ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، روز جمعه، ۲۱ آذرماه، در دیدار با مسعود پزشکیان، رئیس دولت جمهوری اسلامی، در حاشیه اجلاس «صلح و اعتماد» در عشقآباد ترکمنستان، بر استمرار حمایت مسکو از تهران در پرونده هستهای تأکید کرد. پوتین در این دیدار از رایزنیهای مداوم دو کشور در سطح بینالمللی خبر داد و گفت: «تهران و مسکو در خصوص مسائل حساس بینالمللی و مسائل مربوط به برنامه هستهای ایران در تماس نزدیک هستند. ما از ایران در سازمان ملل حمایت میکنیم.»
رئیسجمهور روسیه با ابراز خشنودی از روابط «مثبت و رو به گسترش» دوجانبه، تأکید کرد که توسعه تعاملات در حوزههای انرژی، کشاورزی و زیرساختها، از جمله کریدور شمال-جنوب و نیروگاه بوشهر، در دستور کار قرار دارد.
در مقابل، رئیس دولت جمهوری اسلامی از مواضع پوتین در «دفاع از سیاستهای بینالمللی جمهوری اسلامی در مجامع جهانی» قدردانی کرد و افزود که حکومت ایران مصمم است توافق جامع راهبردی با روسیه را «عملیاتی کند». پزشکیان همچنین بر پیگیری جدی پروژه راهآهن رشت-آستارا برای تکمیل کریدور شمال-جنوب تأکید کرد. قرارداد ایجاد این کریدور حملونقل که از سنپترزبورگ آغاز شده و تا بنادر هند امتداد مییابد، در سال ۲۰۰۰ میان روسیه، ایران و هند به امضا رسید.
این اظهارات در خصوص حمایت سیاسی مسکو، در حالی مطرح میشود که در ماههای اخیر، برخی مقامات ارشد جمهوری اسلامی به صورت علنی از عدم همراهی روسیه با تهران در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل انتقاد کرده بودند. محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، و یحیی رحیم صفوی، مشاور ارشد خامنهای، پیشتر تأکید کرده بودند که با وجود انتظارات تهران، مسکو هیچ «کمک نظامی» در جریان جنگ ارائه نداده است.
نکته مهم در اینجا آن است که بر اساس اظهارات خود مقامات داخلی و گزارشهای بینالمللی، روابط تهران و مسکو بیش از آنکه یک شراکت استراتژیک عمیق باشد، یک همکاری محدود و کاملاً عملگرایانه است. حمایتهای سیاسی روسیه در مجامع بینالمللی، تنها تا زمانی ادامه خواهد داشت که منافع مسکو در برابر غرب تأمین شود و در بزنگاههای نظامی و امنیتی، این کشور اولویت را به حفظ روابط خود با طرفهای دیگر، از جمله اسرائیل، میدهد.
این نگاه تحلیلی از سوی مؤسسات بینالمللی نیز تأیید میشود. انستیتوی تحقیقات بینالمللی سیاسی ایتالیا در تحلیلی نوشت که جنگ اخیر ایران و اسرائیل بار دیگر نشان داد روابط تهران و مسکو یک «شراکت محدود، عملگرایانه و فاقد عمق راهبردی» است.
علاوه بر این، در حالی که پزشکیان پیشتر اعلام کرده بود توافق جامع راهبردی دو کشور شامل بند تعهد به دفاع متقابل است، خبرگزاری دولتی تاس روسیه گزارش داد که چنین بندی در معاهده مذکور گنجانده نشده است. این ابهامات نشان میدهد که سطح واقعی تعهدات مسکو به تهران، بسیار کمتر از تعاریف و انتظارات اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی است.
