دور تازه‌ای از مذاکرات رسمی میان نمایندگان جمهوری اسلامی و کشورهای آلمان، بریتانیا و فرانسه، امروز در شهر استانبول ترکیه آغاز شد. این دیدار که در محل کنسولگری جمهوری اسلامی در استانبول برگزار شد، نخستین تماس دیپلماتیک مستقیم پس از جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل به شمار می‌رود؛ جنگی که با حمله اسرائیل در ۱۳ ژوئن آغاز شد و تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران را هدف قرار داد.
کشورهای اروپایی هشدار داده‌اند که در صورت عدم پیشرفت ملموس در این مذاکرات، ممکن است سازوکار موسوم به «مکانیسم ماشه» را فعال کنند. این سازوکار، که در چارچوب توافق هسته‌ای برجام تعریف شده، تمامی تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی را به‌صورت خودکار بازمی‌گرداند. بر اساس مفاد توافق، امکان استفاده از این ابزار تا اواسط ماه اکتبر ۲۰۲۵ باقی است.
کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی، به همراه مجید تخت‌روانچی، از چهره‌های باسابقه مذاکرات، در رأس هیئت جمهوری اسلامی در این گفتگوها حضور دارند. غریب‌آبادی اخیراً هشدار داده که بازگرداندن تحریم‌ها «کاملاً غیرقانونی» است و اروپا را متهم کرده که پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸، خود نیز به تعهدات برجامی پایبند نبوده است.
هم‌زمان، یک منبع اروپایی به خبرگزاری فرانسه اعلام کرده است که کشورهای اروپایی در حال آماده‌سازی مقدمات فعال‌سازی مکانیسم ماشه هستند، مگر آنکه ایران در زمینه کاهش سطح غنی‌سازی اورانیوم و همکاری مجدد با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، «اقدامات ملموس» اتخاذ کند. همچنین پیشنهاد شده که اجرای این مکانیسم تا پایان ماه سپتامبر به تعویق بیفتد تا فرصتی برای بازگشت به مسیر مذاکرات فراهم شود.
در واکنش به این مواضع، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در آستانه مذاکرات استانبول تأکید کرده است که جمهوری اسلامی به هیچ عنوان از حق غنی‌سازی اورانیوم کوتاه نخواهد آمد. او گفت: «به‌ویژه پس از جنگ اخیر، ضروری است که آن‌ها درک کنند موضع جمهوری اسلامی ایران تغییرناپذیر است و روند غنی‌سازی ادامه خواهد داشت. ما از این حق ملت ایران چشم‌پوشی نخواهیم کرد.»
عراقچی در عین حال اذعان کرده که به دلیل حملات اخیر، بخشی از تأسیسات غنی‌سازی ایران دچار آسیب‌های جدی شده‌اند و فعالیت‌ها در برخی سایت‌ها به حالت تعلیق درآمده است.
در این میان، اسرائیل نیز هشدار داده که در صورت بازسازی تأسیسات یا نزدیک‌شدن ایران به توانمندی تسلیحاتی، حملات خود را از سر خواهد گرفت. آمریکا نیز در ۲۲ ژوئن حملاتی به تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان انجام داد که پیامدهای آن هنوز به‌طور کامل مشخص نیست.
با وجود این تنش‌ها، طرفین هنوز مسیر دیپلماسی را مسدود نکرده‌اند. کشورهای اروپایی ضرب‌الاجلی تا پایان ماه اوت تعیین کرده‌اند و گفته‌اند در صورت نبود پیشرفت مشخص تا آن زمان، روند فعال‌سازی تحریم‌ها را در دستور کار قرار خواهند داد.
در حالی‌که غرب، جمهوری اسلامی را متهم به تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای می‌کند، تهران همواره این اتهام را رد کرده و برنامه هسته‌ای خود را صلح‌آمیز می‌خواند.
با توجه به حساسیت زمان و محدود بودن پنجره دیپلماتیک، روزهای آینده برای آینده پرونده هسته‌ای ایران، بسیار تعیین‌کننده خواهد بود.
