همزمان با فرارسیدن سالگرد جنگ ایران و عراق و سالگرد حمله عراق به ایران، بار دیگر، بحث ها و مناقشات در خصوص تاثیر ایران بر آغاز جنگ توسط عراق شدت گرفته است و رسانه ها به روال هرساله، با انتشار برخی از پیام های سال های نخست انقلاب در تلاش هستند تا در مورد حمله عراق به ایران اظهارات خمینی رهبر انقلاب اسلامی را در ابتدای پیروزی انقلاب علیه حاکمیت ملی عراق دخیل بدانند.
با این حال واکنش ها به این اظهارات هم همچنان ادامه دارد و حامیان انقلاب اسلامی و برخی کنشگران جنگ این موضع را قبول ندارند و اظهارات خمینی در خصوص توصیه به مردم عراق برای قیام علیه صدام را با آغاز جنگ عراق علیه ایران مرتبط نمی دانند.
حسین علایی، یکی از فرماندهان پیشین نیروی دریایی سپاه پاسداران در نشست جنگ ایران و عراق و نقش دیگر کشورهای جهان، با بیان این موضوع که برخی می‌گویند ایران بهانه دست عراق داد، این حرف را حرف بسیار غلطی می داند و تاکید دارد برای کسی که مسائل امنیت ملی و جنگ را می‌فهمد، بدیهی است که چنین ادعایی غلط است.
علایی معتقد است که عراق از سال‌ها قبل از شروع جنگ، آماده‌سازی را آغاز کرده است. به گفته وی کنار زدن حسن البکر توسط حکومت عراق در همین راستا بوده است. این فرمانده جنگ همچنین به نقل از آقای دعایی این موضوع را مطرح کرده است که اگر حسن البکر باقی می‌ماند جنگ آغاز نمی‌شد.
وی با بیان این موضوع که طرح این ادعا که ایران به عراق بهانه داد ادعای بسیار غلطی است، همچنین اظهار داشت شوروی هم یکی از حامیان جدی عراق بود و تا پایان جنگ هم متحد عراق باقی ماند. وی با اشاره به این که شوروی حتی سیم خاردار هم به ایران نمی فروخت، همراهی کشورهای دنیا با عراق را متذکر شد. علایی در بخش دیگری از سخنانش با بیان این موضوع که آمریکا به عراق سلاح نمی‌داد، اظهار داشت امریکا با وجود خودداری از فروش سلاح به عراق، کارهای مهمی برای عراق انجام داد.
این اظهارات در خصوص عدم فروش سلاح توسط آمریکا به عراق در حالی عنوان می شود که امریکا برعکس عراق، در زمان جنگ ولو به صورت غیرمستقیم به ایران سلاح می فروخت. بنا به اظهارات اکبر هاشمی رفسنجانی، ایران بسیاری از موشک های کروز خود را از آمریکا خریداری کرده است و با واسطه و یا با فشار گروگان‌گیری از آمریکا موشک کروز برای حمله به عراق خریداری کرده است.
ضمن این که پیش از این تاکنون چنین ادعایی از طرف دست اندرکاران جنگ در ایران مطرح نشده است که آمریکا به عراق سلاح نفروخته است. بسیاری از مقام های جمهوری اسلامی و همچنین دست اندرکاران جنگ در ایران بارها به فروش سلاح توسط آمریکا به عراق و حمایت گسترده تسلیحاتی آمریکا از عراق اشاره کرده اند.
حسین علایی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به قرارداد ۱۵ ساله تسلیحاتی بین عراق و شوروی با بیان این موضوع که این قرارداد در زمان شاه منعقد شده بود، اظهار داشت این قرارداد ربطی به انقلاب نداشت. وی خاطرنشان کرد که بر مبنای این قرارداد تمام ساز و کار نیروهای مسلح عراق بر مبنای دکترین مد نظر شوروی بنا شده است. علایی افزود ستون فقرات نیروی نظامی عراق متاثر از شوروی، نیروی زمینی و توان زرهی بود، در حالی که در ایران ستون فقرات ارتش نیروی هوایی و هوانیروز بود.
این فرمانده سپاه با اشاره به این که عراق بعد انعقاد معاهده ۱۹۷۵ شروع به تقویت ارتش کرد، مدعی شد به همین دلیل است که در پایان دوره شاه قدرت زمینی ارتش عراق، از ایران فراتر رفته است. وی در عین حال تاکید کرد که ایران از نظر هوایی و هوانیروز نسبت به عراق از برتری برخوردار بوده است.
علایی در بخش دیگری از سخنانش با بیان این موضوع که شوروی ایران را مخل برنامه‌های خود در منطقه می‌دانست گفت شوروی حتی اجازه نقل و انتقال از بازار سیاه هم به ایران نمی‌داد. وی تصریح کرد اتحاد شوروی از قبل از جنگ تا پایان جنگ متحد عراق باقی ماند و اصلا با ایران همکاری نکرد.
به گفته تحلیلگران این که کشورهای عربی و غربی طی جنگ ایران و عراق از عراق حمایت جدی کرده اند به این معنی نیست که عراق قبل از انقلاب هم برای حمله به ایران برنامه ریزی کرده است.
به گفته خود مقامات جمهوری اسلامی ایران، عراق از سال ها قبل قصد حمله به ایران را داشته است و با وقوع انقلاب اسلامی و تصور این که ایران از نظر نظامی شکننده و ضعیف است، اقدام به حمله به ایران کرده است. بنابراین حتی خود مقامات جمهوری اسلامی هم این موضوع را که انقلاب اسلامی موجب تسریع در حمله عراق علیه ایران شده است، تایید می کنند.
بسیاری از تحلیلگران هم با اشاره به سخنان خمینی در خصوص دعوت از مردم عراق برای قیام علیه دولت و حکومت عراق و همچنین اظهارات مقام‌های جمهوی اسلامی و شخص خمینی در خصوص صدور انقلاب ایران، تحریکات جمهوری اسلامی ایران را در حمله عراق به ایران موثر می دانند.
علایی در ادامه سخنانش با اشاره به ضعف نیروی زمینی ایران در مقابل نیروی زرهی قدرتمند عراق، و حمایت گسترده کشورهای عربی و غربی از عراق برای تقویت هرچه بیشتر نیروی زرهی عراق، گفت تمام قدرت ایران در برابر نیروی زرهی عراق مبتنی بر آرپی‌جی ۷ بود. وی افزود روس‌ها تانک‌های T72را در اختیار عراق قرار دادند که آرپی‌جی به آن کارگر نبود. علایی خاطرنشان کرد پیشرفته‌ترین تولیدات نظامی شوروی به عراق منتقل می‌شد. وی افزود زمانی که شوروی ضعف عراق در برابر اف ۱۴ را دید به عراق میگ ۲۵ داد که با همین هواپیما هم تهران را هدف قرار می‌دادند. علایی همچنین به لغو قراردادهای نظامی ایران و آمریکا در دوره دولت بختیار اشاره کرد و با بیان این موضوع که بختیار بزرگترین خیانت را به ایران کرد، گفت آمریکایی‌ها به بختیار گفتند قراردادهای نظامی را لغو کند و بختیار هم قرارداد خرید ۳۰۰ فروند اف ۱۶ را لغو کرد.
حمایت تسلیحاتی گسترده روسیه از عراق طی جنگ ایران و عراق یکی از مهم ترین انتقاداتی است که در خصوص رابطه ایران و روسیه به حاکمیت جمهوری اسلامی ایران می شود. جمهوری اسلامی معتقد است که آن حمایت را شوروی می کرد و روسیه فعلی نقشی در آن ندارد، با این حال منتقدان تاکید دارند که این روس ها هستند که از عراق حمایت می کردند که با فروپاشی شوروی تغییری نکرده اند و روس های امروز همان روس های دوران قبل از فروپاشی هستند. به گفته منتقدان اگر حمایت شوروی از عراق نمی بود، عراق هرگز نمی توانست تا این حد در مقابل ایران در سال های نخست جنگ دست بالا را داشته باشد.
