عزاداری در ماه محرم و شیوع ویروس کرونا

در حالی که تنها دوروز تا آغاز ماه‌عزاداری محرم و حدود چهل روز تا آغاز مراسم راه پیمایی اربعین به سمت کربلا باقی مانده و بسیاری از کارشناسان و متخصصان نسبت به برگزاری این مراسم هشدار داده‌ و تاکید کرده‌اند برگزاری هرگونه مراسمی می‌تواند شدت شیوع و انتشار کرونا را ده ها برابر افزایش دهد، ستاد ملی مقابله با کرونا که ماموریت اصلی آن تصمیم‌گیری درباره‌ی سطح انجام فعالیت‌های عمومی در دوران شیوع کروناست، از تدوین دستورالعمل‌های لازم برای برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم و صفر با رعایت دستورالعمل ها خبر داده است.
بر اساس این دستور‌العمل تاکید شده است که مراسم عزاداری ماه محرم و صفر باید در فضای باز برگزار شود و حداقل دو متر فاصله‌ی فیزکی نیز منظور شده باشد. در عین حال تاکید شده است که ساعات برگزاری مراسم نیز نباید از دوساعت بیشتر باشد و مواد غذایی نیز پخش نشود .
این دستورات توسط ستاد مقابله با کرونا در حالی عنوان شده است که تمامی کارشناسان اجتماعی تاکید دارند که امکان مراعات فاصله‌گذاری اجتماعی در چنین برنامه‌های تقریبا وجود ندارد و مردم در شرایط عادی هم چندان شیوع کرونا را جدی نگرفته و در بسیاری از موارد حتی از استفاده از ماسک نیز خودداری می‌کنند چه رسد به اینکه برای برگزاری مراسم عزاداری بخواهند در فضای باز اقدام به برگزاری مراسم کنند.
در همان حال بسیاری از امامان جمعه و افراد روحانی پیش از این نسبت به عدم برگزاری مراسم هشدار داده و از جمله احمد خاتمی تاکید کرده بودند که به شدت در مقابل عدم برگزاری مراسک مذهبی خواهند ایستاد. این مقاومت‌ها در مقابل عدم برگزاری مراسم تا حدی ادامه یافت که برخی از روحانیون اعلام کردند که ویروس کرونا در مجالس عزاداری امام حسین نفوذ نخواهد کرد.
بسیاری از تحلیل‌گران برگزاری مراسم عزاداری را از جمله اقدامات هویت‌ساز برای جمهوری اسلامی می‌دانند و تاکید دارند که جمهوری اسلامی به هیچ یمتی حاضر به صرفنظر کردن از مراسم محرم و صفر نیست و تعطیلی آن را نقطه‌ی شروع ضعف خود تلقی می‌کند.
این در حالی است که آيت‌الله خامنه‌ای برگزاری مراسم و تصمیم‌گیری در این باره به به عهده‌ی ستاد ملی کرونا قرار داده بود و ستاد می‌توانست با استناد به این دستور از برگزاری مراسم جلوگیری کند. اما به نظر می‌رسد که نگرانی ستاد و دولت روحانی از مخالفت علما با این اقدام ستاد دولت روحانی را واداشته است که با وجود نگرانی‌ها از برگزاری مراسم و با وجودی که تیم‌های پزشکی به طور کامل می‌دانند که برگزاری چنین مراسمی که مستلزم نزدیکی فیزیکی افراد به یکدیگر است، تا چه حد می‌تواند برای عامه مردم و جامعه خطرناک باشد، اقدامی در راستای توقف این برنامه‌ها انجام نداده است.
گرچه ستاد ملی مقابله با کرونا جابجایی هیات و برگزاری موکب‌های و ایستگاه‌های توزیع نذورات را ممنوع کرده است،‌اما تحلیل‌گران تاکید دارند که نفس برگزاری مراسم، انجام چنین مناسکی را نیز به دنبال خواهد داشت و اگر اجازه برگزاری مراسم مذهبی داده شود نمی‌توان از حرکت دسته‌ها ولو در حد محدود و هچمنین توزیع نذری در این خصوص جلوگیری کرد.
نکته این است که در دستورالعمل ستاد ملی مقابله با کرونا برای برگزاری مراسم، ‌تاکید شده است که اگر امکان تغییر نذورات به دلیل مسائل شرعی وجود نداشته باشد، طبخ مواد غذایی باید با نظارت ماموران بهداشت و توزیع آن نیز با نظر ماموران انجام شود. به گفته‌ی منتقدن برگزاری مراسم در ماه محرم و صفر، بسیاری از برگزارکننده‌های این مراسم با استناد به اینکه این نذورات نذر شرعی هستندو امکان تغییر در آنها وجود ندارد، اقدام به توزیع مواد غذایی پخته خواهند کرد.
در همان حال محمدجعفر منتظری دادستان کل کشور نیز با اشاره به اینکه تشکیل مجالس عزا نباید سلامت مردم را به خطر بیندازد. وی تاکید کرده است برگزارکننده‌های مراسم عزاداری باید رعایت دستورالعمل‌ها را جدی بگیرند تا سلامت مردم آسیب نبیند. وی گفته است اگر برگزارکننده‌ها این دستورات را جدی نگیرند بار اول و دوم به انها تذکر داده می شود و در مرتبه سوم محل آنها تعطیل خواهد شد.
این شروط نیز مورد انتقاد ناظران قرار گرفته و ناظران عنوان کرده‌اند که منوط کردن برخورد با متخلفان، به دفعات دوم و سوم در حالی صورت می‌پذیرد که تا دستگاه قضایی بخواهد با متخلفان در دفعات دوم و سوم برخورد قضایی کند، مراسم به اتمام رسیده و متخلفان نیز مراسم را طبق خواسته‌ی خود برگزار کرده اند.