روزنامه فایننشال تایمز، در گزارشی با اشاره به اینکه تهدید حملات تازه اسرائیل و آمریکا به تاسیسات اتمی ایران در افق دیده می‌شود، نوشت که جمهوری اسلامی در حال بازسازی سامانه‌های پدافند هوایی آسیب‌دیده از حملات اسرائیل در سال گذشته است.
این روزنامه بریتانیایی می‌نویسد، بسیاری از موشک‌ها و رادارهای زمین به هوای ایران، از جمله سامانه‌های دوربرد روسی اس-۳۰۰ — در حملات هوایی اسرائیل در اکتبر و آوریل ۲۰۲۴ تخریب یا آسیب دیده‌اند.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد: این وضعیت، همراه با حملات موفق اسرائیل به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی مانند حزب‌الله لبنان و شورشیان حوثی یمن، باعث شده جمهوری اسلامی آسیب‌پذیرترین حالت خود در برابر حملات هوایی طی دهه‌های اخیر را تجربه کند.
با این حال، برخی از اجزای پدافند هوایی ایران همچنان دست‌نخورده باقی مانده یا طی ماه‌های اخیر ترمیم شده‌اند.
ارزیابی‌های اطلاعاتی غرب و تصاویر ماهواره‌ای که توسط تحلیلگران نظامی بررسی شده‌اند نشان می‌دهد ایران چند سامانه پرتاب موشک زمین به هوا، از جمله سامانه‌های اس-۳۰۰ را در نزدیکی سایت‌های کلیدی هسته‌ای مانند نطنز و فردو جابه‌جا کرده است.
بخشی از این تجهیزات نیز در ماه‌های اخیر به‌طور علنی نمایش داده شده‌اند، از جمله در رژه «روز ارتش» در تهران که یک پرتابگر اس-۳۰۰ و یک کامیون راداری به نمایش گذاشته شد.
یک واحد اس-۳۰۰ در جریان مانورهای نظامی در فوریه نیز با استفاده از یک رادار ساخت ایران موشک زمین به هوا شلیک کرد. به گفته نیکول گراجوسکی از بنیاد کارنگی، این رادار احتمالا به دلیل غیرفعال بودن رادار اصلی به کار گرفته شده بود.
او گفت: «ایران به‌وضوح می‌خواهد این روایت را که پدافند هوایی‌اش نابود شده، رد کند.»
فایننشال‌تایمز می‌نویسد، آمریکا در ماه آوریل، شش بمب‌افکن بی-۲— که بزرگ‌ترین اعزام این نوع هواپیما تاکنون است — را به دیگو گارسیا، پایگاه اقیانوس هند، اعزام کرد. انتظار می‌رود این پایگاه محل احتمالی آغاز حمله‌ای احتمالی به ایران باشد.
اسرائیل که پیش‌تر نشان داده توانایی هدف قرار دادن پدافند هوایی جمهوری اسلامی را دارد، در حال فشار آوردن به آمریکا برای حمایت از حمله به جمهوری اسلامی است. کارشناسان می‌گویند در صورت رضایت ترامپ به توافقی ضعیف، احتمال دارد اسرائیل بدون رضایت واشینگتن حمله کند.
در حملات سال گذشته، اسرائیل سایت‌های راداری و موشکی ایران را با موشک‌های بالستیک هدف قرار داد که از فاصله‌ای بسیار دورتر از برد ۲۰۰ کیلومتری اس-۳۰۰ پرتاب شده بودند. تقویت‌کننده‌های این موشک‌ها که ساخت شرکت رافائل اسرائیل هستند، در بیابان‌های عراق پیدا شدند.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد: تصاویر ماهواره‌ای منبع‌باز نشان‌دهنده چند اصابت مستقیم هستند، از جمله به یک کامیون راداری اس-۳۰۰ در پایگاهی نزدیک اصفهان پس از حمله آوریل ۲۰۲۴. اما تصاویر پس از حملات اکتبر، سایت‌های اس-۳۰۰ را خالی نشان می‌داد که مشخص نبود موشک‌ها نابود شده‌اند یا جابه‌جا شده‌اند.
براساس این گزارش، جمهوری اسلامی بر اثر این حمله‌ها آشکارا ضربه خورده است. طبق ارزیابی اطلاعاتی غرب، تهران معتقد است پدافند هوایی‌اش در سال گذشته «عملکرد ضعیفی» داشته و اقداماتی چون جابه‌جایی و تنوع بخشیدن به پرتابگرها و رادارها انجام داده است.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد: لِیر و دو همکارش در این ماه تحلیلی منتشر کردند از یک ویدیوی تبلیغاتی ایرانی که به‌طور ناخواسته داخل یک مرکز فرماندهی پدافند هوایی را نشان می‌داد. این تحلیل نشان داد که پدافند ایران «ماهیتی پراکنده» دارد.
اما حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران که در پناهگاه‌های زیرزمینی مقاوم قرار دارند، مانند نطنز که در کوه ساخته شده، بسیار پیچیده‌تر از حملات اسرائیل در سال گذشته خواهد بود.
براساس پژوهشی که در مارس توسط آکادمی خدمات متحد سلطنتی بریتانیا منتشر شد، انتظار می‌رود در صورت مشارکت آمریکا، بمب‌افکن‌های بی-۲ مستقر در دیگو گارسیا بمب‌های ۱۳ هزار و ۶۰۰ کیلوگرمی GBU-57 را مستقیما روی اهداف بیندازند.
اگر اسرائیل به‌تنهایی اقدام کند، که فاقد بمب‌افکن‌های سنگین یا قابلیت حمل این نوع مهمات بزرگ است، گزینه‌های محدودی خواهد داشت.
به گزارش آکادمی خدمات متحد سلطنتی بریتانیا ، آن‌ها احتمالا از جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵ مجهز به بمب‌های دقیق ۹۰۷ کیلوگرمی BLU-109 یا بمب‌افکن‌های اف-۱۵ مجهز به بمب‌های ۱۸۰۰ کیلوگرمی GBU-28 استفاده خواهند کرد. هرکدام نیازمند اصابت‌های مکرر به یک نقطه برای نفوذ به پناهگاه‌ها هستند.
این عملیات ممکن است به پروازهای متعدد نیاز داشته باشد، احتمالا با استفاده از تانکرهای سوخت‌رسان در میانه پرواز، که خود می‌توانند در معرض تهدید موشک‌های زمین به هوا یا پهپادهای دوربرد قرار گیرند. از تابستان گذشته، اسرائیل دست‌کم ۹ بار اهدافی را در یمن مورد حمله قرار داده که فاصله‌ای مشابه با حمله به ایران دارند.
آن‌ها همچنین در برد طیفی از موشک‌های زمین به هوای کوتاه و میان‌برد فعال ایران و پهپادهای ضدهوایی سرگردان قرار خواهند داشت. فایننشال‌تایمز می‌نویسد، دشوار است بدانیم چند مورد از این سامانه‌ها پیش از آغاز یک حمله هوایی گسترده، نابود شده‌اند.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد، از بین بردن پدافند هوایی ایران پیش از بمباران سایت‌های هسته‌ای، نبردی چند ساعته یا حتی چندروزه خواهد بود، با درگیری میان خدمه‌های پروازی و اپراتورهای سامانه‌های زمینی، با استفاده از جنگنده‌ها، موشک‌های کروز، هواپیماهای اخلالگر الکترونیکی و موشک‌های ضدرادار.
رابرت تولست، پژوهشگر اندیشکده RUSI بریتانیا، گفت: «اسرائیل تقریبا بر آسمان ایران سلطه یافته، اما چنین حمله‌ای نیازمند موج‌های مکرر حمله هواپیماها طی چندین ساعت است.»
رادارهای ایران که در برابر موشک‌های هدایت‌شونده با امواج راداری آسیب‌پذیر هستند و برای حفاظت از خود باید خاموش شوند، ممکن است توسط اخلالگرهای اسرائیلی کور شوند. اما حتی اگر بخش عمده‌ای از پدافند پیشرفته ایران نابود یا غیرفعال شود، سامانه‌هایی باقی می‌مانند که ممکن است موفق باشند.
فایننشال‌تایمز می‌نویسد، موشک‌های قدیمی‌تر نیز ممکن است موفق باشند. به عنوان مثال، سوریه در سال ۲۰۱۸ یک اف-۱۶ اسرائیلی را با موشک زمین به هوای اس-۲۰۰ که از دهه ۱۹۶۰ در خدمت بوده، سرنگون کرد. این هواپیما در شمال اسرائیل سقوط کرد و هر دو خلبان زنده ماندند.
یوری لیامین، کارشناس سامانه‌های پدافند هوایی و از برجسته‌ترین متخصصان سامانه‌های پدافند روسی در مرکز تحلیل استراتژی‌ها و فناوری‌های مسکو گفت: موفقیت یک حمله از پیش تضمین شده نیست.
او گفت: «در حالی که همه به اس-۳۰۰ توجه دارند، ایران توجه زیادی به ایجاد سامانه‌های پدافند هوایی بسیار متحرک و مدرن دارد که بتوانند به سرعت موقعیت خود را تغییر دهند، در پناهگاه‌ها پنهان شوند و آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر حملات دوربرد با موشک‌های هدایت‌شونده کمتر باشد.»
فایننشال‌تایمز می‌نویسد: نتیجه این درگیری «بستگی دارد به اینکه مهاجمان چقدر هماهنگ عمل کنند، در برابر اینکه مدافعان چقدر بتوانند هماهنگ عمل کنند. تیم بهتر پیروز خواهد شد.»
