ساعاتی پس از تأکید علی خامنه‌ای بر حق جمهوری اسلامی برای غنی‌سازی اورانیوم، مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا هشدار داد: «امیدوارم مذاکرات با ایران ادامه یابد، چون گزینه جایگزین بسیار بدتر است.»
در روز سه‌شنبه ۲۰ ماه مه ۲۰۲۵، سناتور مارکو روبیو، رئیس کمیته روابط خارجی سنا و وزیر خارجه دولت ایالات متحده، در یکی از جلسات کلیدی استماع کنگره حاضر شد تا از بودجه پیشنهادی وزارت خارجه برای سال مالی ۲۰۲۶ دفاع کند. اما آنچه در جریان این جلسه بیش از همه مورد توجه قرار گرفت، مباحث صریح و جنجالی پیرامون برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود که فضای جلسه را به‌شدت تحت‌الشعاع قرار داد.
تهران و واشینگتن تاکنون چهار دور مذاکرات هسته‌ای برگزار کرده‌اند و بر اساس گزارش‌ها، موضوع غنی‌سازی به کانون اختلاف در این مذاکرات تبدیل شده است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز سه‌شنبه با بیان این‌که گمان نمی‌کند مذاکرات با آمریکا به نتیجه برسد گفت: «این‌که بگویند ما به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، این غلط زیادی است».
در خلال پرسش و پاسخ نمایندگان با وزیر خارجه، مارک روبیو بار دیگر موضع صریح دولت ایالات متحده را درباره ایران بیان کرد. او تأکید کرد که جمهوری اسلامی نه‌تنها به دنبال یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای نیست، بلکه از فرآیند غنی‌سازی اورانیوم به عنوان ابزاری برای باج‌گیری دیپلماتیک از جامعه جهانی بهره می‌برد.
مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، سه‌شنبه ۳۰ اردیبهشت گفت دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران آسان نخواهد بود اما دولت دونالد ترامپ همچنان در مسیر مذاکره قرار دارد.
او تاکید کرد هدف واشینگتن، ارائه یک «مسیر خروج» به ایران است تا به‌جای تقابل، مسیر صلح و رفاه را در پیش بگیرد.
روبیو گفت: «اگر ایران صرفا به‌دنبال انرژی هسته‌ای غیرنظامی باشد، الگوهایی بین‌المللی وجود دارد که کشورهای بسیاری از آن پیروی می‌کنند. در این الگوها، کشورها راکتور می‌سازند اما سوخت هسته‌ای را از منابع خارجی وارد می‌کنند.»
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، سه‌شنبه درباره مذاکرات جاری با آمریکا گفت که گمان نمی‌کند این مذاکرات به نتیجه برسد.
او افزود: «طرف آمریکایی که در این مذاکرات غیرمستقیم وارد صحبت می‌شوند، سعی کنند یاوه‌گویی نکنند. این‌که بگویند ما به ایران اجازه غنی‌سازی نمی‌دهیم، این غلط زیادی است.»
از سوی دیگر وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی درباره احتمال دریافت تضمین از تهران برای متوقف کردن حمایت از گروه‌های نیابتی، گفت که تمرکز اصلی مذاکرات ایران و آمریکا بر مسئله غنی‌سازی است اما اگر موضوعاتی مانند حمایت از تروریسم و برنامه موشکی بخشی از توافق نباشند، تحریم‌های مرتبط باقی خواهند ماند.
روبیو تاکید کرد که ایالات متحده به‌خوبی از نقش جمهوری اسلامی در حمایت از گروه‌هایی مانند حوثی‌ها، حزب‌الله و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه آگاه است.
او مسئله غنی‌سازی جمهوری اسلامی را «محوری و حیاتی» خواند.
او هشدار داد که حتی غنی‌سازی در سطوح پایین، مثلاً زیر یک درصد، نیز از نظر فنی راه را برای رسیدن به غنی‌سازی ۹۰ درصدی – یعنی آستانه تولید سلاح هسته‌ای – هموار می‌کند. به گفته روبیو، این همان نقطه‌ای است که ایالات متحده نمی‌تواند و نخواهد توانست از آن عبور کند. او اعلام کرد که هرگونه غنی‌سازی در خاک ایران، فارغ از سطح و کاربرد ادعایی، باید به‌طور کامل ممنوع شود و این مسئله خط قرمز غیرقابل‌چشم‌پوشی آمریکاست.
روبیو همچنین خطاب به نمایندگان آمریکایی گفت چنین الگویی می‌تواند نیازهای انرژی ایران را تامین کند و همزمان نگرانی‌های مربوط به اشاعه فن‌آوری غنی‌سازی را کاهش دهد.
وزیر خارجه آمریکا هشدار داد حفظ فن‌آوری غنی‌سازی در ایران به معنای دستیابی بالقوه به توان تسلیحاتی است و پس از رسیدن به غنی‌سازی سطح پایین، برای دستیابی به سطوح بالاتر، تنها مسئله زمان است.
روبیو با اشاره به ادامه غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد از سوی جمهوری اسلامی بر اساس مصوبه مجلس ایران، گفت این سطح از فعالیت نشان‌دهنده ظرفیت واقعی تهران برای نزدیک شدن به آستانه تسلیحاتی است.
روبیو همچنین با لحنی تند، جمهوری اسلامی را به «سیاسی‌سازی» و «حیثیتی‌سازی» مسئله غنی‌سازی متهم کرد. او گفت: «تهران تلاش دارد غنی‌سازی را به بخشی از غرور ملی خود تبدیل کند و از آن برای ایجاد نوعی بازدارندگی استراتژیک در برابر فشارهای جهانی استفاده نماید. این دقیقاً همان چیزی‌ست که ما نمی‌توانیم اجازه‌اش دهیم.»
روبیو با اشاره به «مکانیسم ماشه» برای بازگشت سریع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، اعلام کرد سه کشور اروپایی عضو برجام روندی مستقل از ایالات متحده را برای اعمال تحریم‌های جدید علیه حکومت ایران دنبال می‌کنند و این روند ممکن است در ماه‌های آینده فعال شود.
او افزود: «من هفته گذشته در ترکیه با نمایندگان کشورهای فرانسه، بریتانیا و آلمان دیدار داشتم. آن‌ها فرآیند خود را ادامه می‌دهند و این روند ممکن است از ماه‌های ژوییه تا نوامبر تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند که کاملا مستقل از تصمیم‌های ایالات متحده خواهد بود.»
وی افزود که جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر با پیش‌برد همزمان پروژه‌های هسته‌ای، موشکی و نفوذ منطقه‌ای، تلاش کرده تصویری از یک قدرت مقاوم در برابر غرب ترسیم کند، اما در واقع، این سیاست تنها موجب انزوای بیشتر ایران و افزایش خطر برای صلح جهانی شده است.
این اظهارات روبیو تنها ساعاتی پس از سخنرانی علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مطرح شد؛ سخنانی که در مراسم سالگرد ابراهیم رئیسی با لحن کاملاً تهدیدآمیز ایراد شد. خامنه‌ای در واکنش به تلاش‌های آمریکا برای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران گفت: «این‌که آمریکایی‌ها می‌خواهند جمهوری اسلامی غنی‌سازی را کنار بگذارد، غلط زیادی است.» او همچنین نسبت به ادامه مذاکرات ابراز بدبینی کرد و تصریح نمود که آینده این گفت‌وگوها مبهم و نامعلوم است.
در حال حاضر، دولت ایالات متحده هنوز واکنش رسمی به اظهارات خامنه‌ای نشان نداده، اما آنچه از سخنان مارکو روبیو برمی‌آید، این است که رویکرد دولت واشنگتن هیچ‌گونه انعطاف‌پذیری در برابر غنی‌سازی در ایران را نمی‌پذیرد؛ حتی اگر این فعالیت‌ها در سطوح پایین و تحت عنوان مصارف صلح‌آمیز انجام گیرد.
در آستانه دور احتمالی دیگری از مذاکرات میان تهران و واشنگتن – که گمانه‌زنی‌هایی درباره برگزاری آن در روز جمعه آینده در جریان است – اظهارات صریح مارک روبیو می‌تواند پیام روشنی برای تهران باشد: یا عبور از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و پذیرش چارچوبی شفاف و نظارت‌پذیر، یا تشدید انزوا و افزایش فشارهای چندجانبه جهانی.
به‌نظر می‌رسد که ایالات متحده در مسیر سیاستی گام برداشته است که به‌جای سازش با برنامه‌های پنهان‌کارانه جمهوری اسلامی، خواهان حذف کامل ظرفیت‌های غنی‌سازی و بازگشت تهران به میز مذاکره در شرایطی متفاوت و سخت‌گیرانه‌تر است.
