طرح صلح غزه که ماههاست در مرکز تحولات سیاسی و امنیتی منطقه قرار دارد، به مرحلهای حساس نزدیک میشود؛ مرحلهای که به گفته منابع اسرائیلی، دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، قصد دارد ظرف دو هفته آینده آن را بهطور رسمی اعلام کند. فاز دوم این طرح بر ایجاد ساختارهای حکمرانی و امنیتی پس از حماس متمرکز است و هدف اصلی آن، تثبیت آتشبسی است که از دو ماه پیش میان اسرائیل و حماس برقرار شده و همچنان شکننده باقی مانده است.
به گزارش تایمز اسرائیل و کانال ۱۲، دولت آمریکا در حال نهاییکردن جزئیات این مرحله با کشورهایی است که قرار است نقشی در ساختار مدیریتی غزه ایفا کنند. با وجود تمایل واشینگتن برای اعلام رسمی آغاز فاز دوم پیش از پایان سال میلادی، مذاکرات با میانجیهای منطقهای مانند قطر، مصر و ترکیه هنوز به نتیجه کامل نرسیده است. از سوی دیگر، مقاومت حماس در برابر واگذاری قدرت نیز یکی از موانع مهم پیشروی این طرح است.
حماس میگوید حاضر است اداره غزه را به یک دولت تکنوکرات فلسطینی واگذار کند، اما با نقشآفرینی نهادهای خارجی مانند «هیئت صلح» مخالفت کرده و تأکید دارد که سلاحهای خود را کنار نخواهد گذاشت. این گروه همچنان از «حق مقاومت مسلحانه» دفاع میکند و طبق گزارشها، طی هفتههای اخیر بهطور پنهانی تلاش کرده کنترل خود را بر نوار غزه تقویت کند.
در مقابل، میانجیهای منطقهای بر طرح خلع سلاح مرحلهای تأکید دارند؛ به این معنا که ابتدا شهر غزه از راکتها و موشکها پاکسازی شود و سپس سلاحهای سبک نیز واگذار گردد. یک مقام آمریکایی گفته است که میانجیها در این طرح به توافق رسیدهاند، اما اسرائیل قاطعانه با آن مخالف است و امکان خروج نیروهایش از غزه را تنها به «خلع سلاح کامل و سریع» مشروط میداند.
بر اساس نقشه راه پیشنهادی آمریکا، در صورتی که این دو مانع ــ یعنی خلع سلاح حماس و موافقت اسرائیل با سازوکار جدید ــ برطرف شود، قرار است یک «نیروی بینالمللی تثبیت» در ابتدای سال ۲۰۲۶ وارد غزه شود. این نیرو ابتدا در امتداد «خط زرد» مستقر خواهد شد؛ خطی که از شمال تا جنوب غزه امتداد دارد و عملاً این منطقه را به دو بخش تقسیم میکند. مأموریت این نیرو جایگزینی تدریجی ارتش اسرائیل و سپس بر عهده گرفتن کامل امنیت نوار غزه خواهد بود.
کشورهایی مانند اندونزی و جمهوری آذربایجان آمادگی خود را برای مشارکت در این نیرو اعلام کردهاند، اما به دلیل مخالفت اسرائیل با حضور ترکیه، فعلاً این موضوع را بهصورت رسمی بیان نکردهاند. یک دیپلمات خاورمیانهای گفته حضور ترکیه میتواند نوعی «بیمه امنیتی» ایجاد کند، زیرا احتمال شلیک حماس به نیروهایی که شامل سربازان ترک باشند کمتر است. در مقابل، اسرائیل بهدلیل روابط نزدیک آنکارا با حماس و مواضع تند رجب طیب اردوغان در جریان جنگ غزه، هرگونه مشارکت ترکیه را رد میکند.
در بخش حکمرانی، طرح آمریکا یک ساختار چندلایه پیشبینی میکند. اداره اجرایی غزه بر عهده یک کمیته تکنوکرات فلسطینی گذاشته خواهد شد؛ کمیتهای متشکل از ۱۲ تا ۱۵ کارشناس که هیچیک وابسته به حماس یا فتح نباشند. در سطح بالاتر، یک «هیئت مدیریت بینالمللی» قرار خواهد داشت که ریاست آن بر عهده تونی بلر، نخستوزیر پیشین بریتانیا، است. این هیئت با مشارکت جرد کوشنر، استیو ویتکاف و دیگر همراهان ترامپ، نقش راهبردی در اجرای طرح خواهد داشت.
«هیئت مدیریت» نیز تحت نظارت «هیئت صلح» فعالیت میکند؛ ساختاری که ترامپ ریاست آن را برعهده خواهد داشت و بناست رهبران منتخب کشورها در آن مشارکت کنند. منابع آمریکایی گفتهاند ترامپ باور دارد محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی، یکی از اعضای این هیئت خواهد بود.
یک مقام آمریکایی به کانال ۱۲ گفته است: «هفتههای پیش رو برای حماس تعیینکننده است. یا باید از قدرت کنار برود و روند خلع سلاح را آغاز کند تا زمینه خروج نیروهای اسرائیلی فراهم شود، یا با پیامدهای نپذیرفتن این طرح روبهرو خواهد شد.»
واشینگتن امیدوار است با تشکیل این ساختارهای مدیریتی و استقرار نیروی بینالمللی تثبیت، روند بازسازی گسترده غزه آغاز شود؛ روندی که به گفته مقامهای آمریکایی، تنها در صورتی امکانپذیر است که وضعیت امنیتی این منطقه بهطور کامل تحت کنترل قرار گیرد.
