پذیرش طرح پیشنهادی آتش‌بس، میانجی‌گران عرب در غزه از سوی حماس

حماس اعلام کرده است که طرح جدید میانجی‌گران عرب برای برقراری آتش‌بس در نوار غزه را پذیرفته، در حالی‌که اسرائیل همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کند و تأکید دارد که جنگ تا آزادی همه گروگان‌ها و خلع سلاح کامل حماس ادامه خواهد یافت.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، حماس شامگاه دوشنبه ۲۷ مرداد اعلام کرد که بدون درخواست اصلاحات، با پیشنهاد تازه مصر و قطر برای برقراری یک آتش‌بس ۶۰ روزه موافقت کرده است. این تغییر موضع در شرایطی رخ می‌دهد که تنها چند روز پیش، کابینه اسرائیل طرح اشغال کامل شهر غزه را تصویب کرده بود.

بر اساس اطلاعات منتشر شده، طرح جدید شامل یک آتش‌بس اولیه شصت روزه و آزادی گروگان‌ها در دو مرحله است. رئیس سازمان اطلاعات مصر توضیح داده که این پیشنهاد بر اساس طرح اخیر ایالات متحده تنظیم شده و هدف آن فراهم کردن چارچوبی برای پایان دادن به جنگی است که وارد بیست‌وسومین ماه خود شده است.

بسام نعیم، از مقامات ارشد حماس، تأیید کرده که این گروه با طرح جدید موافقت کرده است. اما یک مقام اسرائیلی در واکنش گفت مواضع تل‌آویو تغییر نکرده و تنها بر آزادی تمامی گروگان‌ها و انهدام توان نظامی حماس تأکید خواهد شد. نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نیز بار دیگر تصریح کرد که جنگ تا بازگشت همه گروگان‌ها و نابودی زیرساخت‌های نظامی حماس ادامه خواهد داشت.

وزارت بهداشت غزه اعلام کرده که شمار کشته‌شدگان فلسطینی در جنگی که بیش از ۲۲ ماه به طول انجامیده، از ۶۲ هزار نفر فراتر رفته است. آماری که میان غیرنظامیان و شبه‌نظامیان تمایز قائل نمی‌شود، اما بازتاب گسترده‌ای در سطح افکار عمومی یافته است.

منابع مصری گزارش دادند که توافق تازه، آزادی بخشی از ۵۰ گروگان باقی‌مانده نزد حماس را در دو مرحله پیش‌بینی می‌کند؛ ابتدا آزادی نیمی از گروگان‌های زنده و جان‌باخته و سپس مذاکره برای تبادل گسترده‌تر زندانیان فلسطینی در برابر گروگان‌های اسرائیلی. این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز توافقی جامع‌تر برای پایان جنگ باشد.

رسانه‌های عربی منطقه فاش کرده‌اند که این طرح همان پیشنهادی است که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، دو ماه پیش ارائه داده بود. اسرائیل آن زمان این پیشنهاد را پذیرفته بود، اما مذاکراتی که در ماه گذشته در دوحه برگزار شد، بدون نتیجه پایان یافت. واشنگتن و تل‌آویو حماس را مسئول شکست آن دور از مذاکرات معرفی کردند.

میانجی‌گران مصری و قطری در روزهای اخیر چندین نشست فشرده با نمایندگان حماس در قاهره برگزار کردند. نخست‌وزیر قطر نیز برای پیشبرد روند مذاکرات به مصر سفر کرد و با هیئت حماس و همچنین رئیس‌جمهور مصر دیدار داشت.

اما همزمان، تحولات داخلی اسرائیل صحنه‌ای از اختلافات شدید را آشکار ساخته است. سکوت نخست‌وزیر نتانیاهو در برابر پذیرش طرح از سوی حماس، با واکنش تند وزیران راستگرای کابینه‌اش روبه‌رو شد. بتسال‌ئل اسموتریچ، وزیر دارایی و رهبر حزب صهیونیسم مذهبی، هشدار داد که «نباید برای دشمن طناب نجات انداخت.» ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت ملی، نیز گفت هرگونه موافقت با آتش‌بس بر خلاف مصوبات کابینه خواهد بود و حزب او با آن همراهی نخواهد کرد.

در نقطه مقابل، یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون، از دولت خواست طرح آتش‌بس را بپذیرد و از آغاز عملیات تمام‌عیار در شهر غزه خودداری کند. اما ارتش اسرائیل اعلام کرده در آستانه یک «نقطه عطف» جنگ قرار دارد و تمرکز خود را بر افزایش حملات در مرکز و شمال غزه خواهد گذاشت.

رویترز به نقل از شاهدان عینی از حرکت کاروانی از تانک‌ها و خودروهای زرهی اسرائیلی در محله صبرا در شهر غزه گزارش داد. همزمان، هزاران فلسطینی بار دیگر ناچار به ترک خانه‌های خود و حرکت به سوی مناطق جنوبی باریکه شده‌اند. مدیر یکی از پناهگاه‌ها در بیت‌لاهیا گفت تنها در روزهای اخیر بیش از هزار خانواده آواره شده‌اند.

اعتراضات در دو سوی جبهه ادامه دارد. در اسرائیل، حدود ۴۰۰ هزار نفر روز یکشنبه در تجمعات گسترده خواستار تلاش دولت برای آزادی گروگان‌ها شدند. اما نتانیاهو با انتقاد از این اعتراض‌ها گفت چنین اقداماتی موضع حماس را سخت‌تر می‌کند. با این حال، بامداد سه‌شنبه شماری از زنان اسرائیلی با بستن بزرگراه آیالون در مرکز کشور، علیه عملیات نظامی جدید دولت شعار دادند و آن را «قربانی کردن جان گروگان‌ها و سربازان ارتش» توصیف کردند.

در غزه، شهروندان عادی نیز صدای اعتراض خود را بلند کرده‌اند. بسیاری از ساکنان شهر غزه که بخش بزرگی از آن ویران شده است، از حماس خواسته‌اند وارد مذاکرات جدی با اسرائیل شود تا مانع از حمله زمینی گسترده ارتش شود.

با وجود پذیرش طرح آتش‌بس از سوی حماس، اختلافات اساسی همچنان باقی است. یک مقام این گروه به خبرگزاری رویترز گفت حماس درخواست اسرائیل برای خلع سلاح یا اخراج رهبرانش از باریکه غزه را رد کرده است. منابع مطلع نیز هشدار داده‌اند که مسائل کلیدی مانند عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی و نحوه رساندن کمک‌های بشردوستانه هنوز حل‌نشده باقی مانده است.

در همین حال، حملات اسرائیل به نقاط مختلف باریکه ادامه دارد. منابع فلسطینی از حملات بامدادی در خان یونس و جبالیا خبر داده‌اند. وزارت بهداشت غزه هم اعلام کرد که تا کنون بیش از ۲۶۰ نفر، از جمله ۱۱۲ کودک، بر اثر سوء تغذیه و گرسنگی جان باخته‌اند.

از سوی دیگر، مقامات اسرائیلی گفته‌اند که ارتش برای عملیات در غزه احضاریه‌های نیروهای ذخیره را بار دیگر تمدید کرده است. در صورت ادامه این روند، دامنه جنگ می‌تواند بیش از پیش گسترش یابد.

اکنون با پذیرش طرح آتش‌بس از سوی حماس و مقاومت دولت اسرائیل در برابر آن، معادله جنگ و صلح در غزه بیش از هر زمان دیگری پیچیده شده است. میانجی‌گران عرب و غربی امیدوارند که این توافق بتواند آغازی برای پایان جنگی باشد که نه تنها نوار غزه را به ویرانه‌ای بدل کرده، بلکه ثبات کل خاورمیانه را در معرض تهدیدی بی‌سابقه قرار داده است.