علی خامنهای در سخنرانی روز جمعه ۱۹ بهمن در جمع فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی، مذاکره با آمریکا درباره برنامه هستهای جمهوری اسلامی و رفع تحریمها را رد کرد و در عین اذعان به «مشکلات کشور» گفت: اولاً مذاکره با آمریکا هیچ تاثیری در رفع مشکلات کشور ندارد. این را باید ما درست بفهمیم؛ اینجور به ما وانمود نکنند که اگر نشستیم پشت میز مذاکره با آن دولت، فلان مشکل یا فلان مشکل حل میشود. نخیر؛ از مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی حل نمیشود.
این در حالی است که دونالد ترامپ، که بارها برای مذاکره با جمهوری اسلامی اظهار آمادگی کرده، دور روز پیش، ۱۷ بهمن نیز گفت ایالات متحده به دنبال یک توافق هستهای قابل راستیآزمایی با تهران است که به این کشور اجازه میدهد رونق و شکوفایی صلحآمیزی داشته باشد.
دونالد ترامپ همچنین با تأکید مجدد بر اینکه ایران نباید سلاح هستهای داشته باشد، گفته است برای دستیابی به یک توافق تازه باید فوراً دست به کار شد و وقتی این توافق کامل و امضا شود، «خاورمیانه جشن بزرگی به پا خواهد کرد».
او با اشاره به سابقه توافق جمهوری اسلامی با قدرتهای جهانی پس از حدود دو سال مذاکره تحت عنوان برجام در سال ۱۳۹۴، گفت: ما در دهه ۹۰ نشستیم با آمریکا مذاکره کردیم حدود دو سال یک معاهدهای هم تشکیل شد. البته آمریکا تنها نبود، چند تا کشور دیگر هم بودند، لکن محور آمریکا بود، عمدتاً آمریکا بود. دولت ما نشست مذاکره کرد -دولت آن روز – رفتند، آمدند، نشستند، برخاستند، مذاکره کردند، گفتگو کردند، خندیدند، دست دادند، رفاقت کردند، همه کار کردند، یک معاهدهای تشکیل شد. در این معاهده طرف ایرانی خیلی هم سخاوت به خرج داد، خیلی امتیاز داد به طرف مقابل. اما همان معاهده را آمریکاییها عمل نکردند. همین شخصی که الان سر کار است، معاهده را پاره کرد. گفت پاره میکند و کرد؛ عمل نکردند. قبل از این که او بیاید هم همانهایی که این معاهده با آنها انجام گرفته بود، به معاهده عمل نکردند. معاهده برای این بود که تحریمهای آمریکا برداشته بشود، برداشته نشد تحریمهای آمریکا؛ تحریمهای آمریکا برداشته نشد! در مورد سازمان ملل هم یک استخوانی لای زخم گذاشتند که مثل تهدیدی همیشه بالا سر ایران وجود داشته باشد. این معاهده محصول مذاکرهای بود که دو سال – بیشتر یا کمتر – طول کشید.
ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۱۳۹۴ به توافقی برای حلوفصل پروندهٔ هستهای ایران دست یافتند ولی آقای ترامپ در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ و دور اول ریاستجمهوری خود از این توافق خارج شد و تحریمهای شدیدی علیه ایران اعمال کرد و کارزار سیاست «فشار حداکثری» بر ضد آن به راه انداخت.
این کارزار شامل فشار فزاینده اقتصادی با اعمال صدها تحریم، انتقاد شدید از وضعیت حقوق بشر در ایران و البته اقداماتی چون کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، همراه بود.
با این حال، دونالد ترامپ در دولت جدید خود بارها از تمایل خود برای مذاکره سخن گفته و تنها بر این تأکید دارد که در مذاکرات جدید مهم این است که جمهوری اسلامی نباید سلاح هستهای داشته باشد.
ترامپ چندی پیش نیز که یادداشتی برای احیای «فشار حداکثری» بر ایران نوشت، پس از آن گفت که دستور او در این زمینه بسیار سختگیرانه است، اما مایل به دیدار با رئیسجمهور ایران است تا تهران را ترغیب کند دست از تلاش برای رسیدن به سلاح هستهای بردارد.
در همین زمینه در هفتههای اخیر شمار زیادی از مقامات و چهرههای سیاسی جمهوری اسلامی نیز بهطور ضمنی و یا صریح از انجام مذاکره با دولت دونالد ترامپ استقبال کردهاند و مسعود پزشکیان، رئیسجمهور اسلامی، نیز روز پنجشنبه با تأکید بر اینکه ایران به دنبال سلاح هستهای نیست، گفت: «راستیآزمایی این موضوع مشکل نیست. هر وقت که خواستهاند، آمده و بررسی کردهاند. صدبار دیگر هم بیایند و بررسی کنند.»
حساب دفتر حسن روحانی، رییس دولت یازدهم و دوازدهم جمهوری اسلامی در شبکه ایکس، دو روز پیش (چهارشنبه ۱۷ بهمن)، ویدیویی از سخنان او در فروردین ۱۴۰۱ در جلسه هیات دولت جمهوری اسلامی را منتشر کرد که میگوید: «صدام این همه کشتار کرد اما زمانی که لازم شد، روحالله خمینی اجازه مذاکره داد.»
اما رهبر جمهوری اسلامی در سخنان امروز خود گفت: خب این تجربه است دیگر؛ از این تجربه استفاده کنیم. امتیاز دادیم، مذاکره کردیم، امتیاز دادیم، کوتاه آمدیم، اما نتیجهای که مقصودمان بود به دست نیاوردیم. همین معاهده را هم با همه این نقصهایی که داشت طرف مقابل خراب کرد، نقض کرد، پاره کرد.
با یک چنین دولتی مذاکره نباید کرد، مذاکره کردن عاقلانه نیست، هوشمندانه نیست.
رهبر جمهوری در سخنان امروز خود با اذعان مشکلات کشور و بهطور خاص مشکلات معیشتی «تقریباً اغلب قشرهای مردم»، در عین حال ادعا کرد «آن چیزی که این مشکلات را برطرف میکند، عامل داخلی است».
خامنهای این عامل داخلی را «همت مسئولان متعهد و همراهی ملت متحد» دانست و افزود مظهر آن راهپیمایی حکومتی ۲۲ بهمن است که برگزار خواهد شد.
خامنهای در عین حال با این ادعا که «آمریکاییها روی کاغذ دارند نقشه جهان را تغییر میدهند»، افزود: آمریکاییها نشستند، روی کاغذ دارند نقشه جهان را تغییر میدهند. البته فقط روی کاغذ است، هیچگونه واقعیتی ندارد. دربارهی ما هم نظر میدهند، حرف میزنند، اظهار نظر میکنند، تهدید میکنند. ما اگر تهدیدمان بکنند، تهدیدشان میکنیم. اگر این تهدید را عملی کنند، ما هم تهدید را عملی میکنیم. اگر به امنیت ملت ما تعرض کنند، ما هم به امنیت آنها تعرض خواهیم کرد بدون تردید.
ترامپ، چهارشنبه در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشیال نوشت که گزارشها درباره اینکه آمریکا در همکاری با اسرائیل قصد دارد ایران را نابود کند، «بسیار اغراقآمیز» هستند.
رییسجمهوری آمریکا سهشنبه ۱۶ بهمن دستورالعملی «بسیار سختگیرانه» برای از سرگیری سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی و به صفر رساندن صادرات نفت ایران امضا و تاکید کرد جمهوریاسلامی دیگر نباید بتواند به کشورهای دیگر نفت بفروشد.
او اندکی قبل از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل در کاخ سفید، این دستورالعمل را امضا کرد و گفت: «امیدوارم نیازی به استفاده از این گزینه نباشد. باید دید آیا میتوانیم به توافقی با ایران برسیم یا نه.»