دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، در یک تهدید بیسابقه، جمهوری اسلامی را با شدیدترین لحن ممکن مورد خطاب قرار داد و اعلام کرد در صورتی که تهران بدون رسیدن به توافق با واشینگتن، به دنبال احیای برنامه هستهای یا بازسازی توان موشکی خود باشد، با حمله قاطع و مجدد آمریکا مواجه خواهد شد.
این هشدار صریح و جدید، در دیدار شامگاه پنجشنبه، ۲۰ آذرماه، در کاخ سفید و در جمع خبرنگاران مطرح شد. رئیسجمهور آمریکا به تشریح عملیات نظامی اخیر علیه تأسیسات هستهای ایران پرداخت و آن را «کاملترین نابودی ظرفیت هستهای ایران» و اقدامی «زمینهساز صلح» در خاورمیانه خواند.
ترامپ با اشاره به حملات بمبافکنهای بی-۲ و موشکهای تاماهاوک در اوایل تیرماه به سه مرکز هستهای حیاتی، شامل سایتهای فردو، نطنز و مرکز فرآوری اورانیوم اصفهان، این عملیات را فوقالعاده موفقیتآمیز دانست. او تأکید کرد که توان بالقوه اتمی جمهوری اسلامی «کاملاً و مطلقاً نابود شده است» و افزود: «حالا میتوانم از این واژه استفاده کنم چون کمیسیون انرژی اتمی آن را تأیید کرده است.»
وی گفت که تهران «بسیار به ساخت سلاحهای هستهای بزرگ نزدیک شده بود»، تا جایی که برخی زمان باقیمانده را «ظرف دو هفته تا دو ماه» برآورد میکردند. اما به گفته ترامپ، عملیات قاطع نیروهای آمریکایی، جمهوری اسلامی را از آن نقطه بحرانی دور کرد و «همین باعث شد صلح ممکن شود، چون پیش از آن همه از ایران میترسیدند و حالا دیگر نمیترسند.»
رئیسجمهور آمریکا این عملیات را «یکی از بزرگترین عملیاتهای نظامی تاریخ» توصیف کرد و در تداوم لفاظیهای خود، تأکید نمود که «هیچ کشور دیگری» توانایی انجام چنین حملهای را نداشت و آمریکا دارای «بهترین سلاحها و بهترین ارتش دنیا» است.
ترامپ ضمن اشاره به دقت حملات، مدعی شد که به استناد اظهارات مقامهای آمریکایی و حتی اعترافات داخل حاکمیت، این حملات چنان ضربه سنگینی وارد کرده است که ایران «احتمالا هرگز نمیتواند» به آن سایتها برگردد و اگر بخواهد دوباره فعالیت هستهای را از سر بگیرد، «باید یک سایت جدید انتخاب کند.»
او بار دیگر با لحنی تهدیدآمیز هشدار خود را تکرار کرد و گفت: «میتوانند تلاش کنند [تا برنامه هستهای یا موشکی را احیا کنند]، اما زمان زیادی طول میکشد تا دوباره به سطح قبل بازگردند. و اگر بخواهند بدون توافق احیا کنند، آن یکی را هم نابود میکنیم. ما میتوانیم موشکهایشان را خیلی سریع از کار بیندازیم. ما قدرت بزرگی داریم.»
این اظهارات تند ترامپ در حالی مطرح شد که علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، ساعاتی پیش از آن، در دیدار با گروهی از مداحان حکومتی، هرگونه شکل از مذاکره با ایالات متحده را صراحتاً رد کرده بود.
خامنهای ضمن تکذیب گزارشها مبنی بر تمایل تهران به توافق، هرگونه ارسال پیام به آمریکا از طریق واسطهها را قویاً رد کرد و تأکید نمود که اختلاف جمهوری اسلامی با آمریکا یک «اختلاف ذاتی است، نه تاکتیکی».
رهبر جمهوری اسلامی همچنین با اشاره به تکرار بحثها درباره «وقوع مجدد درگیری نظامی در ایران»، این موضوع را «اقدامی عامدانه برای ایجاد دلهره و تردید در میان شهروندان» خواند و گفت که هدف از آن «دلبهشک نگه داشتن مردم» است.
خامنهای در این سخنرانی، آمریکا را در «مرکز این جبهه وسیع و فعال» خواند که «برخی کشورهای اروپایی در اطراف او هستند.» این موضع رسمی در تقابل کامل با ادعای ترامپ مبنی بر تمایل جمهوری اسلامی به مذاکره قرار میگیرد.
ترامپ در بخش دیگری از سخنانش، ادعا کرد که جمهوری اسلامی اکنون «به شدت» مایل است با دولت او به توافق برسد. او گفت: «خیلی دوست دارند با من توافق کنند. من هم اگر بتوانیم، دوست دارم توافق کنیم.»
رئیسجمهور آمریکا، جنگ ۱۲ روزه را «فرصتی از دسترفته» برای جمهوری اسلامی خواند و گفت اگر تهران پیش از عملیات بمباران، مذاکره را میپذیرفت، میتوانست به توافقی عالی دست یابد که در آن «نه کسی میمرد، نه ساختمانی فرو میریخت، نه هیچچیز دیگری»، بلکه آمریکا «فقط سایت هستهای را میزد و تمام.»
او با اشاره به نزدیک شدن به توافق با ایران پیش از عملیات نظامی، گفت: «ما خیلی [به توافق] نزدیک نبودیم، اما خیلی هم دور نبودیم. پیش از عملیات بمباران، تا حد قابل قبولی به توافق با ایران نزدیک شده بودیم.»
ترامپ افزود: «آنها میتوانستند یک توافق عالی داشته باشند، اما آن فرصت را از دست دادند. حالا دوباره میخواهند توافق کنند.» این ادعا در تضاد کامل با مواضع رسمی دولت پزشکیان و علی خامنهای قرار دارد.
رئیسجمهور آمریکا عملیات نظامی علیه تأسیسات هستهای را نقطه عطفی توصیف کرد که وضعیت خاورمیانه را به نفع آمریکا و متحدانش تغییر داده است. او با تأکید بر اینکه «این جنگ یک ضربه تمامعیار بود»، مدعی شد که این عملیات «امکان صلح را فراهم کرد».
او با تمجید از رهبران عربستان سعودی و امارات متحده عربی، اظهار داشت که این کشورها «نمیتوانستند توافقی انجام دهند اگر ایران تا این حد بیاثر نشده بود.»
ترامپ نتیجه گرفت که «ایران دیگر آن کشور سابق نیست» و جایگاهش «بهشدت تنزل یافته است»، هرچند هشدار داد که «مطمئنم که تلاش میکند دوباره خودش را بازیابد، افراد توانمند و کارآمدی دارند. شاید موفق بشوند، شاید موفق نشوند.»
مجموعه این مواضع نشان میدهد که شکاف عمیق میان واشینگتن و تهران همچنان پابرجاست؛ از یک سو رئیسجمهور آمریکا با تکیه بر تهدید نظامی و ادعای «نابودی کامل» توان هستهای جمهوری اسلامی، از آمادگی برای توافق سخن میگوید، و از سوی دیگر، رهبر جمهوری اسلامی هرگونه مذاکره با آمریکا را رد میکند و هشدارهای نظامی را بخشی از جنگ روانی علیه جامعه ایران میداند. این تقابل لفظی، در شرایطی ادامه دارد که سایه بیثباتی و خطر تشدید تنشها همچنان بر منطقه سنگینی میکند.
