با گذشت دو روز از این که تهران از دریافت پیشنهاد توافق هستهای آمریکا خبر داد، خبرهای ضدونقیضی درباره محتوای این پیشنهاد از سوی رسانههای آمریکایی به نقل از «منابع آگاه» منتشر شده است. نقطه اختلاف اصلی در این گزارشها همانند موضع طرفین مذاکرات، مساله غنیسازی اورانیوم است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا روز دوشنبه در شبکه اجتماعی «تروتسوشال» تاکید کرد که واشنگتن در توافق احتمالی پیشرو با تهران اجازه «هیچگونه غنیسازی اورانیوم» را به جمهوری اسلامی ایران نمیدهد.
او که بارها عبارت «قلم خودکار» را برای جو بایدن، رئیسجمهوری پیشین آمریکا استفاده کرده است، نوشت: «قلم خودکار باید مدتها پیش جلوی غنیسازی ایران را میگرفت. ما در توافق احتمالی اجازه هیچگونه غنیسازی اورانیوم نخواهیم داد.»
رویترز روز دوشنبه دوم ژوئن در گزارشی به نقل از یک دیپلمات جمهوری اسلامی اعلام کرد که موضع آمریکا درباره غنیسازی در خاک ایران در پیشنهاد ارائه شده تغییری نکرده و تهران درحال تهیه پاسخ منفی به این پیشنهاد است.
این دیپلمات گفت: «موضع آمریکا درباره غنیسازی در خاک ایران در این پیشنهاد تغییری نکرده و همچنین هیچ توضیح روشنی درباره لغو تحریمها ارائه نشده است.»
او افزود که بنابر ارزیابی «کمیته مذاکرات هستهای ایران» که تحت نظارت علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی فعالیت میکند، پیشنهاد آمریکا «کاملا یکطرفه» است و نمیتواند منافع تهران را تامین کند.
این دیپلمات گفت: «از نظر تهران، این پیشنهاد بیپایه و اساس بوده و تلاش یکجانبه برای تحمیل یک “توافق بد” به ایران از طریق خواستههای بیشازحد تلقی میشود.»
سیانان هم عصر دوشنبه به نقل از یک مقام جمهوری اسلامی اعلام کرد که پیشنهاد آمریکا «از هم گسیخته و نامنسجم» است. این شبکه خبری به نقل از منابع آگاه از روند مذاکرات گفت که به نظر میرسد شتاب پشت مذاکرات برای رسیدن به یک توافق جدید در حال فروپاشی است.
سیانان همچنین دریافته که موضع آمریکا درباره غنیسازی اورانیوم در پیشنهاد جدید تغییر کرده و ممکن است با سرمایهگذاری در برنامه هستهای صلحآمیز ایران به کنسرسیومی بپیوندد که بر غنیسازی اورانیوم با غلظت پایین در ایران برای مدتی نظارت داشته باشد.
به گزارش سیانان، انتظار میرود که این کنسرسیوم شامل کشورهای خاورمیانه و آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد.
پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم در مذاکرات کنونی ایران و آمریکا نخستین بار از سوی نیویورکتایمز و پس از دور چهارم مذاکرات گزارش شد. این موضوع یکی از نقاط مشترک در همه روایتها از پیشنهاد اخیر و مکتوب واشنگتن به تهران است.
مقامات جمهوری اسلامی بارها اعلام کردهاند که با ایده تشکیل کنسرسیوم غنیسازی مخالفتی ندارند، اما ایران باید کنترل توانمندیهای غنیسازی خود را حفظ کند.
یک مقام ارشد جمهوری اسلامی روز دوشنبه در گفتگو با سیانان ضمن انتقاد از پیشنهاد جدید گفت: «در نگاه نخست، بنابر ارزیابی ما، این متن بسیار غیرواقعگرایانه، آشفته و مملو از درخواستهای زیادهخواهانه است.»
او با تاکید بر این که مانع اصلی پیشرفت در مذاکرات فعلی «تغییر موضع مداوم» آمریکاست، گفت: «اینکه آمریکاییها مدام مواضع خود را تغییر میدهند، تا اینجا مانع اصلی موفقیت مذاکرات بوده و اکنون کار را بیش از همیشه دشوار کرده است.»
این دیپلمات ایرانی افزود: «این متن آشکارا با آخرین توافق حاصلشده در دور پنجم مذاکرات مغایرت دارد.»
از سوی دیگر، اکسیوس روز دوشنبه به نقل از دو منبع آگاه که یکی از آنها جز به جز پیشنهاد آمریکا را تشریح کرده، اعلام کرد که این پیشنهاد برای مدت مشخص و هنوز تعیین نشده به ایران اجازه غنیسازی اورانیوم در خاک خود را میدهد. چنین اجازهای کاملا در تناقض با اظهارات پیشین مقامات ارشد آمریکا است.
به گزارش اکسیوس، به نظر میرسد که پیشنهاد واشنگتن که شامل «ایدههای اولیه» برای بحث در دورهای بعدی مذاکرات است، مسیر روشنی برای توافق ارائه داده است.
بنابر این گزارش، در پیشنهاد آمریک، ا جمهوری اسلامی اجازه ساخت تاسیسات غنیسازی اورانیوم جدید را نخواهد داشت و باید «زیرساختهای حیاتی برای تبدیل و فرآوری اورانیوم» را برچیند. جمهوری اسلامی همچنین ملزم به توقف تحقیق و توسعه جدید در زمینه سانتریفیوژها میشود.
به گزارش اکسیوس، بر اساس این پیشنهاد، توافق هستهای جدید بر تشکیل یک کنسرسیوم منطقهای برای غنیسازی اورانیوم متمرکز است.