در حالی که امریکا رسما با ارسال نامهای به سازمان ملل خواستار فعالسازی سازوکار بازگشت خودکار تحریم های سازمان ملل علیه ایران شده است، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامهای به رئیس شورای امنیت با بیان این موضوع که آمریکا هیچ حقی برای تلاش در جهت احیای تحریمها ندارد، اقدام امریکا برای سوء استفاده از سازوکارهای مندرج در توافق هستهای برای احیای تحریمهای ایران را غیرقانونی خواند و ضمن تأکید بر این که آمریکا هیچ حقی برای تلاش در جهت احیای تحریمها ندارد، از شورای امنیت و جامعهی بینالمللی خواست تا این اقدام آمریکا را رد کنند.
ظریف در این نامه ضمن اشاره به این مواضع خطرناک و غیرقانونی ایالات متحده در خصوص قواعد جاافتاده حقوق بینالملل و رویههایی که در سطح بینالملل شکل گرفته است، اظهار داشت امریکا تمامی این قوانین را نادیده گرفته است.
وی همچنین تلاش امریکا برای اینکه خود را برای احیای قطعنامههای لغوشده محق بداند، فاقد مشروعیت دانست و بر ضرورت رد آن توسط شورای امنیت تاکید کرد.
در ماههای اخیر که موضوع فعالسازی مکانیسم ماشه توسط ایالات متحده بارها توسط امریکا مطرح شده است،جهموری اسلامی به دفعات به غیرقانونی بودن این اقدام امریکا تاکید کرده و با اشاره به خروج امریکا از برجام بارها تلاش کرده است که به افکار عمومی بقبولاند که از لحاظ حقوقی امکان فعال سازی مکانیسم ماشه برای ایالات متحده فراهم نیست و امریکا به علت خروج از برجام از نظر حقوق حق استفاده از مکانیسمهای قانونی را که اقدام به خروج از آن کرده، ندارد.
اما به گفتهی تحلیلگران، به نظر میرسد جمهوری اسلامی با وجود این اظهارات، خطر فعال سازی مکانیسم ماشه از طرف ایالات متحده را کاملا جدی تلقی کرده و به علت ممکن دانستن آن، با ارسال نامه به شورای امنیت و سازمان ملل در تلاش است تا جلوی اقدام سازمان ملل را بگیرد.
محمدجواد ظریف در نامه به شورای امنیت در خصوص نامشروع دانستن اقدام ایالات متحده، به جامعه بینالملل در خصوص چنین سوء استفادهای از روندهای شورای امنیت هشدار داده و به شورا توصیه کرده است این سوء استفاده از روندهای جاری سازمان ملل را که تبعاتی جدی برای صلح و امنیت بینالمللی خواهد داشت، متوقف کند.
وزیر امور خارجه ایران در این نامه با اشاره به لغو یکجانبه مشارکت ایالات متحده در برجام، ضمن تشریح ملاحظات عینی و حقوقی در خصوص اقدام اخیر آمریکا، تاکید کرده است که ایالات متحده به صورت عمده اقدام به عدم اجرای برجام کرده است و ظریف همچنین در این نامه به نامهی رسمی مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا اشاره کرده که با رد برجام تاکید کرده است ایالات متحده پس از این در هیچ یک از نشستهای مرتبط با برجام شرکت نخواهد کرد و به حضور خود در برنامه جامع اقدام مشترک خاتمه خواهد داد.
ظریف در نامه به گوترش با تاکید مجدد بر اینکه امریکا رسما هرگونه حق خود نسبت به سازوکار حل اختلاف را از خود سلب کرده، یادآور شده است به گفتهی خود مقامهای آمریکایی هم امریکا دیگر حق استفاده از ساز و کار حل اختلاف مندرج در برجام را ندارد.
محمدجواد ظریف همچنین در این خصوص ضمن اشاره به اظهارات برایان هوک در این باره که با توجه به خروج امریکا از برجام دیگر کشورهای عضور برجام باید در خصوص استفاده یا عدم استفاده از ساز و کار حل اختلاف تصمیمگیری کنند، یادآور شده است که تمام مقامهای ایالات متحده، بدون استثنا، بر این عقیده بودهاند که امریکا دیگر از هیچ حقی برای بازاعمال بندهای قطعنامههای لغوشده برخوردار نیست.
ناظران بااشاره به این اظهارات محمد جواد ظریف و همچنین دیگر ادعاهای جمهوری اسلامی در ماههای اخیر در خصوص محدودیت حقوقی اقدام امریکا علیه ایران از طریق مکانیسم ماشه، اظهار میدارند که اگر از نظر حقوقی امکان تحقق چنین اقدامی برای امریکا فراهم نیست، پس جمهوری اسلامی نیازی هم به تلاش حقوقی در این خصوص ندارد و موضوع از نظر حقوقی خود به خود منتفی است.
بر این اساس ناظران تاکید دارند که بر خلاف ادعاهای جمهوری اسلامی ایران از فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت خودکار تحریمهای شورای امنیت علیه ایران بسیار نگران است و هچمنان که برخی مقامها در وزارت امور خارجه در ایران هم بارها تاکید کردهاند، امریکا نه به طور مستقیم و از طریق حضور خود در برجام، بلکه به واسطهی دیگر اعضای حاضر در برجام و همچنین فشارهای سیاسی چه به کشورهای عضو برجام و چه از طریق اعمال فشار سیاسی به اعضای شورای امنیت و خود سازمان ملل میتواند در فعالسازی مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران موفق شود.
همچنان که در خصوص خروج از برجام نیز بر خلاف ادعاهای جمهوری اسلامی در این خصوص و تاکید جمهوری اسلامی بر غیرقانونی بودن تحریمهای ایالات متحده این کشور با استفاده از فشار سیاسی گسترده توانسته است ایران را از بدیهیترین حقوق بینالمللی، تجاری و بازرگانی خود محروم سازد.
وزیر امور خارجه ایران در بخش دیگری از نامه ی خود به سازمان ملل، به نقض فاحش قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی ایالات متحده و عدم حسن نیت امریکا در این خصوص اشاره کرده و تاکید کرده است که امریکا با نادیده گرفتن این بند که تاکید بر ضرورت خودداری از تضعیف برجام دارد، به صراحت اقدام به نقض برجام و قطعنامه کرده و نمیتواند اکنون از آن استفاده کند.
ظریف در ادامه خاطرنشان کرده است که امریکا نه تنها از اجرای تعهدات خود سر باز زده، بلکه در مسیر اجرای برجام از سوی دیگر کشورها نیز اخلال ایجاد کرده و با اعمال بیش از ۱۴۵ بار تحریم علیه ایران تمامی رویههای بینالمللی را نادیده گرفته است. وزیر امور خارجه ایران همچنین در این خصوص به گزارش دبیرکل سازمان ملل در خصوص ضرورت رفع تحریمها برای ایجاد امکان عادیسازی تجارت و روابط اقتصادی، به عنوان جزئی ضروری از برجام اشاره کرده و تاکید کرده است که ایالات متحده علاوه بر نادیده گرفتن برجام در مسیر اجرای برجام نیز اختلال ایجاد کرده است.
وزیر امور خارجه ایران در بخش دیگری از نامه خود به سازمان ملل تاکید کرده است که امریکا نمیتواند بدون ملزم دانستن خود به الزامات ذکرشده در قانون، از همان قانون برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند.
ظریف همچنین در بخش دیگری در رد ادعاهای امریکا در خصوص نادیده گرفتن برجام توسط جمهوری اسلامی ایران، به تلاشهای همراه با حسن نیت ایران برای اجرای کامل برجام اشاره کرده و تاکید کرده است که رئیس جمهور امریکا در وضعیتی از برجام خارج شد که به ادغان تمام نهادهای نظارتی جمهوری اسلامی ایران به تمامی تعهدات خود عمل کرده بود و امکان راستیآزمایی ادعاهای ایران وجود داشته است.
استناد وزیر امور خارجه ایران به پایبندی به تعهدات جمهوری اسلامی قبل از خروج امریکا از برجام و بهره برداری از آن برای تایید این موضوع که با استناد به عدم پایبندی ایران به برجام نمیتوان مکانیسم خودکار بازگشت تحریمها علیه ایران را فعال کرد، به گفته برخی ناظران از استدلال حقوقی قدرتمندی برخوردار نیست. ایالات متحده امریکا با استفاده از اقدام جمهوری اسلامی ایران برای نادیده گرفتن برجام پس از خروج امریکا از برجام مورد استناد و استفاده ایالات متحده قرار دارد، نه قبل از آن و به گفته برخی ناظران اگر امریکا بتواند از نظر سیاسی شورای امنیت را در خصوص فعالسازی مکانیسم ماشه علیه ایران توجیه کند، به استناد به نقض برجام توسط ایران در دو سال اخیر این امکان برای امریکا فراهم خواهد بود.
