در حالی که صنایع ورشکستهی خودروسازی در ایران و همچنین خودروهای بیکیفیتی که با قیمتهای گزاف توسط خودروسازان در ایران به بازار عرضه میشود، صدای همه را درآورده است، سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه چند روز قبل در نشست با سرپرست و معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیران عامل صنایع خودروسازی کشور، از آمادگی سپاه برای ورود به صنعت خودروسازی در کشور خبر داد و ضمن اینکه دشمنان را عامل ایجاد مشکلات در حوزهی صنعت خودرو دانست، به دپوی خودروهای ناتمام در سالهای ۹۷ و ۹۸ در پارکینگها اشاره کرد و حرکات اخیر وزارت صمت در این خصوص را امیدوارکننده دانست و اظهار داشت توسط وزارت صمت اقدامات خودی برای قطع وابستگی صنعت خودروسازی کشور صورت گرفته است. وی با اشاره به اینکه کشور در حال حاضر مشکلی از این نظر ندارد، مشکل خودروسازی را محدود به بحث کیفی و خلق ایده دانست و گفت مشکلات خودروسازی در زمینهی تولید خودرو مرتفع شده است.
اظهارات حاجی زاده در خصوص رفع مشکلات تولید در کشور در حالی عنوان میشود که کمبود تولید خودرو در بازار، بازار خورو را در اختیار دلالان قرار داده است، و با افزایش نجومی قیمت خودرو عملا بازار خودرو را هم از اختیار مصرف کننده و هم دولت خارج کرده است. در همان حال مدیران حوزهی خودرو نیز در ماههای اخیر بارها تاکید کردهاند که دلیل عدم تولید خودرو در بازار با توجه به بازار گستردهی تقاضا که در این زمینه وجود دارد، عملا تحریمهای بینالمللی و محدودیتهایی اسیت که در زمینهی تامین قطعات موردنیاز به خودروسازان تحمیل شده است و امکان تولید خودرو با توجه به میزان تقاضای بازار را از آن سلب کرده است.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه در ادامهی اظهاراتش با بیان این موضوع که در حوزه خودرو اقداماتی رو به جلو انجام شده و تصمیم به تشکیل کمیتههای مشترک گرفته شده، عنوان کرد سپاه در حوزه خودرو تجربیات خود را در بخش تحقیقات منتقل خواهد کرد. وی تاکید کرد در این اقدام، افزایش کیفی، ارزانسازی، کاهش مصرف سوخت و بومیسازی قطعات از جمله اقداماتی است که در توسعهی صنعت خودرو باید مدنظر قرار بگیرد.
وی همچنین به آسیبهای ناشی از انحصاری بودن قطعهسازی اشاره کرد و اظهار داشت انحصار در قطعهسازی موجب شروع فساد قطعهساز خواهد بود. حاجی زاده خاطرنشان کرد سپاه در تجربههای دفاعی خود هیچ وقت کاری نکرده است که تامینکننده و سازنده انحصاری شود.
اشارهی حاجی زاده به فساد ناشی از انحصاری بودن قطعهسازی در ایران در حالی عنوان میشود که افزوده شدن سپاه به یکی از قطعهسازان در کشور نه تنها موجب از بین رفتن فساد انحصار در این حوزه نخواهد شد، بلکه به علت امکانات و منابع عظیمی که در اختیار سپاه قرار دارد و عملا سپاه را به رقیب جدی اقتصادی، سیاسی و فناوری دولت تبدیل کرده است، نه تنها مشکل انحصار خودرو سازی را در کشور را نخواهد شکست، بلکه فقط موجب انتقال این انحصار از خودروسازی و دولت، به سپاه خواهد شد.
رفع انحصار خودروسازی در ایران که بزرگترین عامل ایجاد فساد در خودروسازی و تولید خودروهای بیکیفیت و گران در ایران است، به گفتهی کارشناسان و تحلیلگران بازار خودرو، از طریق حضور در بازار بینالمللی و وجود بازار رقابتی در داخل کشور امکانپذیر خواهد بود و تنها در صورتی که مردم در کنار خرید خودروهای بیکیفیت ایرانی امکان خرید خودروهای با کیفیت استاندارد و خارجی که عموما با قیمتی ارزانتر از خودروهای داخلی در اختیار مردم قرار خواهد گرفت، داشته باشند، میتوان ادعای شکستن بازار انحصاری خودرو را مطرح کرد.
سپاه در توجیه حضور خود در صنعت خودروزسازی که در پی دستور آیت الله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی در خصوص تولید خودرو با میزان مصرف پایین رخ داده است، با اشاره به اینکه سپاه با موفقیتی که در صنعت موشکسازی داشته است، قادر به تولید خودروهای باکیفیت نیز هست، در تلاش است تا بازار خودرو را نیز مانند دیگر صنایع در کشور قبضه کند.
عباس عبدی تحلیلگر سیاسی اصلاحطلب در بحثی انتقادی در خصوص ناممکن بودن این مقایسه عنوان داشته بود که مقایسه موشک و خودرو مثقایسه نادرستی است و سپاه با استناد به بازار بیرقابت، پرهزینه، و سیاسی موشک نمیتواند ادعا کند که در تولید خودرو نیز موفق خواهد بود. وی در این یادداشت تاکید کرده بود که اساسا امکان بررسی کیفیت و هزینه موشکهای تولید شده چندان مشخص نیست و موشک در یک بازار کاملا انحصاری و ایزوله و غیرررقابتی عرضه میشود و از روی تولید آن نمیتوان به این نتیجه رسید که کشوری در تولید خودرو که بازاری کاملا رقابتی است و میزان هزینهی تمامشده برای آن اهمیت بنیادی دارد، نیز موفق خواهد بود.
اظهارات عبدی در این خصوص مورد انتقاد جدی یکی از نشریات سپاه پاسداران قرار گرفته است و این نشریه با اشاره به اینکه سپاه در رقابتی ترین وضعیت ممکن در حال فعالیت و تولید هستند اظهار داشته است که سپاه با وجود پایین بودن بودجه نظامی نسبت به دیگر کشورها توانستهاست بیشترین نتیجه را در این خصوص کسب کند.
این در حالی است که منظور از رقابتی بودن، رقابت در تولید نیست، که سپاه در تولید موشک به آن اشاره میکند، بلکه منظور رقابتی بودن بازار مصرف است که به علت وجود امکان انتخاب برای مصرفکنندهها آنها بتوانند با کیفیتترین محصول را انتخاب کنند که عاملی در راستای بهبود کیفیت تولید خواهد بود.
این درحالی است که سالهاست بازاز خودرو در ایران کاملا غیررقابتی است و مصرفکنندهها با قیمت متوسط و امکان خرید اقساطی، امکان خرید هیچ خودروی دیگری غیراز خودروهای بیکیفیت داخلی را ندارند.
نکته مهم در صنعت خودروسازی در ایران که در یادداشت عباس عبدی نیز مورد تاکید قرار گرفته است، به زیان انباشتهی خودروسازها در سال ۹۸ اشاره شده و به اهمیت موضوع ساخت و دانش فنی در تولید اشاره کرده که در صنایع موشک سازی اهمیت چندانی ندارد. همچنین وجودهیات مدیره و نیز شرکتهای اقماری که از جمله دلایل رانتی شدن صنعتی خودرو در ایران و ممانعت از تولید باکیفیت است از جمله مواردی است که در صنعت موشکسازی وجود ندارد و در یادداشت عبدی به آن اشاره شده است.
زیان انباشته خودروسازی در ایران که عمدتا به خاطر حجم بالای پرسنل و دیگر هزینهها در این شرکتها رخ میدهد، از جمله عوامل مهم تاثیرگذار بر قیمت تمامشدهی خودرو در ایران است که به خاطر پوشش دادن آن، دولت اقدام به افزایش نجومی قیمتها میکند و از سوی دیگر برای از دست نرفتن بازار خودرو در بازار سرمایه، یک صنعت ورزشکستهی کامل را به واسطهی سفتهبازی و همچنین افزایش صوری سرمایه از خطر حذف از بازار خودرو و از دست رفتن سرمایهی هنگفت آن نجات داده است و موجب شده است تا صفهای خرید سهام خودروها با وجود زیانهای انباشته هنگفت، همچنان پابرجا بماند.
