وزیر خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه پنجشنبه، اول خردادماه با انتشار پیامی در شبکه اکس هشدار داد که “با توقف کامل غنی‌سازی”، امکان رسیدن به هیچ توافقی وجود ندارد.
عباس عراقچی نوشت: «در حالی که برای شرکت در پنجمین دوره مذاکرات با آمریکا عازم رم هستم، تاکید می‌کنم که رسیدن به توافق پیچیده نیست و اکنون زمان تصمیم‌گیری فرا رسیده است.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی که هدایت هیات ایرانی در مذاکرات هسته‌ای با آمریکا را بر عهده دارد، همچنین روز پنجشنبه با حضور در صدا و سیمای جمهوری اسلامی به “وجود اختلافات بنیادی در مذاکرات” اشاره کرده و گفته بود: «طرف آمریکایی به غنی‌سازی در ایران اعتقادی ندارد. اگر این هدفشان است، توافقی درکار نخواهد بود.»
عراقچی تاکید کرده بود: «اما اگر هدفشان این است که مطمئن شوند ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود، این هدف قابل تحقق است. چون ما اصولا دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.»
عراقچی با اشاره به سیاست حسن همسایگی ایران گفت: این سیاست همیشه در دستورکار ما بوده و اکنون روابط همسایگی ما در وضعیت بسیاری خوبی قرار دارد. در خصوص مذاکرات ایران و آمریکا مرتب با همسایگان مشورت می‌کنیم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی گفت: این همکاری استانی، عملیات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با آن طرف مرزها را تقویت می‌کند.
عراقچی درباره دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا و امتیازات ایران در توافق گفت: اینکه گفتم برجام دیگر کارایی ندارد و احیا شود برای ما منفعتی ندارد. هم قسمت رفع تحریم‌ها نیازمند تحول است و هم برنامه هسته ای ایران در شرایطی است که نمی‌تواند به قبل از برجام برگردد.
وی ادامه داد: ما نسبت به آن زمان برنامه بسیار پیشرفته‌تری داریم. برجام را باید به نوعی فراموش کنیم. هنوز زنده است اما منطق برجام هنوز پابرجاست. منطق این بود که ایران در ازای رفع تحریم‌ها، نسبت به برنامه خودش اعتمادسازی می‌کند. ایران قبول می‌کند یکسری اقدامات اعتمادساز را انجام دهد. در مقابل باید تحریم‌ها هم برداشته شود. این فرمول هنوز پابرجاست و بنا همان است. ما از حقوق خود نمی‌گذریم و برنامه ما به شمول غنی‌سازی باید ادامه پیدا کند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درباره تضامین برای رفع تحریم گفت: مذاکره برای همین است که تحریم‌ها رفع شود. بعد به این می‌رسیم که چگونه تضامین گرفته شود. ما تجربه بدعهدی آمریکا در برجام را داریم. ما هنوز به این نقطه نرسیدیم. هنوز اختلافات بنیادین بین ما وجود دارد. طرف آمریکایی به غنی‌سازی در ایران اعتقاد ندارد. اگر این هدفشان است توافقی در کار نخواهد بود.
وی تصریح کرد: اگر هدفشان این است که ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود این قابل تحقق است. ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درباره تضامین برای رفع تحریم هم اضافه کرد: مذاکره برای همین است که تحریم‌ها رفع شود. بعد به این می‌رسیم که چگونه تضامین گرفته شود. ما تجربه بدعهدی آمریکا در برجام را داریم. ما هنوز به این نقطه نرسیدیم. هنوز اختلافات بنیادین بین ما وجود دارد.
عراقچی گفت: طرف آمریکایی به غنی‌سازی در ایران اعتقاد ندارد. اگر این هدفشان است توافقی در کار نخواهد بود. اگر هدفشان این است که ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود این قابل تحقق است. ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: ما اراده ای برای ساخت سلاح هسته‌ای نداریم. رهبری فتوا دادند و ما در دکترین دفاعی نیازی به سلاح هسته ای نداریم. برای غنی سازی ما را تحریم کردند سالها تحریم بودیم ولی به سمت سلاح نرفتیم. دانشمندان ما را ترور کردند ولی به سمت سلاح نرفتیم.
وی ادامه داد: آمدیم مذاکره کردیم و در مذاکره به توافق رسیدیم اما آنان خارج شدند،باز به سمت سلاح نرفتیم. سیاست ما مبتنی بر اصول و مبانی است و سلاح هسته‌ای در دکترین دفاعی ما هیچ جایی ندارد.
عراقچی درباره موضوع غنی‌سازی گفت: هنوز این موضوع حل نشده ولی دلیلی ندارد مذاکره ادامه پیدا نکند. دیپلماسی هیچوقت تعطیل نمی‌شود. واسط عمانی تلاش زیادی کرده و خواسته در دور دیگری شرکت کنیم تا شاید راه حلی پیدا شود.
وی افزود: موضوع غنی‌سازی برای ما قابل کوتاه آمدن نیست. ما تا وقتی که طرف مقابل این واقعیت را بپذیرد به مذاکره ادامه می‌دهیم. غنی‌سازی ما تعطیل‌شدنی نیست. طرف آمریکایی شاید برای تاکتیک رسانه‌ای آمد نظرش را بیان کرد. من هم همان موقع گفتم که غنی‌سازی چه با توافق چه بی‌توافق ادامه پیدا خواهد کرد. مذاکره با همین شیوه ادامه پیدا می‌کند و باید ببینیم طرف مقابل آیا می‌خواهد در دیدگاهش تجدیدنظر کند یا خیر.
عراقچی درباره قرار دیدار ویتکاف با ریس موساد گفت: ما آمریکا و رژیم اسرائیل را جدا از هم نمی‌بینیم. من امروز نامه ای را به آقای گوترش نوشتم. با توجه به اخباری که نقل شده بود که رژیم در حال آماده شدن برای حمله به ایران است نامه نوشتم و تاکید کردم از تأسیسات خود دفاع می‌کنیم و آماده واکنش سریع هستیم.
عراقچی گفت: اگر تهدیدات ادامه پیدا کند ناچاریم ترتیباتی ویژه برای صیانت از تاسیاست و مواد هسته‌ای خود اجرا کنیم و کسانی که باید بفهمند این ترتیبات ویژه چیست حتما می‌فهمند.
عراقچی در ادامه گفت: اسرائیلی‌ها ها حتما به فشارها و لابی های خودشان ادامه خواهند داد. برای ما مسجل است که امریکا و اسرائیل با هم هماهنگ هستند.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی درباره نظر اروپایی‌ها و بحث اسنپ‌بک گفت: اروپایی‌ها بیرون گود هستند. در مذاکرات ما اروپا نقشی ندارد و این ما هستیم که گاهی با آنان قرار می‌گذاریم و آنان را توجیه می‌کنیم. آمریکایی‌ها با آنان این کار را نمی‌کنند. ما مذاکرات با اروپا را ادامه دادیم. اینکه اروپا تا اکتبر امسال می‌تواند اسنپ‌بک را فعال کند درست است و باعث شده فکر کنند که این ابزاری در دستشان است تا وارد بازی شوند.
وی تصریح کرد: اروپا هرچه بیشتر تهدید به استفاده کند خودش را نسبت به برنامه هسته‌ای ایران منزوی می‌کند. هم اروپایی‌ها و سایرین می‌دانند که واکنش ایران نسبت به اسنپ‌بک چه خواهد بود. در صورتی که استفاده کنند نظام عدم اشاعه وارد بحران خواهد شد و می‌تواند خیلی چیزها را متأثر کند.
عراقچی افزود: اروپا اگر می‌خواهد نقشی داشته باشد باید این رویکرد تقابلی خود را کنار بگذارد.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرد: اروپا در اولویت‌های سیاست خارجی ما جایی ندارد مگر اینکه سیاست های خود را تصحیح کند. اگر می‌خواهند نقشی داشته باشند باید سیاست های خصمانه خود را کنار بگذارند. اگر آنان با حسن نیت مذاکره کنند ما حرفی برای گفتگو نداریم اما اگر می‌خواهند از شمشیر اسنپ بک استفاده کنند تبعاتش را خواهند دید.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی درباره متن مذاکرات گفت: الان زود است قضاوت کنیم. فردا روشن می شود که آیا توانستیم پیشرفتی داشته باشیم یا خیر. الان به مرحله متن نوشتن نرسیدیم.
وی در پاسخ به سوالی درباره ایده کنسرسیوم هسته‌ای گفت: نفس کنسرسیوم این است که یک مرکز تولید سوخت هسته‌ای با مشارکت تعدادی از کشورها ایجاد شود. موضع ما روشن است و آمادگی برای مشارکت داریم. حتی اگر خارج از خاک ایران باشد اما این جایگزین متوقف کردن غنی‌سازی ما نیست. غنی‌سازی در داخل خاک ایران ادامه پیدا می‌کند.
عراقچی در واکنش به صحبت‌های ترامپ مبنی بر دارا بودن نفت توسط ایران به جای استفاده از غنی‌سازی گفت: مگر وزیر انرژی آمریکا به عربستان نرفت تا درباره نیروگاه هسته‌ای صحبت کند؟ عربستان که نفت بیشتری دارد. این حرف ناشی از ناآگاهی و جهل است. انرژی هسته‌ای مزایایی دارد و پاک‌ترین انرژی است. خطراتی هم دارد که قابل کنترل است.
وی درباره پلن B ایران در صورت نرسیدن به توافق گفت: ما برنامه هسته‌ای خود را ادامه می‌دهیم و آن‌ها باید دنبال پلن B باشند. ما روی ساخت راکتور و تولید آب سنگین کار می‌کنیم و صنعت هسته‌ای به مسیر خود ادامه می‌دهد. تحریم‌ها هم فشار دارد ولی ما چندین سال است که داریم ادامه می‌دهیم. رفع تحریم‌ها نباید به قیمت از دست رفتن دستاوردهای ملت ایران باشد!
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین روز پنجشنبه در نامه‌ای رسمی خطاب به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، اوانجلس سی سکریس، رئیس ادواری شورای امنیت و رافائل گروسی، مدیرکل آژانش بین‌المللی انرژی اتمی، به تهدیدهای اخیر منتسب به اسرائیل علیه تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی واکنش نشان داده بود.
عراقچی در این نامه، با اشاره به گزارش اخیر “سی‌ان‌ان” و ضمن هشدار نسبت به پیامدهای حمله احتمالی اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران، اعلام کرده بود که در صورت وقوع چنین حمله‌ای، جمهوری اسلامی، آمریکا را سهیم دانسته و “مسئولیت حقوقی” آن را متوجه واشنگتن خواهد کرد.
شبکه خبری سی‌ان‌ان سه‌شنبه گذشته، به نقل از چند مقام آگاه آمریکایی، گزارش داده بود که اسرائیل با وجود ادامه تلاش‌های دیپلماتیک واشنگتن برای دستیابی به توافق با تهران، در حال آماده‌سازی خود برای حمله‌ای احتمالی به ایران است.
عراقچی در عین حال، ضمن اشاره به انجام “تمام اقدامات لازم” برای محافظت از تأسیسات هسته‌ای خود “در برابر هرگونه اقدام تروریستی یا خرابکارانه”، اعلام کرده بود که “تدابیر ویژه‌ای را برای حفاظت از تأسیسات و مواد هسته‌ای خود” اتخاذ خواهد کرد.
اظهارات وزیر خارجه جمهوری اسلامی در حالی است که سخنگوی کاخ سفید روز پنجشنبه با اشاره به گفتگوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائيل درباره توافق احتمالی با ایران، تاکید کرد: «ترامپ معتقد است که اوضاع در مسیر درستی پیش می‌رود.»
کارولین لیویت افزود: «همانطور که ترامپ گفته، این توافق می‌تواند دو سرانجام داشته باشد؛ یا به یک راه‌حل دیپلماتیک مثبت ختم می‌شود، یا به یک وضعیت بسیار منفی برای ایران.»
سخنگوی کاخ سفید ادامه داد: «ترامپ نه فقط به نتانیاهو بلکه به جهان نیز به‌وضوح اعلام کرده که خواهان دستیابی به توافقی با ایران است. او نمی‌خواهد گزینه دوم را انتخاب کند؛ گزینه‌ای که شدیدتر و منفی‌تر است. او خواهان توافق است و به دیپلماسی باور دارد.»
در همین حال سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز تأکید کرده است که “اگر امیدی به پنجمین دور از مذاکرات هسته‌ای که قرار است برگزار شود نداشتیم، اصلاً برگزار نمی‌شد”.
تامی بروس به خبرنگاران گفت: «ما احساس می‌کنیم که شرایط به‌حدی مثبت هست که ارزش ادامه این تلاش‌ها را داشته باشد. بنابراین می‌توانم بگویم که ما به‌وضوح باور داریم که در مسیر موفقیت هستیم.»
بروس آمریکا را در برخی اصول دارای صراحت توصیف کرد و افزود:«از اصول صریح ما این است که مثلاً اینکه ایران هرگز نباید به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»
این در حالی است که رهبر جمهوری اسلامی هشدار داده رسیدن به توافقی جدید ممکن است به دلیل خطوط قرمز متضاد، غیرقابل دستیابی باشد.
مذاکرات تهران و واشینگتن که دور پنجم آن دوم خرداد ماه در رم انجام می‌شود، برای هر دو طرف از اهمیت بالایی برخوردار است.
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، خواهان مهار توان بالقوه تهران برای تولید سلاح هسته‌ای است. توانایی‌ای که می‌تواند به رقابت تسلیحاتی اتمی در منطقه دامن بزند.
در مقابل، ایران به‌دنبال رهایی از تحریم‌های فلج‌کننده‌ای است که اقتصاد نفت‌پایه این کشور را درهم شکسته است.
خبرگزاری رویترز نوشت که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در امور خاورمیانه، دور پنجم گفت‌وگوها را با میانجی‌گری عمان برگزار خواهند کرد و این در حالی است که هم تهران و هم واشینگتن در اظهارات علنی خود مواضع سختی را در قبال برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران اتخاذ کرده‌اند.
گرچه ایران اصرار دارد مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم انجام می‌شود، مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که گفت‌وگوها – از جمله دور پیشین در عمان – «هم مستقیم و هم غیرمستقیم» بوده‌اند.
تهران و واشینگتن هر دو اعلام کرده‌اند ترجیح می‌دهند مناقشه هسته‌ای را از راه دیپلماسی حل‌وفصل کنند اما آن‌ها بر سر چندین خط قرمز اساسی به‌شدت اختلاف دارند که مذاکره‌کنندگان باید برای رسیدن به توافقی جدید و جلوگیری از اقدامات نظامی آتی، از آن‌ها عبور کنند.
تحلیلگران سیاسی معتقدند که با توجه به تحولات اخیر، نشست رم می‌تواند نقطه عطفی در روابط جمهوری اسلامی و آمریکا و مرحله‌ای تعیین‌کننده در دوران حیات ۴۶ ساله جمهوری اسلامی باشد و یا همانطور که بارها ترامپ گفته است به بدترین وضع برای جمهوری اسلامی تبدیل شود.
