بیش از نود درصد سد کرج خالی شد؛ هشدار درباره بحران آب در البرز

بحران آب در ایران ابعادی تازه یافته و هشدارها درباره کمبود شدید منابع آبی در استان‌های البرز و تهران شدت گرفته است. مدیران شرکت‌های آب منطقه‌ای می‌گویند سال جاری یکی از سخت‌ترین سال‌های آبی در چند دهه اخیر است، در حالی که منابع ذخیره سدها به پایین‌ترین سطح تاریخی رسیده و تبخیر ناشی از گرمای بی‌سابقه، وضعیت را وخیم‌تر کرده است.

در البرز، محمدرضا نجفیان، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان، اعلام کرده بیش از نود درصد ظرفیت سد کرج به دلیل افزایش دما و تبخیر شدید، خالی شده است. او گفت کاهش منابع سطحی موجب فشار مضاعف بر سفره‌های زیرزمینی شده و چهار محدوده استان در وضعیت بحرانی قرار دارند. به گفته او، «دیگر زمان مماشات با چاه‌های غیرمجاز به سر آمده» و برای حفظ منابع آب آشامیدنی و تأمین نیاز صنایع باید به‌سرعت جلوی برداشت‌های غیرمجاز گرفته شود.

نجفیان با اشاره به تداوم خشکسالی و گرمای بالاتر از حد نرمال افزود: «امیدواریم پیش‌بینی‌های هواشناسی درباره آغاز بارندگی‌ها در آبان‌ماه تحقق یابد تا بخشی از کمبودها جبران شود.» او سال جاری را یکی از سخت‌ترین دوره‌های آبی دهه‌های اخیر توصیف کرده و از شهروندان خواسته است با صرفه‌جویی و مدیریت مصرف، از تشدید تنش آبی جلوگیری کنند. مدیرعامل آب منطقه‌ای البرز همچنین هشدار داده ایران تنها یک‌سوم میانگین جهانی از نظر منابع آبی ظرفیت دارد، اما مصرف آب شرب در کشور نزدیک به دو برابر متوسط جهانی است؛ به گفته او اگر تنها بیست درصد صرفه‌جویی انجام شود، می‌توان از بروز بحران‌های گسترده جلوگیری کرد.

در همین حال، بهزاد پارسا، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای تهران، اعلام کرده میزان ذخیره آب پشت سد کرج که از منابع اصلی تأمین آب شرب تهران است، به حدود ۱۴ میلیون مترمکعب کاهش یافته و تنها می‌تواند دو هفته دیگر نیاز پایتخت را پاسخ دهد. پارسا گفت ورودی آب به سدهای تهران نسبت به سال گذشته ۴۳ درصد کاهش یافته و پنج سال خشکسالی متوالی فشار سنگینی بر منابع آبی وارد کرده است.

به گفته این مقام، سال گذشته در همین زمان حجم مخزن سد کرج ۸۶ میلیون مترمکعب بود و این افت بی‌سابقه نتیجه کاهش صددرصدی بارش‌ها در استان تهران نسبت به میانگین بلندمدت است. او هشدار داد در صورت ادامه روند مصرف فعلی، پایتخت با چالش جدی در تأمین آب شرب روبه‌رو خواهد شد.

در واکنش به این وضعیت، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، از تشکیل نشست اضطراری مدیریت بحران آب تهران با حضور وزیر نیرو و استاندار خبر داد و گفت با توجه به «زمان تاب‌آوری بسیار کم» سدهای لتیان، ماملو، لار و امیرکبیر، تصمیماتی فوری برای کاهش مصرف اتخاذ شده است.

در سطح ملی نیز تازه‌ترین گزارش‌ها از خشکی کامل یا گسترده ۹ دریاچه و تالاب بزرگ ایران از جمله دریاچه ارومیه، بختگان، پریشان، گاوخونی و هامون حکایت دارد. بنا بر برآورد سازمان محیط زیست، بیش از ۶۰ درصد تالاب‌های کشور یا خشک شده‌اند یا کمتر از نیمی از ظرفیت خود را دارند.

کارشناسان هشدار می‌دهند که بحران فعلی آب نتیجه دهه‌ها سوء‌مدیریت، سدسازی بی‌رویه و نبود برنامه سازگاری با کم‌آبی است. آنان تأکید می‌کنند دعوت مکرر مقام‌های جمهوری اسلامی به صرفه‌جویی، بدون اصلاح ساختار حکمرانی آب، احیای آبخوان‌ها و کنترل برداشت‌های غیرمجاز، تنها بحران را به فصل بعد موکول می‌کند.