دونالد ترامپ روز سهشنبه ۲۰ خرداد در گفتوگو با شبکه تلویزیونی فاکسنیوز اظهار داشت: «ایران در مذاکرات هستهای با نمایندگان او «خیلی تندروتر و تهاجمی» شده است و درخواستهایی طرح کرده که برای آمریکا «قابل پذیرش نیست». وی گفت: این برای من غافلگیرکننده است. ناامیدکننده است، اما قرار است فردا دوباره دیدار کنیم. باید ببینیم چه میشود». او توضیح بیشتری در این زمینه نداد.
در همین حال، وبسایت خبری اکسیوس گزارش داد که آقای ترامپ در تماس تلفنی روز دوشنبه خود با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بار دیگر تاکید کرده که در حال حاضر با اقدام نظامی علیه ایران مخالف است و ترجیح میدهد به پیشرفت مذاکرات فرصت بدهد.
بر اساس این گزارش، رئیسجمهور آمریکا تاکید کرده که معتقد است هنوز فرصت دستیابی به یک توافق هستهای با ایران وجود دارد.
فاکسنیوز به نقل از مقامات ارشد دولت ترامپ که نامی از آنها نبرده است، نوشته که «به نظر میرسد ایران مذاکرات را بدون پیشرفت ملموس کش میدهد و در همان حال به توسعهٔ برنامهٔ هستهای خود ادامه میدهد».
پنجمین دور مذاکرات بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده اوایل خرداد در رم، پایتخت ایتالیا، برگزار شد ولی نتیجهٔ قطعی بهدنبال نداشت. طرفین تاریخهای مختلفی برای دور ششم مذاکرات اعلام کردهاند.
جمهوری اسلامی در هفتههای اخیر با شدت بیشتری روی آنچه که «حق» خود برای غنیسازی اورانیوم میخواند، پافشاری کرده است در حالی که مقامهای آمریکایی بویژه رئیسجمهور ایالات متحده بر غنیسازی صفر در ایران اصرار دارند.
دونالد ترامپ گفته که «در یک توافق احتمالی، ما اجازهٔ هیچگونه غنیسازی اورانیوم را نخواهیم داد». او همچنین تهدید کرده که اگر ایران به توافقی در زمینه برنامهٔ هستهای خود با آمریکا نرسد، تحریمهای ثانویه علیه آن وضع شده و بمباران خواهد شد.
واشینگتن در ارتباط با یک توافق احتمالی، پیشنهادهای مکتوبی به جمهوری اسلامی ارائه کرده است که گرچه مفاد آن فاش نشده، ولی شماری از مقامهای جمهوری اسلامی از جمله محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، از آن ابراز نارضایتی کرده و گفتهاند که در آن هیچ اشارهای به رفع تحریمها نشده است.
تهران گفته که به زودی به پیشنهادهای آمریکا پاسخ میدهد.
در همین حال، ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام)، اعلام کرد که به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا طرحهایی برای حمله نظامی به ایران ارائه کرده و ارتش در صورت صدور دستور، آماده اجرای آن است.
ژنرال کوریلا روز سهشنبه ۲۰ خرداد در نشست کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا گفت که در صورت عدم توافق با ایران او “مجموعهای از گزینههای نظامی را به وزیر دفاع و رئیسجمهور” ارائه کرده است.
او این سخنان را در پاسخ به سؤال مایک راجرز، نماینده جمهوریخواه ایالت آلاباما و رئیس این کمیته مطرح کرد. راجرز پرسیده بود که آیا سنتکام آمادگی دارد در صورتی که ایران بهطور دائمی از جاهطلبیهای هستهای خود دست نکشد، با قدرت قاطع پاسخ دهد یا نه. کوریلا در پاسخی مثبت و صریح به این سوال گفت که “این گزینهها در اختیار مقامات عالیرتبه قرار گرفتهاند.”
او همچنین گفت که “نیروهای نیابتی ایران در ضعیفترین وضعیت خود و بزرگترین چالش حوثیها هستند.” به گفته کوریلا آمریکا در برابر “یک فرصت استراتژیک” برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای قرار دارد.
فرمانده سنتکام تاکید کرد: «توسل به راه حل نظامی با ایران ممکن است و من گزینههای گستردهای را به رئیس جمهور و وزیر دفاع ارائه کردهام.»
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل هم سهشنبه گفت که آمریکا بهدنبال راهحل دیپلماتیک برای مهار برنامه هستهای ایران است و در صورت شکست مذاکرات، ترامپ آماده اقدام قاطع خواهد بود.
روزنامه هاآرتص نیز سهشنبه به نقل از یک منبع مطلع از تماس تلفنی ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، نوشت نتانیاهو از رییسجمهور آمریکا خواسته مذاکرات درباره توافق هستهای با ایران پایان یابد.
بهگفته این منبع مطلع، ترامپ در پاسخ به نتانیاهو تاکید کرده که موضوع حمله نظامی به تاسیسات هستهای ایران نباید در فضای عمومی مطرح شود و اسرائیل فعلا چراغ سبز چنین حملهای را دریافت نخواهد کرد.
این در حالی است که رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، درباره احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات اتمی ایران گفت که آژانس از نگرانی اسرائیل درباره برنامه اتمی جمهوری اسلامی اطلاع دارد.
او افزود: «این موضوع جدیدی نیست اما ما تلاش میکنیم که این موضوع را از راه دیپلماتیک حل کنیم.»
گروسی ۱۹ خرداد به شبکه آی۲۴ اسرائیل، گفت: «ایرانیها به من گفتند اگر به تاسیسات هستهایشان حمله شود به دنبال ساخت سلاح هستهای خواهند رفت.»
در سویی دیگر، عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع دولت پزشکیان، با بیان اینکه جمهوری اسلامی در مذاکرات با آمریکا اعمال محدودیت در حوزه نظامی را نمیپذیرد، گفت کسی مجاز به گفتوگو در این زمینه نیست.
او افزود: «اگر به ما درگیری تحمیل شود، قطعا تلفات طرف مقابل بیشتر خواهد بود و آمریکا مجبور به ترک منطقه خواهد شد.»
این مقام دولت پزشکیان گفت جمهوری اسلامی «بدون ملاحظه» تمام پایگاههای آمریکا در منطقه را هدف قرار خواهد داد.
نصیرزاده اضافه کرد: «همین هفته پیش یک موشک با سر جنگی دو تنی آزمایش کردیم.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، هم در حساب ایکس خود نوشت سخنان دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، در بدو ورود به کاخ سفید مبنی بر اینکه ایران نباید سلاح هستهای داشته باشد، با دکترین جمهوری اسلامی همسوست و میتواند به پایه اصلی یک توافق تبدیل شود. او به از سر گرفته شدن مذاکرات با آمریکا در یکشنبه ۲۵ خرداد اشاره کرد.
عراقچی افزود توافقی که بتواند استمرار «ماهیت صلحآمیز برنامه هستهای ایران» را تضمین کند، در دسترس است و حتی میتواند به سرعت حاصل شود.
او در عینحال تاکید کرد: «این نتیجه سودمند متقابل به ادامه برنامه غنیسازی ایران، تحت نظارت کامل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و لغو موثر تحریمها بستگی دارد.»
در خبری دیگر و در ارتباط با تنش برنامه اتمی جمهوری اسلامی با آژانس و غرب، اتحادیه اروپا طی بیانیهای خطاب به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی، از راهحل دیپلماتیک درباره توافق بر سر پرونده هستهای جمهوری اسلامی حمایت کرد و در عینحال از همه کشورها خواست از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که در حمایت از برجام صادر شد، حمایت کنند.
اتحادیه اروپا افزود پیشروی بدون وقفه برنامه هستهای جمهوری اسلامی در پنج سال گذشته «بسیار نگرانکننده» است و این روند، خطر ایجاد یک بحران اشاعه در منطقه را افزایش داده است.
در این بیانیه آمده است: «ایران در حال حاضر هر ماه بیش از یک مقدار معنادار اورانیوم با غنای بالا تولید میکند. این اقدامات هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارند و خطرات شدید اشاعهای دارند.»
این اتحادیه تاکید کرد جمهوری اسلامی اجرای تعهدات خود در برجام را متوقف کرده و از چهار سال پیش آژانس قادر به انجام چندین فعالیت کلیدی مربوط به راستیآزمایی و نظارت مرتبط با برجام نبوده است.
اتحادیه اروپا خواستار بازگشت جمهوری اسلامی به اجرای تعهدات برجامی و پروتکل الحاقی شد.
این بیانیه تاکید کرد ایران تنها کشور فاقد سلاح هستهای است که اورانیوم با غنای بالا را در مقادیر قابل توجهی انباشت میکند.
بیانیه اتحادیه اروپا افزود اظهارات مقامات عالیرتبه سابق در مورد داشتن تمام قابلیتهای ساخت سلاح هستهای، نگرانیهای شدیدی را در مورد نیات جمهوری اسلامی ایجاد میکند.