارها نسبت به عدم ایجاد اختلال جدی در تجارت نفت بوده است.
خبرگزاری رویترز می‌افزاید که در ۲۲ ژوئن، چند روز پس از بمباران سه سایت کلیدی هسته‌ای ایران توسط آمریکا، مجلس شورای اسلامی پیش‌نویس طرحی را برای بستن تنگه هرمز تصویب کرد. هرچند این مصوبه جنبه الزام‌آور نداشت و تصمیم نهایی بر عهده شورای عالی امنیت ملی ایران بود. جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته بارها تهدید به بستن تنگه هرمز کرده اما هرگز این تهدید را عملی نکرده است.
خبرگزاری رویترز تأکید می‌کند که دقیقا مشخص نیست مین‌ها در کدام مرحله از درگیری‌های هوایی میان اسرائیل و ایران بارگیری شده‌اند یا اینکه آیا بعدها از روی این شناورها تخلیه شده‌اند یا خیر. مقام‌های آمریکایی نحوه دستیابی به این اطلاعات را فاش نکردند، اما معمولاً چنین داده‌هایی از طریق تصاویر ماهواره‌ای، منابع انسانی مخفی یا ترکیبی از این روش‌ها به دست می‌آید.
در پاسخ به پرسش رویترز درباره این گزارش‌ها، یک مقام کاخ سفید گفت که «به لطف عملیات موفقیت‌آمیز “چکش نیمه‌شب” و کمپین فشار حداکثری، تنگه هرمز همچنان باز است، آزادی کشتیرانی برقرار مانده و جمهوری اسلامی به طور قابل توجهی تضعیف شده است.» پنتاگون و نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل نیز به درخواست این خبرگزاری برای اظهار نظر پاسخ نداده‌اند.
خبرگزاری رویترز در ادامه گزارش خود می‌نویسد که دو مقام آمریکایی احتمال داده‌اند این اقدام ایران ممکن است یک مانور فریبکارانه بوده باشد تا واشنگتن را متقاعد کند که تهران قصد جدی برای بستن تنگه هرمز دارد، بدون آنکه واقعاً بخواهد چنین کاری انجام دهد. همچنین این احتمال مطرح شده که نیروهای نظامی ایران صرفاً در حال آماده‌سازی برای اجرای دستور مقامات عالی‌رتبه در صورت نیاز بوده‌اند.
تنگه هرمز که میان عمان و ایران قرار دارد، خلیج فارس را به دریای عمان و در نهایت به اقیانوس هند متصل می‌کند. این تنگه در باریک‌ترین بخش خود ۳۴ کیلومتر پهنا دارد و مسیرهای کشتیرانی آن تنها ۳ کیلومتر عرض دارند. کشورهای عضو اوپک از جمله عربستان سعودی، امارات، کویت و عراق بخش عمده نفت صادراتی خود را از این گذرگاه به آسیا می‌فرستند. قطر نیز که از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان است، تقریبا همه صادرات LNG خود را از این مسیر عبور می‌دهد. ایران هم بخش بزرگی از نفت خود را از طریق همین تنگه صادر می‌کند که این امر، در تئوری، تمایل تهران به بستن تنگه را محدود می‌کند. با این حال، به نوشته خبرگزاری رویترز، ایران منابع قابل توجهی برای اطمینان از توانایی مسدودسازی این مسیر حیاتی اختصاص داده است.
بر اساس برآورد آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در سال ۲۰۱۹، ایران بیش از ۵ هزار مین دریایی در اختیار داشت که می‌توانستند به سرعت و با کمک شناورهای کوچک و تندرو در منطقه مستقر شوند. در مقابل، نیروی دریایی آمریکا که ناوگان پنجم آن در بحرین مستقر است، وظیفه تأمین امنیت این آبراه را بر عهده دارد. این نیرو معمولاً چهار کشتی مین‌روب در بحرین مستقر داشت که قرار بود با شناورهای جدیدتر جایگزین شوند. در روزهای پیش از حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، این کشتی‌های مین‌روب از بحرین خارج شده بودند تا از آسیب احتمالی به پایگاه ناوگان پنجم جلوگیری کنند.
در نهایت، پاسخ فوری جمهوری اسلامی به این حملات محدود به شلیک موشک به یک پایگاه نظامی آمریکا در قطر بود. اما مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که همچنان احتمال اقدامات تلافی‌جویانه بیشتر از سوی تهران وجود دارد.
