جمهوری اسلامی پس از شکست سنگین در جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و حمله مستقیم ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای‌اش، تلاش می‌کند با نمایش‌های نظامی، قدرتی از دست‌رفته را بازسازی کند. تازه‌ترین اقدام در این راستا، برگزاری رزمایش موشکی و دریایی با عنوان «اقتدار پایدار ۱۴۰۴» است؛ رزمایشی که روز پنجشنبه ۳۰ مرداد در محدوده شمال اقیانوس هند و دریای عمان آغاز شد و ارتش و سپاه هر دو در آن مشارکت داشتند.
این مانور با صدور ناگهانی هشدار پروازی «نوتام» همراه شد که بخش وسیعی از آسمان غرب ایران و حتی بخش‌هایی از عراق را بست. پروازها در مسیرهایی چون نجف و بغداد لغو شد و فضای هوایی استان‌هایی مانند زنجان، همدان، اراک و یاسوج تحت محدودیت قرار گرفت. این نخستین بار پس از جنگ اخیر است که جمهوری اسلامی برای یک رزمایش داخلی چنین محدودیت گسترده‌ای بر ترافیک هوایی منطقه اعمال می‌کند.
ارتش جمهوری اسلامی اعلام کرد هدف این رزمایش، نمایش توان دفاعی و آزمایش تسلیحات جدید است. یگان‌های شناور سطحی و زیرسطحی، واحدهای پروازی، سامانه‌های موشکی ساحل به دریا و ضدکشتی و نیز یگان‌های جنگ الکترونیک در آن شرکت داشتند. رسانه‌های حکومتی گزارش دادند که موشک‌های کروز «نصیر»، «قدیر» و «قادر» به‌همراه پهپاد «باور ۵» با برد ۴۰۰ کیلومتر آزمایش شدند. تلویزیون دولتی نیز اعلام کرد که این موشک‌ها اهدافی در آب‌های آزاد اقیانوس هند و دریای عمان را با موفقیت هدف قرار داده‌اند.
رزمایش «اقتدار پایدار» درست یک ماه پس از مانور مشترک ایران و روسیه در دریای خزر برگزار شد، اما این بار جمهوری اسلامی به‌تنهایی وارد میدان شد؛ در حالی که در جنگ اخیر، نه روسیه و نه چین هیچ حمایتی از تهران نکردند. حتی ولادیمیر پوتین در خلال جنگ اعتراف کرد که ایران اصولاً کمکی از مسکو نخواسته است. این واقعیت، تنهایی و انزوای جمهوری اسلامی در میدان نبرد را آشکار کرد.
بخش مهمی از تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حاکمیت، بر «ایرانی بودن» تسلیحات تأکید داشت. خبرگزاری فارس مدعی شد پهپاد «باور ۵» پیش‌تر در نمایشگاه نظامی روسیه به‌عنوان محصول صادراتی ایران عرضه شده بود. اما کارشناسان یادآور می‌شوند که در جنگ اخیر، همین پهپادهای کوچک اسرائیلی و حملات سایبری بودند که سامانه‌های پدافندی تهران را از کار انداختند و اجازه دادند ارتش اسرائیل ظرف چند ساعت فرماندهان ارشد سپاه و دانشمندان هسته‌ای را در قلب پایتخت هدف قرار دهد.
در جریان جنگ ۱۲ روزه، اسرائیل خسارات سنگینی به مراکز هسته‌ای و پدافندی ایران وارد کرد و حتی بخش قابل‌توجهی از ذخایر موشکی بالستیک جمهوری اسلامی نابود شد. در روز پایانی جنگ، ایالات متحده با بمب‌افکن‌های رادارگریز خود تأسیسات زیرزمینی فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد. اکنون تهران تلاش می‌کند با چنین رزمایش‌هایی، تصویر قدرتی بازسازی‌شده را به نمایش بگذارد، هرچند واقعیت میدان نبرد چیزی جز ضعف و آسیب‌پذیری نیست.
وزیر دفاع جمهوری اسلامی، سرتیپ عزیز نصیرزاده، در اظهاراتی تکراری گفت که ایران به موشک‌های قوی‌تر از گذشته مجهز شده و در صورت «ماجراجویی» اسرائیل، از آن‌ها استفاده خواهد کرد. او همانند دیگر مقامات، سعی کرد رزمایش اخیر را نشانه‌ای از آمادگی کامل کشور جلوه دهد. اما ناظران نظامی معتقدند شلیک موشک‌هایی با برد ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بیشتر هشداری متوجه کشورهای خلیج فارس و تنگه هرمز است تا پاسخی واقعی به اسرائیل؛ زیرا برای هدف قراردادن اسرائیل، تهران نیازمند موشک‌های برد دو هزار کیلومتر است که بخشی از آن‌ها در جنگ اخیر نابود شدند.
نیروهای دریایی جمهوری اسلامی که مقر اصلی آن‌ها در بندرعباس است، مأموریت گشت‌زنی در دریای عمان و اقیانوس هند را بر عهده دارند. در مقابل، کنترل خلیج فارس و تنگه هرمز عمدتاً در اختیار سپاه پاسداران است؛ نهادی که در سال‌های گذشته با توقیف کشتی‌های غربی و ایجاد تنش‌های مستمر در آبراه‌های بین‌المللی شناخته شده است. حال آنکه در همین جنگ اخیر، نیروی دریایی ارتش ایران تقریباً دست‌نخورده باقی ماند و از صحنه درگیری اصلی کنار گذاشته شد.
از نگاه ناظران خارجی، برگزاری رزمایش «اقتدار پایدار» بیش از آنکه نشان‌دهنده قدرت جمهوری اسلامی باشد، تلاشی تبلیغاتی برای ترمیم روحیه از دست رفته نیروهاست. نشریه نیوزویک نوشت این مانور در زمانی حساس و پرتنش انجام می‌شود و بیشتر جنبه هشدار دارد تا نمایش واقعی توان نظامی. اسرائیل همچنان در حالت آماده‌باش کامل است و ایالات متحده نیز با تداوم حضور نظامی در منطقه، تحرکات ایران را از نزدیک رصد می‌کند.
همزمان، مقامات جمهوری اسلامی از یک‌سو تهدید به بستن تنگه هرمز می‌کنند و از سوی دیگر وعده پاسخ «سنگین» به هرگونه حمله احتمالی می‌دهند. اما تجربه جنگ اخیر نشان داد که تهدیدهای جمهوری اسلامی بیش از آنکه بازدارندگی ایجاد کند، نشان‌دهنده درماندگی و ناتوانی آن در برابر قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.
با پایان یافتن رزمایش دو روزه، پروازهای هوایی در آسمان غرب ایران و عراق از ظهر جمعه به حالت عادی بازگشت. اما پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا چنین مانورهایی می‌تواند خسارت‌های عظیم وارده در جنگ اخیر را جبران کند یا تنها نمایش‌هایی برای مصرف داخلی است؟ پاسخ، روشن به نظر می‌رسد. جمهوری اسلامی در حالی از «اقتدار پایدار» سخن می‌گوید که در عمل، بیش از هر زمان دیگر در موقعیتی متزلزل و آسیب‌پذیر قرار گرفته است.
