رویارویی اسرائیل و جمهوری اسلامی پس از جنگ ۱۲روزه اخیر، وارد مرحلهای تازه و پیچیده شده است؛ مرحلهای که به گفته فرماندهان پیشین ارتش اسرائیل تنها دو مسیر واقعی پیش روی تصمیمسازان گذاشته است: بازگشت به مذاکره یا رفتن به سمت یک جنگ تمامعیار با ایران. ایتان بنالیاهو، فرمانده پیشین نیروی هوایی اسرائیل، در تحلیلی تازه هشدار داده که عملیات «طلوع شیران» در خرداد امسال هرچند برنامه هستهای جمهوری اسلامی را بهطور قابلتوجهی عقب انداخت، اما نتوانست ظرفیتهای اصلی این برنامه را بهطور کامل از میان ببرد و تهران اکنون در حال ترمیم نقاط ضعف و آمادهسازی برای مرحله بعدی رویارویی است.
او میگوید عملیات اخیر نه پایان ماجرا، بلکه «مرحله اول» تقابل طولانیمدت است، تقابلی که تهران از آن درس گرفته و اکنون با افزایش دقت موشکها، پراکندگی سامانههای پرتاب، انتقال تجهیزات به مناطق جنوب و شرق و تقویت پنهانکاری دفاعی در حال آماده شدن برای دور بعدی است. بنالیاهو تأکید میکند که اسرائیل امروز بر سر دوراهی قرار دارد: «یا باید آماده جنگ کامل باشید، شامل حمله زمینی، فشار شدید بر جبهه داخلی و احتمال نبرد در چند جبهه همزمان؛ یا مسیر فشار اقتصادی و تلاش برای بازگشت به مذاکرات را انتخاب کنید. اکنون جز این دو مسیر، راه دیگری وجود ندارد.»
در تحلیل او، نقش آمریکا در جنگ اخیر نیز جنبههای دوگانه داشته است. مشارکت مستقیم واشینگتن در حمله به سه سایت هستهای ایران به پیشبرد اهداف نظامی اسرائیل کمک کرد، اما به گفته او اعتبار آمریکا بهعنوان میانجی بیطرف را برای دورهای بعدی مذاکره تضعیف کرده است. او یادآوری میکند که در جریان این جنگ، اسرائیل چند تن از دانشمندان هستهای و فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی را هدف قرار داد و ایران در پاسخ، ۳۲ غیرنظامی اسرائیلی و یک سرباز خارج از دوره خدمت را کشت. حمله موشکی تهران به پایگاه آمریکایی در قطر نیز نشان داد که دامنه تقابل تا کجا میتواند گسترش یابد، هرچند با مداخله دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، پس از ۱۲ روز آتشبس برقرار شد.
بهگفته بنالیاهو، این جنگ اطلاعات ارزشمندی از ساختار دفاعی اسرائیل در اختیار تهران گذاشت؛ اطلاعاتی که میتواند بر چگونگی حملات احتمالی آینده تأثیر بگذارد. او میگوید: «ناخواسته به جمهوری اسلامی یاد دادیم دفعه بعد چه چیزهایی را باید تقویت کند.»
این مقام پیشین ارتش اسرائیل همچنین در بخش دیگری از سخنانش به پرونده لبنان پرداخت و گفت وضعیت در مرزهای شمالی حساستر از همیشه است. با وجود توافق اخیر با میانجیگری آمریکا، او معتقد است اسرائیل باید در همان چارچوب عمل کند و تنها زمانی حق اقدام نظامی دارد که حزبالله از خلعسلاح و خروج از جنوب لبنان سر باز بزند. او ترور رئیس ستاد نظامی حزبالله را «پیامی بازدارنده» توصیف کرد که با هدف افزایش فشار بر دولت لبنان برای مهار توان نظامی این گروه انجام شده است.
در سطح منطقهای، گزارشهای تحلیلی حاکی است جمهوری اسلامی پس از تخریب گسترده زیرساختهای دفاعیاش در جنگ اخیر، بهدنبال بازسازی فوری توان نظامی است. در همین چارچوب، هیأتی از فرماندهان نظامی ایران به چین سفر کردهاند تا درباره خرید جنگندههای J-10C و تجهیزات دفاعی پیشرفته مذاکره کنند. تحلیلگران غربی میگویند تهران اکنون خود را نه بهعنوان برنده یا بازنده جنگ اخیر، بلکه «در آستانه نبردی تازه برای بقا» میبیند.
در همین حال، تماس مستقیم میان دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، نشانهای از بالا رفتن حساسیت واشینگتن نسبت به تحولات منطقه است. مقامهای دفاعی اسرائیل نیز هشدار دادهاند که احتمال آغاز دوباره درگیری واقعی و نزدیک است و شرایط میدانی نشان میدهد که تقابل میان اسرائیل و جمهوری اسلامی به نقطهای رسیده که هر تصمیم اشتباه میتواند جرقهای برای بحرانی گستردهتر باشد.
در نهایت، ایتان بنالیاهو ــ که سالها فرمانده نیروی هوایی اسرائیل بوده ــ تأکید میکند که «مسئله مرکزی همچنان ایران است» و تا زمانی که وضعیت این پرونده تعیین تکلیف نشود، بحرانهای پیرامونی در لبنان، سوریه و غزه نیز به ثبات پایدار دست نخواهند یافت.
