درحالی که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید از برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام چیزی جز یک پوسته خالی باقی‌نمانده است، سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی این اظهارات را «جانبدارانه» خواند. کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی وزارت خارجه نیز موضع گروسی را «سیاسی و غیرحرفه‌ای» نامید.
در پاسخ به اظهارات اخیر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان انرژی اتمی ایران بیانیه‌ای صادر کرد و نوشت: «از مدیرکل آژانس به‌عنوان مسئول عالیرتبه یک سازمان مهم بین‌المللی انتظار می‌رود همواره بی‌طرفانه، حرفه‌ای و به‌دور از جانبداری سیاسی صحبت نموده و عمل نماید.»
در این بیانیه عنوان شده است: از مدیرکل آژانس به‌عنوان مسوول عالیرتبه یک سازمان مهم بین‌المللی انتظار می‌رود همواره بی‌طرفانه، حرفه‌ای و به‌دور از جانبداری سیاسی صحبت نموده و عمل نماید.
متاسفانه برخی اظهارات و موضع‌گیری‌های آقای گروسی به‌ویژه موضع‌گیری‌های اخیر وی فاقد چنین ویژگی‌هایی است و این نگرانی را ایجاد نموده که این سازمان مهم بین‌المللی با خروج از جاده بی‌طرفی و حرفه‌ای‌گری اعتبار خود را نیز خدشه‌دار نماید.
سازمان انرژی اتمی ایران ادامه می‌دهد که: در شرایطی که آمریکا و برخی کشور‌های غربی به‌دنبال سوء استفاده از این سازمان برای فشار‌های غیرعادلانه خود علیه ایران هستند، این اظهارات سیاسی و غیر حرفه‌ای می‌تواند دستاویزی برای مطامع غیر مشروع آنان شود.
اظهارات اخیر آقای گروسی در کنفرانس خبری خود در ژاپن یکی از مصادیق رفتار و گفتار غیر حرفه‌ای است.
رافائل گروسی، پنج‌شنبه دوم اسفند، در یک کنفرانس خبری در توکیو، با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی هنوز همکاری لازم با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را انجام نمی‌دهد، گفت:«ما می‌خواهیم راهکارهای فنی معتبری ارائه دهیم تا امکان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را از بین ببریم. زیرا هدف اصلی ما این است که ایران را از ساخت سلاح هسته‌ای بازداریم یا به این کشور کمک کنیم تا ثابت کند که قصد تولید سلاح هسته‌ای ندارد.»
او افزود:« مقامات ایرانی چنین ادعایی دارند، اما همان‌طور که گفته شده، «ما به همه اعتماد داریم، اما نیاز به راستی‌آزمایی داریم.» تا زمانی که یک سیستم نظارتی جامع و کاملاً ضدنفوذ ایجاد نشود، ما قانع نخواهیم شد. اما امیدوارم بتوانیم به چنین نقطه‌ای برسیم.»
گروسی همچنین برجام را توافقی «منسوخ» نامید و گفت: «باید توافق جدیدی صورت بگیرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آماده است و کاملا واضح است که بدون آژانس، هرگونه توافقی غیرواقعی و صرفا یک سند بی‌اثر خواهد بود.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خبرنگاران گفت:«باید بگویم که توافق اتمی ۲۰۱۵ (برجام) دیگر کارایی ندارد. فکر نمی‌کنم کسی باور داشته باشد که برجام در شرایط فعلی می‌تواند نقشی ایفا کند. این توافق در گذشته برای مدتی اجرایی بود، اما حالا، صرف‌نظر از اینکه چه نظری درباره مزایا یا معایب آن داشته باشیم، از نظر فنی کاملا منسوخ شده است.»
او افزود: «ایران از تمامی محدودیت‌های فنی که در برجام پیش‌بینی شده بود فراتر رفته است. برجام فقط درباره یک نوع سانتریفیوژ صحبت می‌کرد، اما اکنون ایران انواع بیشتری از سانتریفیوژها را در اختیار دارد. همچنین غنی‌سازی اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد انجام داده که تقریباً به سطح تسلیحاتی رسیده است. بنابراین، برنامه هسته‌ای ایران اکنون کاملا متفاوت از چیزی است که در زمان برجام در نظر گرفته شده بود.»
گروسی گفت: «با این حال، ممکن است همچنان بتوان فلسفه کلی برجام را حفظ کرد؛ یعنی همان رویکرد «امتیاز در برابر امتیاز» که در آن ایران در ازای دریافت مشوق‌های مالی و اقتصادی، فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کند. اما فراتر از این، دیگر نمی‌توان برجام را اجرایی دانست و به نظر می‌رسد همه بر این موضوع اتفاق نظر دارند.»
او افزود: «تا سال گذشته، برخی همچنان معتقد بودند که باید به برجام بازگشت، اما اکنون مشخص شده که چنین امکانی وجود ندارد. آنچه که احتمالا در آینده خواهیم دید، یک ساختار جدید خواهد بود.»
گروسی گفت: «دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، گفته که مایل به بازگشت به یک توافق است و همکاران اروپایی ما در گروه سه کشور اروپایی نیز به دنبال نوعی توافق هستند. اما چالش اصلی این است که چگونه؟ زیرا در گذشته، مذاکرات در چارچوب گروه ۱+۵ انجام می‌شد، اما اکنون چنین چارچوبی دیگر ممکن نیست. شکاف و اختلاف‌نظرها در رابطه با ایران بسیار عمیق شده است، بنابراین روش‌های متفاوتی برای مذاکره ممکن است مطرح شود. با این حال ما آماده‌ایم.»
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در عین حال رسیدن به هر توافقی را مشروط به تعامل جمهوری اسلامی و دولت جدید آمریکا دانست و گفت: « هرچند که باید اذعان کنم آخرین سفرم به تهران در ماه نوامبر سازنده بود و درباره امکان توقف غنی‌سازی در سطوح بالا و برخی جزییات فنی گفت‌وگو کردم، اما تا زمانی که تعامل مشخصی میان ایران و دولت جدید آمریکا صورت نگیرد، گرفتن یک تصمیم قاطع از سوی تهران دشوار خواهد بود. همانند همه، آن‌ها نیز منتظرند تا ببینند آمریکا چه سیاستی را در پیش خواهد گرفت و چه گزینه‌ای را برای ادامه مسیر پیشنهاد خواهد کرد.»
کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز در واکنش به این اظهارات، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت، اظهارات گروسی «طعم سیاسی» دارد.
غریب‌آبادی با اشاره به تعهدات ان.پی.تی گفت سطح غنی‌سازی اورانیوم جمهوری اسلامی ارتباطی به آژانس ندارد و از این رو اظهارات دبیرکل آن «کاملا غیر حقوقی و غیر فنی است.»
او در ادامه، از گروسی خواست که اگر «دوست دارد» همکاری بیشتری از سوی ایران داشته باشد، باید به طرف‌های دیگر هم بگوید «دوست دارد تحریم ها را علیه ایران بردارند.»
غریب آبادی در پایان، بار دیگر آژانس و گروسی را به اقدامات «غیر حرفه‌ای و سیاسی» متهم کرد.
عراقچی اخیرا گفته است که به نظر می‌رسد گروسی قصد ندارد در نشست بعدی شورای حکام، گزارش جامع درخواستی اروپا و آمریکا را ضمیمه گزارش خود کند.
شورای حکام در نشست قبلی خود با صدور قطعنامه‌ای از مدیرکل آژانس خواسته بود گزارشی جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران ارایه دهد.
این نوع گزارش‌ها معمولا می‌توانند زمینه‌ساز افزایش فشار بر جمهوری اسلامی باشند.
این در حالی است که برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی در دولت بایدن گسترش چشمگیری داشته است و ذخایر اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۶۰ درصد در ایران افزایش یافته است. روندی که دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای را آسان‌تر می‌کند.
از سوی دیگر بریتانیا، فرانسه و آلمان که همچنان در برجام باقی‌مانده‌اند، تا حدود آبان‌ماه برای فعال کردن مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی فرصت دارند.
با این حال مجید تخت روانچی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی می‌گوید که تهران با اروپا مذاکره می‌کند و چارچوبی برای رایزنی‌ها وجود دارد.
تهران در دولت اول ترامپ توانست از طریق رایزنی‌های پشت‌پرده با اروپا و به کمک دمکرات‌های آمریکایی که به دنبال بازگشت به قدرت بودند، از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت جلوگیری کند. به‌نظر می‌رسد در حالی که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید مذاکره با آمریکا فایده‌ای ندارد، مقامات تهران می‌کوشند راه چانه‌زنی با اروپا و آژانس را بازنگهدارند.
