اختلاف و تنش بر سر برنامه هسته ای ایران میان تهران و کشورهای غربی از 23 سال قبل شروع شد و همچنان ادامه دارد. ایران به دلیل برنامه هسته‌ای اش، با بیشترین حجم از تحریم ها در حوزه های مختلف پولی بانکی، نفت و انرژی، حمل و نقل کالا، هسته ای روبه رو است.
اسرائیل و امریکا جمهوری اسلامی را به تلاش برای تولید بمب اتمی متهم می کنند اما جمهوری اسلامی می‌گوید برنامه هسته ای اش اهداف صلح آمیز و غیرنظامی از جمله تولید برق دارد.
برنامه هسته ای ایران مهمترین مسئله سیاست خارجی ایران است. هم اکنون مذاکرات میان ایران و اروپا بر سر برنامه اتمی ایران متوقف شده است.
روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در گزارش جدیدی درباره تلاش جمهوری اسلامی برای دستیابی به سلاح هسته‌ای، از قصد حکومت ایران برای تسریع و شتاب بخشیدن به این روند خبر داده است.
این گزارش در آستانۀ دیدار رئیس‌جمهور آمریکا با نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید که مقابله با برنامه هسته‌ای ایران یکی از محورهای اصلی دستور کار مذاکرات آنهاست، منتشر شده است.
اطلاعات جدید درباره تغییر رویکرد حکومت ایران در زمینه توسعه برنامه اتمی در شرایطی منتشر می‌شود که ناظران سیاسی بر این باورند که حکومت ایران از زمان روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا به طور فعالانه در پی یافتن راهی برای مذاکره با دولت آمریکاست.
در همین راستا مقام‌های پیشین و کنونی آمریکا که نخواستند نام آن‌ها فاش شود به نیویورک‌تایمز گفته‌اند که “این اطلاعات طی ماه‌های آخر دولت جو بایدن جمع‌آوری شده و در جریان انتقال قدرت به تیم امنیت ملی دونالد ترامپ منتقل شده است.”
بر این اساس، ارزیابی اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد که دانشمندان همکار برنامه تسلیحاتی حکومت ایران به دنبال راه‌هایی”سریع” و ” میان‌بُر” می‌گردند تا بتوانند ذخیره رو به افزایش سوخت اتمی خود را به جای یک سال یا بیشتر، تنها طی چند ماه به سلاحی کارآمد تبدیل کنند تا تهران در صورت تغییر رویکرد خود، برای تولید بمب آماده باشد.
این گزارش در عین حال میافزاید که “هنوز تصمیمی برای ساخت بمب اتمی از سوی حکومت ایران اتخاد نشده است.”
گزارش نیویورک‌تایمز همچنین با بیان این که “نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی در اثر تضعیف نیروهای نیابتی حکومت ایران در جریان حملات اسرائیل کاهش یافته است”، مینویسد که تهران “در پی یافتن راه‌های جدیدی برای ایجاد بازدارندگی در برابر اسرائیل و ایالات متحده آمریکا است”.
در دو دهه اخیر همواره برآوردهای متفاوتی در خصوص میزان نزدیک بودن حکومت ایران به ساخت سلاح اتمی ارائه شده است. برخی از پیش‌بینی‌ها فاصله زمانی لازم برای دستیابی حکومت ایران به بمب اتمی را “چند ماه یا چند سال” عنوان کرده بودند. برخی نیز بازه زمانی تهران برای دستیابی به بمب اتمی را تنها چند هفته اعلام کرده‌اند.
مقام‌های غربی بر این باورند که در صورت تصمیم حکومت ایران برای ساخت سلاح اتمی، تهران برای رساندن اورانیوم به سطح غنای ۹۰ درصدی که عموما برای ساخت سلاح اتمی لازم است، “فقط به چند روز زمان نیاز دارد.”
جمهوری اسلامی در حال حاضر، میزان قابل توجهی از سوخت ۶۰ درصد غنی‌شده در اختیار دارد که به گمان منابع امنیتی غربی برای ساخت چهار یا پنج سلاح اتمی کافی است.
در عین حال، غنی‌سازی اورانیوم تا مقادیر بالاتر به خودی خود برای ساخت بمب اتمی کافی نیست. به گفته مقام‌های آمریکایی ساخت کلاهک هسته‌ای پیشرفته با قابلیت نصب بر روی موشک بالستیک، “یین یک سال تا ۱۸ ماه زمان نیاز دارد.”
بر اساس گزارش نیویورک‌تایمز، حکومت ایران از این که این مدت طولانی برای ساخت کلاهک، یک نقطه‌ضعف جدی محسوب می‌شود آگاه است. این گزارش همچنین میافزاید در صورتی که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اعلام کند جمهوری اسلامی در حال غنی‌سازی سوخت با غنای ۹۰ درصد است، “در این صورت اسرائیل و آمریکا احتمالا ناچار خواهند شد وارد اقدام نظامی شوند.”
نیویورک تایمز در ادامه مینویسد در نتیجه، بهترین ابزار بازدارندگی برای حکومت ایران این خواهد بود که در یک بازه زمانی کوتاه و به سرعت، همان سوخت را به سلاحی کارآمد تبدیل کند. اما مشکلی که بر سر راه تهران وجود دارد این است که برای چنین کاری، زمان زیادی در اختیار ندارد.
این گزارش میافزاید که مقام‌های آمریکایی بر این باورند که حکومت ایران، “از توانایی ساخت یک سلاح اتمی قدیمی‌تر و با طراحی ابتدایی‌تر برخوردار است”. بر اساس این گزارش، ساخت چنین بمبی “از طرح‌های پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر قابل مونتاژ، سریع‌تر است.”
نیویورک‌تایمز میافزاید جمهوری اسلامی احتمالا پیش‌تر و بیش از ۲۵ سال پیش، این طرح را از عبدالقدیر خان، دانشمند اتمی پاکستان دریافت کرده است. این دانشمند پاکستانی در آن زمان نقشه‌های سانتریفیوژهای اتمی را نیز در اختیار حکومت ایران قرار داده بود.
طبق گزارش نیویورک‌تایمز، چنین سلاح قدیمی را احتمالا نمی‌توان برای نصب روی موشک بالستیک، کوچک‌تر کرد و در نتیجه، چنین سلاحی در مرحله اول “تهدید تهاجمی جدی” تلقی نخواهد شد. اما همین نمونه اولیه ممکن است به سرعت آماده و آزمایش شود و موجب شود که جمهوری اسلامی ادعا کند که به یک قدرت اتمی تبدیل شده است.
به باور مقام‌های آمریکایی، با وجود آن که استفاده از چنین سلاحی علیه اسرائیل از سوی تهران دشوار است، اما حتی همین سلاح قدیمی‌تر نیز ممکن است نقش بازدارندگی به سود حکومت ایران داشته باشد و کشورها را برای برنامه‌ریزی در حمله نظامی به ایران دچار تردید کند.
دونالد ترامپ در نخستین هفتۀ بازگشت به قدرت گفته بود خوب بود اگر موضوع هسته‌ای ایران بدون حمله اسرائیل حل می‌شد.
هم‌زمان، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در مورد احتمال بازگشت سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ به تهران، به شبکه فاکس نیوز گفت ایران همچنان در تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای است.
به نوشته نیویورک تایمز، این اطلاعات تازه دربارۀ تلاش نظامیان ایران برای دستیابی به راه سریع‌تر جهت ساخت سلاح اتمی، در حالی به تیم دونالد ترامپ منتقل شده که مسعود پزشکیان در سخنان اخیر خود، چندبار برای مذاکره با دولت ترامپ اظهاراتی که به «پیام» تعبیر شده، ارسال کرده است.
ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۰۷ میلادی اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی برنامه اتمی خود را در سال ۲۰۰۳ و پس از حمله آمریکا به عراق کنار گذاشته است. این در حالی است که اسنادی که اسرائیل در حمله به یک انبار در تهران در سال ۲۰۱۸ میلادی به دست آورد، حاکی از تلاش‌های فنی حکومت ایران برای ساخت سلاح اتمی است.
