سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه، از «مهمات خوشه‌ای» ممنوعه علیه اسرائیل استفاده کرد که این اقدام جان غیرنظامیان را به خطر انداخت.
این سازمان حقوق بشری در گزارشی که روز پنجشنبه دوم مرداد منتشر شد، با استناد به تحقیقات جدید اعلام کرد که در جریان این جنگ «نیروهای جمهوری اسلامی موشک‌های بالستیک با کلاهک‌های حاوی مهمات خوشه‌ای به مناطق مسکونی اسرائیل شلیک کردند.»
عفو بین‌الملل گفته است تصاویر و ویدئوهایی را تحلیل کرده که مهمات خوشه‌ای را نشان می‌دهند و طبق گزارش‌های رسانه‌ای، این مهمات روز ۱۹ ژوئن برابر با ۲۹ خرداد در منطقه شهری «گوش دان» در اطراف تل‌آویو فرود آمده‌اند.
بر اساس این گزارش، شهر بئرشبع در روز ۳۰ خرداد و ریشون لتسیون در جنوب تل‌آویو در اول تیر نیز با گلوله‌هایی هدف قرار گرفتند که «چاله‌های برخورد متعددی ایجاد کردند که با بقایای مهمات خوشه‌ای دیده‌شده در گوش دان مطابقت دارد».
اریکا گووارا روساس، مدیر ارشد عفو بین‌الملل، گفت: «نیروهای ایرانی با استفاده از چنین سلاح‌هایی در داخل یا نزدیکی مناطق مسکونی، جان غیرنظامیان را به خطر انداختند.»
او افزود: «استفاده عمدی نیروهای ایرانی از چنین سلاح‌هایی که اساسا بی‌هدف و غیرقابل کنترل هستند، نقض آشکار حقوق بشردوستانه بین‌المللی است.»
مهمات خوشه‌ای از نوعی هستند در هوا منفجر می‌شوند و بمب‌های کوچکی را پخش می‌کنند. برخی از این بمب‌ها بلافاصله منفجر نمی‌شوند و ممکن است در آینده باعث تلفات، به‌ویژه در میان کودکان، شوند.
ایران و اسرائیل عضو کنوانسیون سال ۲۰۰۸ دربارهٔ مهمات خوشه‌ای نیستند؛ این کنوانسیون استفاده، انتقال، تولید و نگهداری این نوع بمب‌ها را ممنوع کرده است.
عفو بین‌الملل تأکید کرده است: «حقوق بین‌الملل استفاده از سلاح‌هایی را که به شکل ذاتی نسنجیده هستند، ممنوع می‌کند و انجام حملات نسنجیده که منجر به کشته یا زخمی شدن غیرنظامیان می‌شود، جنایت جنگی محسوب می‌شود.»
این سازمان روز ۳۰ تیر نیز در گزارشی اعلام کرده بود بر اساس تحقیقات گسترده‌اش، حمله هوایی عامدانه اسرائیل به زندان اوین «نقض جدی قوانین بین‌المللی بشردوستانه» بود و «باید به عنوان جنایت جنگی مورد بررسی کیفری قرار گیرد».
عفو بین‌الملل گفت حمله ارتش اسرائیل به زندان اوین در دوم تیر باعث کشته و زخمی شدن ده‌ها غیرنظامی شد و خسارات و ویرانی گسترده‌ای در دست‌کم شش نقطه از مجموعه زندان اوین بر جا گذاشت.
اسرائیل بامداد روز ۲۳ خرداد حمله گسترده‌ای علیه اهداف جمهوری اسلامی، شامل فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای انجام داد که در ادامه با حملات متقابل دو کشور به مدت ۱۲ روز ادامه پیدا کرد.
اسرائیل ادعا کرد این حملات برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای انجام شده‌اند، هدفی که تهران همواره آن را انکار کرده است.
ایالات متحده نیز در جریان این جنگ تأسیسات هسته‌ای ایران شامل فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد. ایران در پاسخ، به پایگاه آمریکا در قطر حمله موشکی کرد و سرانجام با اعلام رئیس‌جمهور آمریکا، آتش‌بس میان ایران و اسرائیل از روز سوم تیر برقرار شد.
در گزارش عفو بین‌الملل اشاره شده که مهماتی مشابه آنچه در این حملات استفاده شده، پیش‌تر نیز در ایران دیده شده بود. در سپتامبر ۲۰۲۳، پس از آزمایش ناموفق موشکی در گرگان، یک بمب خوشه‌ای در مناطق شهری سقوط کرد و دو نفر زخمی شدند. وزارت دفاع حکومت ایران در آن زمان اعلام کرد که یکی از سامانه‌های مورد آزمایش دچار نقص فنی شده و از مسیر منحرف شده است.
برخی از این مهمات، به گفته این گزارش، شباهت زیادی با تسلیحاتی دارند که در نمایشگاه‌های دفاعی تهران در سال ۲۰۱۶ به نمایش گذاشته شده بودند.
طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، استفاده از سلاح‌های بی‌تمایز مانند بمب‌های خوشه‌ای ممنوع است. کنوانسیون بین‌المللی ممنوعیت استفاده از بمب‌های خوشه‌ای از سال ۲۰۱۰ اجرایی شده، اما ایران و اسرائیل هنوز به آن نپیوسته‌اند. عفو بین‌الملل بار دیگر از این کشورها خواسته است که به این معاهده بپیوندند و به مفاد آن پایبند باشند.
این سازمان همچنین اعلام کرد که در تاریخ ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۵، پرسش‌هایی را در مورد استفاده از این تسلیحات برای مقامات جمهوری اسلامی ارسال کرده، اما تا زمان انتشار گزارش پاسخی دریافت نکرده است.
اسرائیل اعلام کرده بر اثر حملات ایران ۲۸ نفر کشته و بیش از ۳ هزار نفر زخمی شدند. ایران نیز از کشته شدن بیش از هزار نفر در جریان جنگ ۱۲ روزه خبر داده است.
