بحران آب و برق در ایران؛ تعطیلی‌ها همچنان ادامه دارد

با تشدید بحران آب و برق در ایران، ادارات دولتی، بانک‌ها و مراکز آموزشی در ۹۰ درصد استان‌های کشور امروز تعطیل اعلام شدند. تنها سه استان همدان، لرستان و چند استان محدود دیگر، به‌جای تعطیلی کامل، صرفاً کاهش ساعات کاری را اعلام کرده‌اند.

این در حالی‌ست که تنها در ۲۸ استان، این تعطیلی‌ها به‌صورت رسمی اعمال شده و سیاستی که دولت پزشکیان هفته گذشته برای مقابله با ناترازی انرژی اتخاذ کرده بود، به‌دلیل ناکارآمدی در صرفه‌جویی، از دستور کار خارج شده است.

در همین حال، رئیس هیئت‌مدیره انجمن آب و فاضلاب ایران هشدار داده که ۹۰ درصد منابع آبی کشور به‌طور کامل مصرف شده‌اند و دیگر ذخیره‌ای برای آینده باقی نمانده است. مسئولان سازمان منابع طبیعی نیز از تأثیرات مخرب سیاست‌های توسعه‌طلبانه و غیراصولی در حوزه‌های تالاب‌ها و دریاچه‌ها سخن گفته‌اند.

اینها در حالیست که گرمای شدید هوا، موجب تبخیر گسترده‌ی منابع سطحی شده و در برخی مناطق، حجم آب به صفر رسیده است.

از سوی دیگر، با استناد به آمار رسمی، افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی نیز مشهود است؛ به‌طوری‌که عمق بسیاری از چاه‌ها از ۱۰ متر به بیش از ۵۰۰ متر رسیده است. بنا بر گزارش‌های منتشرشده در رسانه‌های داخلی، میزان آب ذخیره‌شده در سد منجیل به تنها ۸ درصد از ظرفیت کل رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کاهش فاجعه‌بار ۷۳ درصدی را نشان می‌دهد.

سد منجیل یکی از منابع حیاتی تأمین آب شرب و کشاورزی استان‌های گیلان، قزوین و بخش‌هایی از شمال کشور است و کاهش ذخایر آن پیامدهای جدی برای امنیت غذایی و زیست‌محیطی این مناطق به همراه خواهد داشت.

در همین حال، شهروندان در نقاط مختلف کشور از قطعی‌های گسترده‌ی برق در شبانه‌روز گزارش می‌دهند. این خاموشی‌ها معمولاً در قالب دو نوبت دو ساعته اعمال می‌شوند، در حالی‌که مقام‌های دولتی همچنان مدعی‌اند قطعی برق تنها به دو ساعت محدود شده است. گزارش تازه‌ی برخی رسانه‌های داخلی، از نارضایتی گسترده‌ی مردم نسبت به این قطعی‌ها و عدم اطلاع‌رسانی قبلی پرده برداشته است.

در کنار خاموشی‌ها، بحران تأمین آب نیز به‌ویژه در استان‌های جنوبی و مرکزی کشور، شهروندان را با مشکلات جدی مواجه کرده است. در بسیاری از مناطق، آب‌رسانی شهری مختل شده و دسترسی به آب سالم محدود شده است. این در حالی‌ست که بارش باران در سال جاری، نه‌تنها کاهش یافته بلکه توزیع آن نیز به‌شدت نامتوازن و غیرمنطقی بوده است.

کارشناسان حوزه‌ی آب و محیط زیست، از تحلیل رفتن رژیم بارشی، گرم‌تر شدن سطح زمین، و شکست کامل پروژه‌های دولتی سدسازی برای مدیریت منابع آبی کشور خبر می‌دهند. برخی از سدهای مهم، مانند سد دز، عملاً از مدار تأمین آب شهری خارج شده‌اند و باقی سدها نیز تنها مقدار اندکی از آب را در خود نگه داشته‌اند؛ آن‌هم آبی که به‌دلیل گل‌آلودگی و کاهش کیفیت، عملاً قابل استفاده نیست.

در چنین شرایطی، دولت همچنان به راه‌حل‌های موقت مانند تعطیلی ادارات و کاهش ساعات کاری بسنده کرده، بی‌آن‌که برنامه‌ای راهبردی و علمی برای حل بنیادین بحران ارائه دهد.

همه‌ی این‌ها در حالی‌ست که مردم ایران، در اوج گرمای تابستان، در کنار بحران‌های معیشتی و اقتصادی، حالا باید با قحطی آب و برق نیز دست‌وپنجه نرم کنند. وضعیتی که نتیجه‌ی سال‌ها سوءمدیریت، ناکارآمدی، و بی‌توجهی به هشدارهای کارشناسان بوده است.