نفوذ روزافزون سپاه پاسداران در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی

به نوشته بلومبرگ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ، با وجود تلفات و ضربات سنگین در جنگ اخیر با اسرائیل، جایگاه خود را نه تنها از دست نداده بلکه حتی پررنگ‌تر از گذشته تثبیت کرده است. این گزارش می‌افزاید که هرچه نفوذ و ریشه‌دوانی سپاه در ساختار سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی عمیق‌تر شود، برای ایالات متحده و اسرائیل دشوارتر خواهد بود که آن را به حاشیه برانند.

به نوشته بلومبرگ، در جنگ دوازده‌ روزه اخیر، فرماندهان سپاه کشته شدند، سامانه‌های دفاعی‌اش نابود شد و حتی صفوف داخلی‌اش هدف نفوذ اطلاعاتی اسرائیل قرار گرفت. اما با وجود این، سپاه توانست از این جنگ به عنوان فرصتی برای تبلیغ «پیروزی‌های نسبی» خود استفاده کند. ادعای وارد آوردن میلیاردها دلار خسارت به شهرهای اسرائیل با حملات موشکی و همچنین سرنگونی پهپادهای دشمن، از جمله مواردی بود که به عنوان دستاورد به نمایش گذاشته شد.

این تبلیغات، سپاه را در نگاه بخشی از جامعه ایران به‌عنوان نهادی که توان ایستادگی در برابر حملات خارجی را دارد، پررنگ‌تر جلوه داد، حتی اگر بسیاری از همان مردم اعتماد چندانی به حکومت نداشته باشند.

همزمان، سپاه پاسداران در حال نفوذ بیشتر به رده‌های عالی حکومتی است. اعضا و فرماندهان سابق این نهاد اکنون کرسی‌های کلیدی در «شورای عالی دفاع ملی» جدید در اختیار گرفته‌اند؛ شورایی که قرار است نقش محوری در فرماندهی و کنترل جنگ‌های احتمالی آینده ایفا کند.

به نوشته بلومبرگ، از زمان انقلاب ۱۳۵۷، سپاه پاسداران که ابتدا به عنوان یک «ارتش مردمی» در برابر ارتش کلاسیک تأسیس شد، امروز به سازمانی گسترده تبدیل شده که دامنه فعالیت‌هایش از حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی چون حماس و حزب‌الله تا اداره بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و حتی ساخت متروی تهران را شامل می‌شود. این گسترش، برای سپاه منافع کلان اقتصادی نیز به همراه داشته است، تا آنجا که به یکی از شرکای اصلی حکومت در حوزه‌هایی چون انرژی و صنایع تحریم‌شده بدل شده و همزمان با اتهامات گسترده فساد نیز مواجه است.

تجربه سپاه در عرصه مهندسی و بازسازی، به‌ویژه پس از جنگ هشت‌ساله با عراق، همچنان مورد استفاده حکومت است. همان نهادی که پس از پایان جنگ مأمور بازسازی جاده‌ها، سدها، خطوط ریلی و بنادر شد، امروز بار دیگر نقشی مشابه یافته است؛ چرا که ایران به بازسازی خسارات ناشی از حملات هوایی آمریکا و اسرائیل نیازمند است و همزمان درصدد تقویت زیرساخت‌های دفاعی برای دور تازه‌ای از درگیری‌های احتمالی است.

با این حال، بلومبرگ تأکید می‌کند که شبکه فراملی سپاه شامل نیروهای نیابتی در سوریه، لبنان و غزه ضربات سنگینی را متحمل شده و به‌شدت تضعیف گشته است. همین موضوع می‌تواند سپاه را به سوی توسعه بازدارندگی هسته‌ای سوق دهد؛ مسیری که نگرانی‌های بین‌المللی را بیش از پیش برمی‌انگیزد.

در پایان این گزارش آمده است که هرچه سپاه پاسداران در ساختار داخلی جمهوری اسلامی و در لایه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی کشور ریشه‌دارتر شود، جدا کردن آن از بدنه حکومت دشوارتر خواهد شد. به نوشته بلومبرگ، همین واقعیت، معادله رویارویی آمریکا و اسرائیل با جمهوری اسلامی را پیچیده‌تر می‌کند و چشم‌انداز منطقه را بیش از پیش در هاله‌ای از ابهام فرو می‌برد.