به گزارش خبرگزاری رویترز، سه کشور اروپایی فرانسه، بریتانیا و آلمان، در بیانیه‌ای مشترک از جمهوری اسلامی خواسته‌اند که فوراً مذاکرات دیپلماتیک درباره برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد؛ در غیر این صورت، احتمال بازگشت تحریم‌های سازمان ملل متحد در پایان تابستان قوت خواهد گرفت.
بر پایه این گزارش، وزرای خارجه این سه کشور که به اختصار «E3» نامیده می‌شوند، به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برای نخستین‌بار پس از حملات هوایی ایالات متحده و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران در اواسط ژوئن، تماس تلفنی با عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران برقرار کرده‌اند.
یک منبع دیپلماتیک فرانسوی، پس از این گفتوگو به خبرگزاری رویترز اعلام کرد که وزرای اروپایی از تهران خواسته‌اند تا بی‌درنگ تلاش‌های دیپلماتیک را برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای «راستی‌آزمایی‌پذیر و پایدار» از سر بگیرد.
به نوشته رویترز، سه کشور اروپایی، در کنار چین و روسیه، از معدود طرف‌هایی هستند که هنوز در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران باقی مانده‌اند؛ توافقی که در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور را لغو کرده بود. با این حال، قطعنامه‌ای از سوی شورای امنیت سازمان ملل که این توافق را رسمیت بخشیده، قرار است در تاریخ ۱۸ اکتبر منقضی شود و طبق مفاد آن، در صورت نقض توافق، تحریم‌ها می‌توانند ظرف ۳۰ روز دوباره اعمال شوند.
کشورهای اروپایی بارها هشدار داده‌اند که در صورت نبود توافقی جدید، آماده‌اند تا سازوکار موسوم به «مکانیزم ماشه» یا Snapback Mechanism را فعال کنند؛ اقدامی که به‌معنای بازگرداندن تمامی تحریم‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران خواهد بود.
خبرگزاری رویترز به نقل از منبع دیپلماتیک فرانسوی می‌نویسد: «وزرای خارجه همچنین بار دیگر بر عزم خود برای استفاده از سازوکار بازگشت تحریم‌ها تأکید کردند؛ مگر آنکه تا پایان تابستان، پیشرفت‌های ملموس و مشخصی در مسیر توافق حاصل شود.» با این حال، این مقام اروپایی روشن نکرده که منظور از «پیشرفت ملموس» دقیقاً چیست.
در همین حال، پس از حملات هوایی اخیر، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خارج شده‌اند و هرچند مقامات جمهوری اسلامی ظاهراً تمایل خود را به مذاکره ابراز کرده‌اند، اما هنوز نشانه‌ای از ازسرگیری دور ششم گفت‌وگوهای مستقیم میان تهران و واشینگتن وجود ندارد.
دیپلمات‌های غربی هشدار داده‌اند که حتی اگر مذاکرات از سر گرفته شود، احتمال دستیابی به یک توافق جامع تا پیش از پایان ماه اوت – ضرب‌الاجلی که اروپایی‌ها تعیین کرده‌اند – بسیار اندک است؛ به‌ویژه در غیاب بازرسانی که بتوانند وضعیت واقعی برنامه هسته‌ای ایران را از نزدیک ارزیابی کنند.
دو دیپلمات اروپایی نیز به رویترز گفته‌اند که در روزهای آینده تلاش خواهند کرد تا راهبرد خود را با ایالات متحده هماهنگ کرده و شاید مقدمات دور تازه‌ای از مذاکرات با ایران را فراهم سازند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، اروپا اکنون در آستانه تصمیم‌گیری مهمی قرار گرفته است: اگر ایران در مسیر شفافیت و مذاکره گام برندارد، احیای تحریم‌های سازمان ملل متحد، این‌بار با حمایت اروپا، بسیار محتمل خواهد بود.
ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه هم سه روز پیش گفته بود چنانچه پیشرفت مشخصی در توافق هسته‌ای با ایران حاصل نشود، سه کشور فرانسه و بریتانیا و آلمان تا پایان ماه اوت مکانیسم ماشه را فعال می کنند.
او به خبرنگاران گفت: «فرانسه و شرکایش در اعمال مجدد تحریم‌های بین‌المللی [علیه ایران] در زمینه تسلیحاتی و بانکی و تجهیزات هسته‌ای که ۱۰ سال پیش لغو شده بودند، محق هستند.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، هم در واکنش به فعال شدن مکانیسم ماشه گفته: «آن چیزی که موسوم شده است به سازوکار اسنپ‌بک هیچ مبنای حقوقی و سیاسی ندارد. الان با توجه به تحولات، بیش از پیش توسل به چنین سازوکاری فاقد مبنای حقوقی و اخلاقی است. صرفا ابزارسازی از یک امکانی است که در قطعنامه ۲۲۳۱ گنجانده شد و توضیحی ندارد.»
پس از توافق برجام در تیرماه ۱۳۹۴، شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه‌ای این توافق را تایید و همه قطعنامه‌های پیشین از جمله تحریم‌های ایران را لغو کرد.
در شیوه حل اختلاف که در برجام پیش‌بینی شده است، این امکان برای اعضای دائم شورای امنیت وجود دارد که در صورت نارضایتی از انجام تعهدات ایران، تحریم‌های لغو شده را مجددا احیا کند.
بر اساس برجام با فعال شدن مکانیسم ماشه، هیچ‌کدام از اعضای دائم شورای امنیت نمی‌تواند با وتو کردن پیش‌نویس قطعنامه، جلوی بازگشت تحریم‌های ایران را بگیرد. اگر کشوری از حق وتو استفاده کند، در واقع تداوم لغو تحریم‌ها را وتو کرده که به معنی بازگشت فوری همه قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران است.
روز پنج‌شنبه، اسماعیل کوثری نماینده مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی اروپا گفت: آن‌ها اگر راست می‌گویند چرا آمریکا برجام را پاره کرد؟ بنابراین در این‌جا قانون معنایی ندارد بلکه باید با قدرت به آن‌ها برخورد کرد.
کوثری درباره پیش‌بینی لازم برای بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه نیز گفت: نهایتش تحریم‌شدن است که این تحریم‌ها را در گذشته نیز اعمال کردند ؛ بنابراین در واقعیت وضعیت چیزی نیست که آن‌ها در حال بزرگ کردن آن هستند.
علی لاریجانی، مشاور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی نیز درباره مذاکرات هسته‌ای گفت: الان بحث مذاکره نیست. مذاکره یک تاکتیک است؛ اجازه بدهید رهبری آن‌جایی که لازم می‌بینند از این مسئله استفاده کنند. وی گفت: معتقد هستم که هیچ عجله‌ای برای مذاکره نیست. آن‌ها با ما جنگیده‌اند، باید اول بگویند چرا جنگ کردند.
وب‌سایت اکسیوس پیش از این به نقل از سه منبع گزارش داده بود که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، و وزیران خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در یک تماس تلفنی روز دوشنبه ۲۳ تیر / ۱۴ ژوئیه توافق کردند که پایان ماه اوت را به‌عنوان مهلت غیررسمی برای دستیابی به یک توافق هسته‌ای با ایران تعیین کنند.
