در پی حمله مرگبار اخیر به دو عضو گارد ملی آمریکا در واشینگتن و اوجگیری نگرانیهای امنیتی در دولت دونالد ترامپ، کاخ سفید از اجرای یکی از سختگیرانهترین سیاستهای مهاجرتی سالهای اخیر در ایالات متحده خبر داده است؛ سیاستی که نهتنها هزاران پرونده مهاجرتی و پناهندگی در حال بررسی را متوقف کرده، بلکه حتی شامل درخواستهایی میشود که پیشتر نیز تأیید شده بودند. این تصمیم اکنون متقاضیان ایرانی و شهروندان ۱۸ کشور دیگر را، از جمله دارندگان تابعیت دوگانه، تحت تأثیر قرار داده است.
بر اساس «یادداشت سیاستگذاری» جدید اداره خدمات شهروندی و مهاجرت آمریکا، رسیدگی به تمامی پروندههای پناهندگی در سراسر کشور تا اطلاع ثانی متوقف شده است؛ اقدامی که به گفته مقامات وزارت امنیت داخلی، برای بازبینی کامل و شفافسازی روندهای امنیتی در سیستم مهاجرتی اتخاذ شده است. این توقف سراسری تابعیت فعلی درخواستکنندگان را در نظر نمیگیرد و به کشور زادگاه فرد نیز وابسته نیست.
در ادامه این مقررات، بررسی تمامی پروندههای مهاجرتی اتباع «کشورهای پرخطر» — مطابق فهرست اعلامشده در «اعلامیه شماره ۱۰۹۴۹ ریاستجمهوری» — نیز بهطور موقت متوقف شده است. این فهرست شامل ۱۹ کشور از جمله ایران، افغانستان، سومالی، لیبی، سودان، یمن، ونزوئلا، کوبا، هائیتی و چند کشور آفریقایی و آسیایی دیگر است. نکته مهم این است که این محدودیت شامل افراد دوتابعیتی نیز میشود؛ به این معنا که اگر یکی از تابعیتهای فرد مربوط به این کشورها باشد، پرونده او نیز مشمول تعلیق خواهد شد.
این سیاست تازه ادامه همان فرمان مهاجرتی خردادماه است که بهوسیله دونالد ترامپ صادر شد و سفر شهروندان ایران و ۱۱ کشور دیگر به آمریکا را ممنوع کرد. هرچند آن فرمان استثناهایی برای اقلیتهای مذهبی، ورزشکاران، دارندگان ویزای خانوادگی و برخی گروههای خاص قائل بود، اما مقررات جدید عملاً دایره محدودیتها را گسترش داده است؛ بهگونهای که اکنون حتی دارندگان اقامت دائم، گرینکارت و کسانی که سالهاست در آمریکا زندگی میکنند، باید انتظار بازبینی دوباره پرونده خود را داشته باشند.
اداره خدمات شهروندی و مهاجرت اعلام کرده است که بازبینی مجدد تنها شامل پروندههای در جریان نیست، بلکه شامل مواردی میشود که پیشتر به تأیید نهایی رسیدهاند. افرادی که از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ وارد آمریکا شدهاند، نخستین گروهی هستند که این ارزیابیهای مجدد درباره آنها اعمال خواهد شد. این روند میتواند شامل انجام مصاحبههای جدید، بررسی سوابق امنیتی تکمیلی و کنترل چندمرحلهای باشد.
تصمیم تازه واشینگتن پس از آن اتخاذ شد که یک مهاجر افغان به نام رحمانالله لکنوال به دست داشتن در یک حمله مسلحانه در واشینگتن متهم شد؛ حملهای که طی آن یک عضو گارد ملی آمریکا کشته و فرد دیگر بهشدت زخمی شد. دولت آمریکا این رویداد را نشانهای از «شکافهای امنیتی» در نظام مهاجرتی دانست و بهدنبال آن دونالد ترامپ اعلام کرد: «مهاجرت از تمامی کشورهای جهان سوم بهطور دائم متوقف خواهد شد.» او مهاجرت را «بزرگترین عامل تخریب آمریکا» توصیف کرد و گفت قصد دارد «میلیونها» مجوز اقامت صادرشده در دولت پیشین را باطل کند.
همزمان رسانههای آمریکایی گزارشهایی از لغو ناگهانی مراسم ادای سوگند شهروندی و مصاحبههای گرینکارت برای متقاضیان کشورهای فهرستشده منتشر کردهاند. انجمن وکلای مهاجرت آمریکا نیز اعلام کرده است که تاکنون دهها گزارش از لغو مصاحبهها، توقف پروندهها و بلاتکلیفی گسترده متقاضیان دریافت کرده است.
بر اساس گزارشهای نیویورکتایمز، اداره مهاجرت و گمرک آمریکا احتمالاً عملیات گستردهای را علیه مهاجران سومالیایی فاقد مدارک اقامت در ایالت مینهسوتا آغاز خواهد کرد؛ ایالتی که بیش از ۶۰ هزار سومالیایی در آن زندگی میکنند، هرچند اکثریت آنان اقامت قانونی دارند.
اداره خدمات مهاجرت آمریکا تأکید کرده است که واژه «مزایا» در دستور جدید به پروندههای رسمی مهاجرتی اشاره دارد و شامل مصاحبههای ضروری درباره ترس از آزار یا شکنجه، روندهای اخراج یا انتقال به کشور ثالث امن نمیشود. این روندهای اضطراری همچنان طبق روال انجام خواهد شد.
کارشناسان امور مهاجرت این سیاست را گستردهترین توقف و بازبینی سیستم مهاجرتی آمریکا در یک دهه اخیر توصیف کردهاند. به باور آنان، این اقدام نهتنها هزاران متقاضی جدید، بلکه وضعیت دارندگان گرینکارت و حتی پروندههای قطعیشده را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و میتواند بسیاری از مهاجران را در وضعیت طولانیمدت بلاتکلیفی قرار دهد.
اکنون با اجرای این سیاست، تمامی مسیرهای مهاجرتی — از پناهندگی تا گرینکارت، شهروندی، مهاجرت خانوادگی و حتی برخی ویزاهای کاری — برای متقاضیان کشورهای فهرستشده، از جمله ایران، با توقف و بازبینیهای امنیتی تکمیلی مواجه میشود؛ روندی که به گفته مقامات آمریکایی «تا زمان اطمینان کامل از رعایت ملاحظات امنیتی» ادامه خواهد یافت.
