روز سه شنبه و قبل از صحبت‌های علی خامنه‌ای در سالگرد مرگ خمینی در امروز چهارشنبه ۱۴ خرداد، اکسیوس به نقل از یک مقام ارشد جمهوری اسلامی نوشت که جمهوری اسلامی آمادگی دارد مبنای توافق هسته‌ای با آمریکا را بر ایده کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم قرار دهد، مشروط بر آن‌که این کنسرسیوم در خاک ایران مستقر باشد.
به نوشته اکسیوس، کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی، عنصر کلیدی در پیشنهادی است که استیو ویتکاف، نماینده کاخ سفید، روز شنبه به جمهوری اسلامی ارائه داده است. این پیشنهاد تلاشی است برای راه‌حلی بین موضع ترامپ مبنی بر اینکه ایران نباید اجازه غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد با اصرار تهران بر ادامه غنی‌سازی در خاک خود.
اکسیوس به نقل از این منبع می‌نویسد: «اگر کنسرسیوم در خاک ایران فعالیت کند، ممکن است قابل بررسی باشد. اما اگر قرار باشد خارج از مرزهای ایران باشد، قطعا با شکست مواجه خواهد شد.»
پیشتر گفته شده بود که پیشنهاد ایجاد این کنسرسیوم به حضور کشورهای عربی و خارج از ایران مطرح شده است. پیشنهاد کنسرسیوم پیشتر نیز در جریان مذاکرات دولت احمدی‌نژاد با دولت اوباما مطرح شد و به نتیجه‌ای نرسید. در حال حاضر نیز چهره‌هایی مانند حسین موسویان، از چهره‌های نزدیک به نظام که دردانشگاه پرینستون آمریکا فعال است از ترویج‌دهندگان این ایده هستند.
اکسیوس می‌نویسد، تهران ممکن است پیشنهاد ویتکاف را به طور کامل رد نکند، بلکه به دنبال چانه‌زنی بر سر جزئیات آن باشد.
اکسیوس روز دوشنبه نخستین بار جزئیات پیشنهاد ویتکاف را منتشر کرد. در این پیشنهاد، مکان دقیق استقرار کنسرسیوم مشخص نشده است.
در تئوری، این کنسرسیوم متشکل از آمریکا، ایران و کشورهایی چون عربستان سعودی، امارات، قطر و حتی ترکیه خواهد بود.
هدف آن تامین سوخت هسته‌ای برای کشورهایی است که برنامه هسته‌ای غیرنظامی دارند و تحت نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فعالیت می‌کند.
اکسیوس می‌نویسد، ممکن است راهی پیدا شود که در آن آمریکا اعلام کند ایران اجازه غنی‌سازی ندارد ـ چون این کار در نهایت تحت نظارت گروهی فراتر از دولت ایران انجام می‌شود ـ و همزمان ایران بتواند مدعی شود که خط قرمز خود در خصوص غنی‌سازی را حفظ کرده است.
اما دستیابی به شرایطی که مورد توافق هر دو طرف باشد، دشوار خواهد بود؛ چه برسد به اجرای عملی چنین کنسرسیومی.
بر اساس پیشنهاد آمریکا، توافق هسته‌ای بر محور ایجاد کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی با شرایط زیر خواهد بود:
-ایران اجازه نخواهد داشت ظرفیت‌های غنی‌سازی داخلی خود را فراتر از مصارف غیرنظامی توسعه دهد. (این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا روز دوشنبه گفت که هرگز به ایران اجازه هیچگونه غنی‌سازی نمی‌دهد)
-پس از امضا توافق، ایران باید موقتا غلظت غنی‌سازی اورانیوم را به ۳٪ کاهش دهد. مدت این دوره در مذاکرات تعیین خواهد شد.
-تاسیسات زیرزمینی غنی‌سازی ایران باید برای مدتی که طرفین توافق می‌کنند «غیرفعال» شوند.
-فعالیت‌های غنی‌سازی در تاسیسات سطح‌زمین ایران به سطح مورد نیاز برای سوخت راکتورهای هسته‌ای محدود خواهد شد.
اکسیوس می‌نویسد، آمریکا هنوز منتظر دریافت پاسخ رسمی جمهوری اسلامی به پیشنهاد مکتوبی است که روز شنبه از طریق وزیر خارجه عمان به تهران ارایه شد.
مقام‌های جمهوری اسلامی گفته‌اند که خواهان شفاف‌سازی بیشتر درباره زمان و نحوه لغو تحریم‌های آمریکا هستند. گفته شده که در این پیشنهاد لغو تحریم‌ها به چشم‌انداز همکاری تهران و تایید آمریکا و آژانس بستگی دارد.
اکسیوس می‌نویسد: منابع می‌گویند دور ششم گفت‌وگوهای هسته‌ای بین استیو ویتکاف و وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ممکن است این آخر هفته در خاورمیانه برگزار شود. سی‌ان‌ان پیشتر گفته بود که انتظار می‌رود در این دور از مذاکرات طرح کلی توافق اعلام شود.
در همین حال روزنامه نیویورک تایمز گزارش داده است که طرح پیشنهادی آمریکا به منزله یک پل و «واسط دیپلماتیک» است و هدف از آن خروج از وضعیت فعلی است.
بر اساس گزارش این روزنامه که روز سه‌شنبه ۱۳ خرداد منتشر شد، پیشنهاد دولت ترامپ فعلا به ایران اجازه می‌دهد تا به غنی‌سازی اورانیوم با غلظت پایین ادامه دهد، اما همزمان، آمریکا و کشورهای دیگر طرحی دقیق‌تر برای مسدود کردن مسیر ایران به سمت سلاح هسته‌ای تدوین خواهند کرد.
به نوشته نیویورک تایمز، پیشنهاد واشینگتن به تهران شامل این است که آمریکا ساخت راکتورهای هسته‌ای برای ایران را تسهیل می‌کند، در مورد غنی‌سازی تحت مدیریت کنسرسیومی متشکل از کشورهای منطقه مذاکره خواهد شد، اما به محض تحقق این وعده‌ها، ایران باید غنی‌سازی را به طور کامل متوقف کند.
این روزنامه جزئیات طرح پیشنهادی آمریکا را به نقل از مقامات جمهوری اسلامی و اروپایی که خواسته‌اند ناشناس بمانند گزارش کرده است.
به نوشته نیویورک تایمز، منظور آقای ترامپ از اینکه روز دوشنبه گفت ایالات متحده «اجازه هیچ گونه غنی‌سازی داده نخواهد شد» ممکن است مربوط به مرحله نهایی توافق احتمالی باشد، و نه در طول «توافق موقت».
احتمال «توافق موقت» یا «توافق جانبی» آمریکا با ایران در روزهای اخیر در برخی رسانه‌ها مطرح شده است؛ چاک شومر، رهبر دموکرات‌ها در سنای آمریکا، با اشاره به این موضوع روز سه‌شنبه با انتشار پیامی ویدئویی دونالد ترامپ را به باد انتقاد کرد.
تهران بارها از «حق غنی‌سازی» به عنوان خط قرمز یاد کرده و عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در دو روز گذشته هنگام حضور در مصر و لبنان تاکید کرد که جمهوری اسلامی برای غنی‌سازی اورانیوم «از هیچ کس اجازه نمی‌گیرد».
او همچنین روز سه‌شنبه در بیروت گفت که پیشنهاد آمریکا «دارای ابهامات و سوالات بسیار زیادی است و خیلی از مسائل در این پیشنهاد روشن نیست» و جمهوری اسلامی «ظرف روزهای آینده بر اساس مواضع اصولی خود» به آن پاسخ خواهد داد.
ایالات متحده و کشورهای غربی نگران هستند که جمهوری اسلامی در پوشش فعالیت‌های هسته‌ای خود و انبار کردن اورانیوم با غنای بالا به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای باشد؛ اتهامی که تهران همواره آن را رد کرده است.
بر اساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، میزان ذخایر اورانیوم تا ۶۰ درصد غنی‌شده ایران تا اواخر اردیبهشت امسال به ۴۰۸.۶ کیلوگرم رسید که نشان از حدود ۵۰ درصد افزایش نسبت به سه ماه قبل از آن است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، پیشتر گفته بود که میزان ذخایر اورانیوم ایران در صورت غنی‌سازی با خلوص بالاتر، برای ساخت دست‌کم شش بمب اتمی کافی است.
