به گزارش روزنامه نیویورکتایمز، مسعود پزشکیان در حالی نخستین سال ریاستجمهوری خود را پشت سر میگذارد که ایران با مجموعهای از بحرانهای خردکننده، از تورم سرسامآور و قطعی گسترده آب و برق گرفته تا بنبست کامل در مذاکرات با واشینگتن، دستوپنجه نرم میکند. اما نکته تاملبرانگیز اینجاست که اگر شهروندان ایرانی برای حل این مشکلات به کلیدهای رئیسجمهور چشم دوختهاند، خود او نخستین کسی است که صراحتاً میگوید انتظاری از او نداشته باشند. نیویورکتایمز در تحلیل خود مینویسد آقای پزشکیان در سلسله سخنرانیهای اخیرش با صراحتی بیسابقه اعتراف کرده که ایران با مشکلاتی لاینحل روبروست و او عملاً هیچ ایدهای برای خروج از این وضعیت ندارد.
او در دیداری با دانشجویان در اوایل دسامبر به صراحت گفت: «اگر کسی میتواند کاری انجام دهد، بفرماید؛ من نمیتوانم کاری بکنم، فحشش را هم به من ندهید.» به نوشته نیویورکتایمز، رئیسجمهور در نشستهای دولتی نیز با کلماتی تلخ از وضعیت کشور یاد کرده و گفته است که دولت «به بدترین شکل ممکن گیر کرده» و از نخستین روز آغاز به کارش، فجایع پیاپی بر سر کشور باریده است. او حتی برخلاف رویه معمول مقامات جمهوری اسلامی، ریشه مشکلات را نه در دشمنان خارجی، بلکه در فساد، درگیریهای جناحی و دههها سیاستگذاری غلط داخلی جستوجو کرده و آنها را «رفتارهای دیوانهوار» توصیف کرده است.
نیویورکتایمز گزارش میدهد که این رویکرد انفعالی، موجی از انتقادات و البته بهتزدگی را در فضای سیاسی و عمومی ایران به راه انداخته است. علی ضیا، مجری شناختهشده، در ویدئویی که بازتاب گستردهای داشت، وضعیت را چنین توصیف کرد که «پزشکیان دولت را اداره نمیکند، بلکه آن را روی حالت خلبان خودکار گذاشته و رها کرده است.» این در حالی است که به گزارش نیویورکتایمز، حتی متحدان و رقبای محافظهکار پزشکیان نیز از این اظهارات گلایه دارند و معتقدند این نوع سخن گفتن، دولت را در یک برهه حیاتی، ضعیف و بیکفایت نشان میدهد. محافظهکاران با تندی از او میپرسند اگر قرار است فقط بگوید «نداریم و نمیتوانیم»، اصلاً چرا رئیسجمهور شده است؟
در بخش دیگری از این گزارش، نیویورکتایمز به وضعیت فاجعهبار معیشتی مردم اشاره کرده و مینویسد ارزش پول ملی ایران در برابر دلار به پایینترین سطح تاریخی خود رسیده و به ۱.۳ میلیون ریال سقوط کرده است؛ رقمی که بیش از دو برابر زمان آغاز به کار پزشکیان است. تورم ۶۰ درصدی باعث شده تا حتی مواد غذایی اولیه از سفره بسیاری از ایرانیان حذف شود. به نوشته نیویورکتایمز، گزارشهای رسمی وزارت رفاه از تشدید «ناامنی غذایی» حکایت دارد، بهطوری که کالری دریافتی روزانه یک بزرگسال ایرانی، ۴۰۰ کالری کمتر از حداقل استاندارد لازم است.
به گزارش نیویورکتایمز، کارشناسان بینالمللی معتقدند پزشکیان با این شیوه سخن گفتن، در واقع سعی دارد به شکلی غیرمستقیم به «دستبندها» و محدودیتهای اختیاراتش اشاره کند. او آگاهانه اعتراف میکند که در مسائل کلان سیاست خارجی تابع محض رهبری است و حتی در وعدههایی نظیر رفع فیلترینگ اینستاگرام نیز به او اجازه دخالت داده نشده است. با این حال، همانطور که صنم وکیل، تحلیلگر چتمهاوس به نیویورکتایمز گفته است، اگرچه این ابراز ناامیدی رئیسجمهور جالب توجه است، اما بعید به نظر میرسد که بتواند گرهای از فلجشدگی داخلی و بینالمللی ایران باز کند. در نهایت، در حالی که علی خامنهای فعلاً از او حمایت کرده تا ثبات کشور حفظ شود، آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات، هشدار داده است که با این سطح از خشم عمومی و تورم کمرشکن، ادامه حکمرانی به این شیوه دیگر امکانپذیر نخواهد بود.
