بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیهای مشترک که روز سه شنبه ۱۰ دسامبر برابر با ۲۰ آذرماه منتشر شد با محکوم کردن افزایش میزان غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصدی در تأسیسات اتمی فُردو قم اعلام کردند که در مورد افزایش تعداد سانتریفیوژها در ایران «بسیار نگران» هستند.
در این بیانیه به جلسه نمایندگان سه قدرت اروپایی و با نمایندگان جمهوری اسلامی در ژنو اشاره شده که طی آن مجید تختروانچی معاون وزارت خارجه جمهوری اسلامی به «تعهد سازنده» و همکاری میان طرفین اشاره کرده بود اما تأکید شده اقدامات جمهوری اسلامی بیش از پیش برجام را بیمحتوا کرده است.
این کشورها برای چندمین بار به جمهوری اسلامی هشدار دادند که افزایش غنیسازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد و بالاتر هیچ توجیه معتبر غیرنظامی ندارد.
در بیانیه مشترک جدید سه کشور اروپایی آمده است: «ما همچنین بسیار نگران هستیم از این که ایران تواناییهای غنیسازی خود را افزایش داده و تعداد سانتریفیوژهای مورد استفاده را بیشتر کرده است.»
این کشورها که از امضاکنندگان توافق هستهای با جمهوری اسلامی موسوم به برجام هستند، تاکید کردند که اقدامات تهران این توافق را از بین برده و ذخایر اورانیوم بسیار غنیشده ایران دیگر «هیچ توجیه مدنی معتبری» ندارد.
در بیانیه دولتهای لندن، پاریس و برلین آمده است: «ما از ایران میخواهیم که این اقدامات را لغو کند و فورا به تشدید تنشهای هستهای خود پایان دهد.»
در مقابل سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به بیانیه مشترک آلمان، فرانسه و بریتانیا درباره افزایش فعالیتهای هستهای تهران، گفت که تصمیم اخیر برای فعالسازی شمار بیشتری از سانتریفیوژهای پیشرفته، در چارچوب حقوق مصرح اعضای معاهده منع اشاعه تسلیحات هستهای (انپیتی) است.
اسماعیل بقائی سهشنبه ۲۰ آذر، ساعاتی پس از انتشار بیانیه سه کشور اروپایی، موارد مطرحشده در این بیانیه را رد کرد و گفت: «اقدامات ایران با اطلاعرسانی مقتضی و تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام گرفته است. مایه تاسف است که سه کشور اروپایی بدون توجه به دستاوردهای سفر مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی به تهران که میتوانست مبنایی برای تقویت همکاری در آینده باشد، بر رویکرد غیرسازنده خود اصرار ورزیده و اقدام به تصویب قطعنامه علیه ایران کردند.»
بقایی همچنین با اشاره به نشست اخیر معاونان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و سه کشور اروپایی افزود: «جمهوری اسلامی همچنان به تعامل سازنده مبتنی بر احترام متقابل باور دارد، اما به هرگونه رفتار تقابلی و غیرقانونی در چارچوب حقوق قانونی خود و به نحو مقتضی پاسخ میدهد.»
او گفت: «آنچه باعث وضعیت کنونی در مورد اجرای برجام شده است، نه فعالیتهای صلحآمیز هستهای و گامهای جبرانی ایران، بلکه خروج یکجانبه یک عضو و قصور سه عضو اروپایی از اجرای تعهدات خود است.»
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به این بیانیه مدعی شده افزایش تعداد سانتریفیوژها و افزایش غنیسازی اورانیوم در ایران طبق معاهده NPT و تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام گرفته است.
این ادعا در حالی صورت میگیرد که رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز بارها هشدار داده است که افزایش غنیسازی در ایران هیچگونه توجیه معتبر غیرنظامی ندارد.
رافائل گروسی، رییس آژانس بینالمللی انرژی اتمی، جمعه ۱۶ آذر به خبرگزاری رویترز گفت که ایران ظرفیت تولید اورانیوم بسیار غنیشده خود را به شدت افزایش میدهد و به آستانه لازم برای ساخت بمب اتمی نزدیک میشود.
او تخمین زد مقدار اورانیوم غنیشده تا ۶۰ درصد که ایران اکنون دارد، اگر تا ۹۰ درصد خالص شود، برای تولید چهار بمب اتمی کافی است.
طبق تخمینهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی، حدود ۴۲ کیلوگرم اورانیوم غنیشده با غلظت ۶۰ درصد اگر تا ۹۰ درصد غنی شود، مقداری است که در آن ساخت یک سلاح اتمی از نظر تئوریک امکانپذیر است.
گروسی میگوید غنیسازی در ایران «به طرز چشمگیری» افزایش پیدا کرده است. همزمان با افزایش فشارهای بینالمللی به حکومت به ویژه پس از صدور قطعنامه در شورای حکام، احتمال فعال شدن «مکانیسم ماشه» تقویت شده است. برخی مقامات ارشد نظام تهدید کردهاند که در صورت بازگشت مجدد تحریمها احتمال «تغییر دکترین اتمی ایران» وجود دارد. حتا برخی مقامات با صراحت تهدید میکنند که برای حفظ امنیت ملی «ساخت بمب اتم» ضروری است.
همچنین امیرسعید ایروانی سفیر جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد تهدید کرد که تهران به هرگونه تلاش برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل یعنی (فعال کردن مکانیسم ماشه) پاسخ قاطعانه خواهد داد.
این در حالیست که بعد از سرنگونی بشار اسد، شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رسانهها و تحلیلگران حکومتی بار دیگر بر ضرورت دستیابی به سلاح اتمی تأکید میکنند.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه ۹ دسامبر برابر با ۱۹ آذرماه در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه نگران این هستید که حکومت ایران در پی از دست دادن حماس در غزه، حزبالله در لبنان و رژیم اسد در سوریه به سمت دستیابی به سلاح هستهای حرکت کند، گفت کماکان نگرانیم!
ماتیو میلر در یک نشست خبری در واشنگتن گفت: «واضح است که این موضوعی است که مدتهاست نگران آن بودهایم، و مدتهاست که آن را رصد کرده، و مسئلهای است که درباره آن با متحدان و شرکای خود هماهنگ میکنیم.»
او در ادامه اضافه کرد: «اما بدون ارائه ارزیابی خاصی، فقط تکرار میکنم چیزی که همیشه بطور روشن بیان کردهایم این است که رئیس جمهوری جو بایدن به [رژیم] ایران هرگز اجازه دستیابی به سلاح هستهای را نخواهد داد.»
مقامات اسرائیل و همچنین دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب آمریکا که از ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ ساکن کاخ سفید خواهد شد نیز تأکید کردهاند تحت هیچ شرایطی اجازه دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح اتمی را نخواهند داد.