به نوشته اکسیوس، ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپاییاش توافق کردهاند که اگر تا پایان ماه اوت توافقی با ایران بر سر پرونده هستهای حاصل نشود، تحریمهای شدید شورای امنیت علیه تهران دوباره اعمال شود.
بر اساس اطلاعات منتشرشده توسط این رسانه آمریکایی، وزیر خارجه ایالات متحده، مارکو روبیو، در تماس تلفنی روز دوشنبه با وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا، بر سر تعیین پایان ماه اوت به عنوان ضربالاجل غیررسمی برای دستیابی به توافق جدید با ایران به توافق رسیدهاند.
اکسیوس به نقل از سه منبع آگاه از این تماس گزارش داده است که این گفتوگو با هدف تعیین زمانبندی مشخص برای پیشبرد دیپلماسی هستهای و هماهنگی درباره مکانیسم «اسنپبک» انجام شده است؛ سازوکاری که در صورت نقض توافق، به بازگشت خودکار تمام تحریمهای شورای امنیت منجر خواهد شد.
اهمیت این ضربالاجل در آن است که بر اساس توافق هستهای ۲۰۱۵، مکانیسم ماشه قرار است در ماه اکتبر منقضی شود و در صورت فعالسازی، ۳۰ روز زمان میبرد تا فرایند آن تکمیل شود. مقامات اروپایی میخواهند این روند را پیش از آنکه روسیه ریاست دورهای شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده بگیرد، به سرانجام برسانند.
به نوشته اکسیوس، اروپاییها و آمریکاییها اسنپبک را هم یک ابزار فشار در میز مذاکره میدانند و هم یک بیمهنامه سیاسی برای زمانی که دیپلماسی به نتیجه نرسد. اما جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده است که هیچ مبنای حقوقی برای بازگشت تحریمها وجود ندارد و در واکنش به چنین اقدامی تهدید کرده است که از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) خارج خواهد شد.
در همین حال، به گفته منابع آگاه، اروپاییها قصد دارند در روزها و هفتههای آینده پیام روشنی به جمهوری اسلامی بدهند: در صورتی که تهران اقداماتی مشخص برای جلب اطمینان جامعه جهانی نسبت به ماهیت برنامه هستهایاش انجام دهد، میتواند از اعمال دوباره تحریمهای شورای امنیت جلوگیری کند.
اکسیوس گزارش داده است که چنین اقداماتی میتواند شامل از سرگیری بازرسیهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد که ایران پس از حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هستهای خود، به حالت تعلیق درآورد.
یک منبع دیگر به این رسانه گفته است که یکی از راهحلهای پیشنهادی میتواند خروج حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد از خاک ایران باشد. این میزان از ذخایر اورانیوم، موضوعی کلیدی در نگرانیهای غرب درباره احتمال نزدیک شدن ایران به توانمندی ساخت سلاح هستهای به شمار میرود.
به نوشته اکسیوس، تماس تلفنی اخیر میان مارکو روبیو و وزیران خارجه اروپایی به دنبال تلاشهای تازه برای ترمیم و احیای مذاکرات متوقفشده هستهای انجام شده است؛ مذاکراتی که از پایان جنگ اخیر میان اسرائیل و ایران وارد مرحلهای حساس و پرابهام شده بود.
این رسانه همچنین نوشته است که از زمان پایان درگیریها، دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در تلاش بوده است مذاکرات برای یک توافق جدید هستهای را دوباره فعال کند. اما در این میان، برخی مقامها در فرانسه، آلمان، بریتانیا و اسرائیل نگران بودند که دولت ترامپ به اروپاییها فشار بیاورد تا فعلاً از فعالسازی اسنپبک خودداری کنند، مبادا فضای احتمالی برای مذاکره از بین برود.
اکسیوس میگوید، هفته گذشته زمانی که بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به واشنگتن سفر کرد و در کاخ سفید با دونالد ترامپ، مارکو روبیو و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه رئیسجمهور، دیدار کرد، این نگرانیها مستقیماً مطرح شد.
دو مقام اسرائیلی به اکسیوس گفتهاند که نتانیاهو در این دیدار از ترامپ خواسته است که مانع از اجرای اسنپبک نشود و بر ضرورت ارسال پیام صریح به تهران تأکید کرده است؛ پیامی مبنی بر اینکه اگر ایران تمایل به توافق دارد، زمان بسیار محدودی در اختیار دارد و در غیر این صورت باید منتظر بازگشت تحریمهای شورای امنیت باشد.
به گفته این مقامها، نتانیاهو همچنین از ویتکوف خواسته است که موضع دولت آمریکا را به طور شفاف به ایران منتقل کند. یکی از این مقامهای اسرائیلی به اکسیوس گفته است: «احساس ما این بود که ترامپ و تیم او با ما موافق هستند.»
اکسیوس همچنین به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی گزارش داده است که دولت ترامپ از فعالسازی اسنپبک حمایت میکند و آن را اهرمی مهم در جریان مذاکرات با ایران میداند. این مقام گفته است ترامپ به شدت از این مسئله که ایران هنوز به میز مذاکره بازنگشته، ناامید شده است.
این مقام آمریکایی افزوده است که استیو ویتکوف به طرف ایرانی اعلام کرده هرگونه مذاکرات آینده باید به صورت مستقیم انجام شود و از واسطهها اجتناب گردد تا از سوءتفاهمهای احتمالی جلوگیری شود و روند مذاکرات سرعت بگیرد.
به نوشته اکسیوس، این تحولات در حالی رخ میدهد که فضای دیپلماتیک میان ایران و غرب همچنان پرتنش و شکننده است، و دو طرف در تلاشند با استفاده از ابزارهای فشار و مشوقهای سیاسی، مسیر دشوار توافق هستهای را دوباره هموار کنند.