چالش‌های تزریق واکسن در ایران

سرگردانی وزارت بهداشت و دولت در خصوص چگونگی تامین واکسن کرونا همچنان ادامه دارد. آن هم در حالی که حتی کشورهای همسایه‌ی جمهوری اسلامی هم در حال برنامه‌ریزی مقدماتی برای انجام واکسیناسیون در این کشورها هستند.
در حالی که سعید نمکی وزیر بهداشت در روزهای اخیر اعلام کرده است که واکسن کرونا در بهار در دسترس خواهد بود، سخنگوی وزارتخانه‌اش از واکسیناسیون کشور در تیرماه خبر داده و در همان حال تاکید کرده است که در مرحله‌ی اول واکسیناسیون تنها ۲۰ درصد از جمعیت واکسینه خواهند شد. گرچه کشورهایی مانند امریکا اعلام کرده‌اند تا پایان بهار بین ۷۰ تا ۸۰ درصد جمعیت خود را واکسینه خواهند کرد.
این در حالی است که سیما لاری در عین حال، واکسیناسیون در تیرماه را مشروط به موفقیت نتایج بالینی واکسن ایرانی در دی ماه سال جاری عنوان کرده و گفته است واکسن از تیرماه بر روی افراد با گروه‌های ریسک بالا استفاده خواهد شد.
وی همچنین همانند دیگر اعضای دولت بر محدودیت واردات واکسن خارجی توسط جمهوری اسلامی ایران اشاره کرده و گفته است که به دلیل تحریم‌های امریکا امکان مبادلات ارزی مربوط به خرید این واکسن برای کشور وجود ندارد.
گرچه مقام‌ها امریکایی و من‌جمله مایک پمپئو وزیر امور خارجه فعلی امریکا عنوان کرده است که محدودیتی در زمینه‌ی خرید واکسن برای ایران و جود ندارد و ایران می‌تواند با وجود تحریم‌ها اقدام به خریداری واکسن کرونا کند.
به گفته‌ی برخی تحلیل‌گران به نظر می‌رسد دلیل اصلی مشکلات ایران در زمینه‌ی خرید واکسن از کشورهای غربی، محدودیت تولید این واکسن در این کشورها و پیش‌خرید واکسن توسط بسیاری از کشورها باشد که امکان خرید واکسن را برای دولت ایران غیرممکن کرده است.
در عین حال با وجود تاکید مقام‌های جمهوری اسلامی بر اینکه ایران به علت تحریم‌ها امکان خرید واکسن ندارد، وزیر بهداشت روز دوشنبه اعلام کرده است امکان خرید واکسن فایزر به دلیل نبود امکانات حمل و نگهداری برای ایران وجود ندارد. به گفته‌ی وزیر بهداشت واکسن فایزر در دمای منهای ۷۰ درجه قابل نگهداری است و این در حالی است که در ایران تنها دمای منهای ۲۰ درجه وجود دارد.
اظهارات ضد و نقیض سخنگوی وزیر هم همچنان ادامه دارد. وی گفته‌ است وزارت بهداشت مصوبه قانونی و منابع ارزی لازم برای خرید واکسن را در اختیار دارد، اما به دلیل تحریم‌های ارزی این خرید به تاخیر افتاده است.
سخنگوی وزارت بهداشت در عین حال گفته است با وجودی که در حال حاضر نه به واکسن خارجی و نه واکسن داخلی دسترسی وجود ندارد، و به نتیجه نرسیده است،‌ رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌ها در دستور کار ستاد ملی و استانی مقابله با کرونا قرار دارد.
سخنگوی وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرده است که وزارت بهداشت طرح تردد با کارت ملی در اماکن عمومی را در دستور کار قرار داده است. وی تاکید کرده است با نهادینه شدن این طرح امکان بازگشایی اماکن متبرکه هم در در دستور کار قرار خواهد گرفت. معاون وزیر بهداشت و درمان هدف از اجرای این طرح را کنترل هوشمند افرادی عنوان کرد که تست ابتلا به ویروس کرونا آنها مثبت اعلام شد و نیازمند رصد و پایش هستند تا زنجیره انتقال قطع شود.
مقام‌های ایرانی همچنان تاکید دارند که در تلاش هستند تا از مطمئن‌ترین منابع که در بیرون از ایران ریسک خود را طی کرده، واکسن وارد کنند.
این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که مردم به خوبی خطاهای پزشکی در ایران و همچنین داروهای تاریخ مصرف‌گذشته‌ی بیهوشی و پنی‌سیلین را که در سال‌های اخیر جان بسیاری از مردم ر ا گرفته بر خاطر دارند و بر اساس همین تجارب، ادعاهای مقام‌های وزارت بهداشت را در این خصوص که این وزارتخانه در تلاش است تا مطمئن‌ترین واکسن که مراحل آزمایشی خود را طی کرده باشد،‌ وارد کنند، باور نمی‌کنند.
سعید نمکی وزیر بهداشت هم همچنان با اشاره به استیصال خود در زمینه‌ی امور اجرایی، موفقیت اقدامات اجرایی را منوط به لطف و اراده‌ی الهی دانست و اظهار داشته است که فقط با تکیه بر دانش و توانایی نمی‌توان بر چنین مشکلاتی غلبه کرد. وی بار دیگر خطاب به مردم ایران، از آنها خواست نگران نباشند و مطمئن باشند که وزارت بهداشت به فکر آنها هست.
با همه‌ی این اظهارنظرها، مصطفی قانعی رئيس کمیته‌ی علمی ستاد مقابله با کرونا، در خصوص چگونگی خرید واکسن فایزر از امریکا، گفته است ایران هواپیما و امکانات حمل و نقل لازم مرتبط با واکسن آمریکایی فایزر را ندارد و اعلام کرده است این واکسن را نمی‌خواهد. وی اظهار داشت که ایران به برنامه‌ی کوواکس اعلام کرده است که ایران امکاناتی برای نگهداری واکسن در دمای زیر ۷۰ درجه در اختیار ندارد.
این اظهارات در حالی عنوان می‌شود که دولت تا کنون بارها اعلام کرده است که در برنامه کوواکس ثبت نام کرده و در نوبت دریافت واکسن قرار دارد. سعید نمکی وزیر بهداشت هم پیش از این با اشاره به ثبت نام ایران در این برنامه گفته بود تمام تلاش وزارتخانه‌اش این است که مردم ایران احساس نکنند که در امریکا امکاناتی برای مقابله با کرونا هست که مردم ایران از آن محروم هستند.
علاوه بر قانعی، سیامک سمیعی مدیر کل آزمایشگاه‌های وزارت بهداشت هم با تایید این موضوع، گفته است واکسن فایزر نیاز به سردخانه‌هایی دارد که هم در زمان انتقال و هم در زمان رسیدن دارو واکسن‌ها را در دمای منفی 70 درجه نگهداری کند و این امکانات در ایران وجود ندارد. وی گفته است در حال حاضر در ایران تنها دستگاه‌های کنترل دما تا منفی 20 درجه موجود است.
این اظهارات شائبه‌ی این موضوع را که دولت به زودی واکسن فایزر را برای گروه‌های خاص در داخل کشور وارد خواهد کرد و در اختیار گروه‌های محدودی از جامعه قرار خواهد داد بیش از پیش تقویت می‌کند.
به نظر می‌رسد که آنچه که مقام‌های ذیربط در خصوص فقدان امکانات برای حمل و نگهداری واکسن فایزر در ایران مطرح می‌شود، مربوط به واردات این واکسن در سطح کلان و به شکل گسترده باشد، و به نظر نمی‌رسد که جمهوری اسلامی با توجه به سوابقی که در این خصوص دارد از واردات این واکسن که به نظر می‌رسد مطمئن‌ترین واکسن کروناست، برای گروه‌های خاص در حاکمیت خودداری کند.
علاوه بر این، و در حالی که تقریبا تمامی کشورهای غربی در حال استفاده از واکسن فایزر برای ایجاد ایمنی در جمعیت خود هستند، وزارت بهداشت ایران و ستاد ملی مقابله با کرونا، نسبت به بی‌خطر بودن واکسن فایزر تردیدهایی را مطرح کرده است.