عباس آخوندی وزیر سابق راه و‌شهرسازی در دولت روحانی، در گفت‌وگویی ضمن انتقاد از کارآمدی دولت‌ها در جمهوری اسلامی، به جای رویکرد تک‌عاملی، مجموعه‌ای از اقدامات و عوامل را در ایجاد کارآمدی یک سیستم حکمروایی ضروری دانست و منفعت ملی کشور را یکی از عوامل مهم برای کارآمدی دولت‌ها دانست.
وی با تاکید بر اینکه دولت‌ها پس از شناسایی درست منفعت ملی کشور، باید بتوانند این فرصت را خلق و این منفعت را عملیاتی کنند، گفت برای دانستن این موضوع که آیا دولت‌ها در جمهوری اسلامی کارآمد بوده‌اند با خیر باید دید آیا این دولت‌ها من‌جمله دولت موسوی، هاشمی، خاتمی و دولت‌های بعدی آیا توانسته‌اند یک نظریه منسجم را ارائه کنند یا خیر.
آخوندی در عین حال کارآمدی را یک بحث نسبی دانست و اظهار داشت نمی‌توان همه‌ی دولت‌های پس از انقلاب را کارامد یا ناکارامد دانست.
وی گفت دولت کارآمد باید بتواند فرصت‌ها را برای منافع ملی را شناسایی و خلق و عملیاتی کند.
این وزیر سابق ره و شهرسازی در دوره‌ی حسن روحانی، شکل‌گیری پنج دولت در کشور را نتیجه رفتار دولت یازدهم و دوازدهم در عدم مراجعه به افکار عمومی دانست و تاکید کرد صحبت از کارآمدی و کارایی را در شرایطی که کشوری پنج دولت داشته باشد بی‌معنی دانست.
آخوندی قانون ضد تحریم مجلس را یکی از دلایل ناکارآمدی دولت دانست و اظهار داشت مجلس با اینکار ابتکار عمل بین‌المللی را از دولت سلب کرده است و او را مجبور می‌کند تا منتظر باشد تا ببیند آمریکا چه کار می‌کند تا در برابرش موضع‌گیری کند.
وی همچنین علاوه بر مجلس، مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز یک دولت مستقل دیگر در کنار دولت رسمی دانست و با اشاره به اقدامات مجمع در خصوص توقف اجرای FATF اظهار داشت حتی وقتی تمام نهادهای حاکمیتی هم با موضوعی موافقت و همراهی می‌کند یک نهاد رسمی دیگر می‌تواند تمام عملیات دولت را متوقف کند.
وی اظهار داشت اگر دولت توانسته بود مسئله را اجتماعی کند، هیچ وقت مجمع تشخیص مصلحت نظام موفق به توقف اقدامات دولت نمی‌شد. آخوندی همچنین تاکید کرد دولت باید توانایی گفت‌وگو با ملت و خلق سرمایه اجتماعی برای پیشبرد اهداف ملی را داشته باشد.
آخوندی در ادامه با انتقاد از رویکرد دولت‌های جمهوری اسلامی ایران در امنیتی کردن موضوعات ضمن اینکه به موفقیت دولت یازدهم و دوازدهم در حوزه بین‌الملل اشاره کرد اظهار داشت یکی از مشکلات اصلی دولت‌ها در جمهوری اسلامی این است که دولت‌ها تلاش نمی‌کنند تا مسائل را اجتماعی حل کنند، بلکه آنها را به صورت امنیتی حل و فصل می‌کنند. وی دلیل این موضوع را ناتوانی دولت از همراه کردن جامعه با خود دانست و اظهار داشت دولت چون نمی‌تواند مسئله را از طریق جامعه حل کند، تلاش می‌کند تا مساله را از جای دیگری حل و فصل کند.
وی تاکید کرد راه موفقیت نهادی این است که در جامعه قدرت ایجاد شود و از طریق جامعه تغییرات لازم محقق شود.
وی افزود باید به این نکته توجه کرد که قدرت برآیند نیروهای اجتماعی است.
آخوندی اظهار داشت برای اصلاح مسائل افراد باید به کمک نهادهای مدنی مستقل از قدرت، یک بردار اجتماعی اصلاح‌گر خلق کنند.
آخوندی همچنین با اشاره به اینکه دولت به واسطه درآمدهای نفتی بسیار پر قدرت است اظهار داشت دولت به دلیل این قدرت که به واسطه نفت به دست‌آمده است، خود را نه تنها از جامعه مدنی مستقل می‌داند، بلکه جامعه مدنی را هم به خود وابسته کرده است.
وی افزود در دیگر کشورها حکومت و دولت تابعی از جامعه مدنی هستند و دولت می‌بیند که مردم و گروه‌های اجتماعی چه می‌خواهند، ولی در ایران این ملت و مردم هستند که وابسته به دولت هستند.
وی افزود وقتی مساله اجتماعی نشود و در همان حال نهاد مدنی هم ضعیف باشد، نمی‌توان از دولت نمی‌توان انتظار کارآیی داشت.
آخوندی همچنین با بیان این موضوع که اقتصاد ایران در پی تحریم‌ها به یک اقتصاد غیر رسمی تبدیل شده است از تشکیل یک شبکه فساد فراملی خبر داد که منافع آنها در تدوام وضع موجود است.
وی با اشاره به اینکه حجم بازار غیررسمی حول تجارت خارجی ایران، سالانه حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار است که بیش از ۱۵ سال به طول انجامیده است، اظهار داشت راه رفع کردن آن تنها از طریق آگاهی اجتماعی نسبت به شبکه فسادی که ۱۰، ۱۵ سال است ایجاد شده، امکان‌پذیر است. وی افزود هیچ نشانه‌ای هم وجود ندارد که نشان دهد این شبکه فساد در حال تمام شدن است.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران اولین رئيس جمهور در جمهوری اسلامی بود که به طور رسمی از شبکه‌ی گسترده اقتصاد غیر رسمی در ایران صحبت کرد و سپاه را مهم‌ترین کنشگر این جریان اقتصادی زیرزمینی در ایران دانست.
پس از وی، به طور پراکنده دیگر مقام‌های جمهوری اسلامی و من‌جمله حسن روحانی نیز گاه و بیگاه به وجود این شبکه غیررسمی در اقتصاد که اقتصاد ایران را گرفتار فساد گسترده کرده و در عین حال تا مرز فروپاشی هم پیش برده است، صحبت کرده‌اند.
محمدجواد ظریف نزدیک به دوسال قبل از وجود این شبکه غیر رسمی به عنوان مهم‌ترین مانع بر سر راه تصویب FATF یاد کرده و گفته بود این شبکه غیر رسمی فساد که دارای گردش مالی چند هزار میلیارد دلاری است، به دلیل منافع اقتصادی خود به شدت در مقابل شفاف‌سازی اقتصادی که در پی الحاق ایران به FATF محقق خواهد شد، مقاومت می‌کند.
اظهار نظری که محمدجواد ظریف را تا مرز تعقیب قضایی به دلیل متهم کردن ارکان نظام پیش برد.
