بحران گسترده در سیستم حمل و نقل عمومی کشور

بحران عمومی کشور در حوزه های مختلف نشان دهنده مسیر تباهی و سراشیبی دستگاه حکومت است. در این میان حمل و نقل عمومی کشور نیز از جمله حوزه هایی است که کشور با ان مواجه است جدا از امار ضعیف خدمات ریلی ، خدمات هوایی حمل و نقل هم بخاطر تحریمهای اقتصادی و زمینگیر شدن هواپیماها همچنان روبه کاهش است . اما حمل و نقل عمومی در حوزه بین شهری و اتوبوسهای مسافرتی با بحرانی جدی روبرو شده است . با کاهش سرمایه گذاری در این حوزه و مشکلات مدیریتی امار حمل و نقل در این مسیر رو به نزولی را طی کرده است . آمار میزان مسافر جابه‌جا شده در راه‌های برون‌شهری نشان می‌دهد كه هر ساله میزان جابه‌جایی مسافر كاهش قابل توجهی داشته یعنی تعداد مسافر جابه‌جا شده توسط اتوبوس از ۱۱۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۲ به ۶/۷۵ میلیون نفر در قالب حدود ۸/۳ میلیون سفر در سال ۱۴۰۱ رسیده است كه رقمی معادل ۳۵ درصد كاهش را در یك دوره ۱۰ ساله نشان می‌دهد. تعداد اتوبوس برون‌شهری نیز طی ده سال گذشته از ۱۹ هزار ۸۱۷ دستگاه در سال ۱۳۹۲ به ۱۵ هزار و ۱۰۵ دستگاه در سال ۱۴۰۱ رسیده و بخش عظیمی از ناوگان موصوف یا در حمل‌ونقل اختصاصی به کار گرفته شده و یا فرسوده و از رده خارج شده‌اند و به جای آن‌ها نیز ناوگان جدید تزریق نشده است. برابر آمار منتشره در سالنامه آماری حمل‌ونقل جاده‌ای، تعداد اتوبوس تزریق شده به ناوگان حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری ظرف پنج سال گذشته تنها هزار و ۴۹۱ دستگاه بوده است. و اگر طبق مصوبه حمل و نقل وزارت راه که وسایل نقلیه فرسوده مجاز به تردد در كلان‌شهرهای كشور نخواهند بود و اگر طبق محدودیت‌های سن فرسودگی اتوبوس‌های برون‌شهری به میزان ده سال اجرایی شود، ظرف پنج سال آینده تعداد اتوبوس‌هایی كه مجاز به تردد در ‌شهرهای كشور خواهند بود، به كمتر از ۱۵۰۰ دستگاه خواهد رسید.
از نظر کارشناسان گرانی غیرقابل توصیف قیمت اتوبوس یكی از اساسی‌ترین چالش‌های این حوزه است. قیمت انواعی از اتوبوس برون‌شهری در سال‌جاری به حدود ۲۲ میلیارد تومان رسید که اگر این پول در بانک و حساب سپرده بلند مدت ۵ ساله سرمایه گذاری شود بانك با محاسبه نرخ بهره ۲۲ درصد در سال، قاعدتا مبلغی معادل ۴۰۳ میلیون تومان به صورت ماهیانه به سرمایه‌گذار پرداخت ‌کند.
این در حالیست که هیچ اتوبوسی نمیتواند در مسیر برون‌شهری درآمد ناخالصی معادل سود مذکور را در طول یك ماه داشته باشد، چون هزینه های جانبی زیادی چون نگهداری و تعمیرات خودرو، حقوق راننده و مهمان‌دار، دارد. در عین حال پس از پنج سال نیز قیمت اتوبوس بخاطر بهر ه برداری و داشتن کیلومتر زیاد کاهش پیدا میکند.
به نظر میرسد سرمایه‌گذاری در حمل‌ونقل مسافر عملاً متوقف شده و متوقف خواهد ماند و بحران اتوبوس بین شهری تا چند سال دیگر چنان پردامنه می‌شود که سیستم حمل و نقل مسافر به کلی از هم می‌پاشد؛. حکومت مانند دیگر امور مشخص است که نتوانسته هنوز چاره ای برای این امر بیندیشد و ضربه این موضوع دامنگیر مردم فرو دستی میشود که فاقد اتومبیل شخصی هستند و توان خرید بلیط هواپیما را هم ندارند، در چنین وضعیتی فقدان اتوبوس شهری موقعیت دشواری برای طبقات محروم ایحاد خواهد کرد.