به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل در واشینگتن، تصاویر ماهواره‌ای تازه از سایت «طالقان ۲» که یکی از مراکز مهم و سابق توسعه فناوری‌های مرتبط با برنامه تسلیحات هسته‌ای جمهوری اسلامی در چارچوب «پروژه آماد» بود، نشان می‌دهد ایران در این محل یک سازه استوانه‌ای بسیار بزرگ نصب کرده که از نظر ابعاد، طراحی و نوع استحکام‌بخشی، شباهت قابل‌توجهی به محفظه‌های آزمایش مواد منفجره با قدرت بسیار بالا دارد؛ محفظه‌هایی که در فرایندهای حساس توسعه تسلیحات هسته‌ای یا آزمایش‌های پیچیده انفجاری استفاده می‌شوند.
به گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، این سازه عظیم حدود ۳۶ متر طول و ۱۲ متر قطر دارد و درون سازه‌ای فلزی با طول تقریبی ۴۰ متر و عرض ۱۷ متر قرار گرفته است. ابعاد کم‌سابقه این محفظه، همراه با موقعیت جغرافیایی آن و تاریخچه طولانی طالقان ۲ در پروژه آماد، باعث شده پرسش‌های جدی درباره ماهیت واقعی کاربری این مرکز مطرح شود.
این محل در ۲۵ اکتبر ۲۰۲۴، در جریان حمله هوایی اسرائیل، به‌طور گسترده تخریب شد، اما براساس اسناد موسسه علوم و امنیت بین‌الملل و گزارش رسانه Axios، درست پیش از آن حملات، تجهیزات پیشرفته تولید مواد منفجره بسیار خالص PETN در این سایت فعال بوده است. PETN ماده‌ای بسیار قوی، پایدار و قالب‌پذیر است که در برنامه آماد، در ساخت «مولدهای موج ضربه‌ای» نقش کلیدی داشته؛ مولدهایی که در یک سلاح هسته‌ای، انفجار همزمان چاشنی‌ها را برای ایجاد فشردگی مورد نیاز فراهم می‌کنند.
در دوره اجرای پروژه آماد، طالقان ۲ ابتدا محل استقرار یک محفظه کوچک‌تر آزمایش انفجاری بود که روی فونداسیون تقویت‌شده ساخته شده و با سیستم «فلش ایکس‌ری» امکان تصویربرداری دقیق از آزمایش‌های پرقدرت را فراهم می‌کرد. این ویژگی‌ها، همراه با موقعیت طالقان ۲ در فاصله کمتر از ۲۰۰ متر از سایت « طالقان ۱» — محلی که آن هم میزبان یک محفظه انفجاری بزرگ‌تر مرتبط با مراحل توسعه سلاح هسته‌ای بود — اهمیت این منطقه را در شبکه فعالیت‌های گذشته جمهوری اسلامی دوچندان می‌کند.
به گزارش این موسسه، ساخت‌وسازهای جدید در طالقان ۲ ماه‌ها قبل از «جنگ ۱۲ روزه» آغاز شده و تصاویر ماهواره‌ای بین سپتامبر تا نوامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که این پروژه اکنون وارد مراحل پیشرفته شده است. تصاویر جدید حضور یک جسم فلزی بسیار بزرگ، استوانه‌ای‌شکل و دست‌کم ۳۶ متری را نشان می‌دهد که زیر سقفی گنبدی و فلزی نصب شده و از نظر طراحی کلی، با محفظه‌های آزمایش مواد منفجره با قدرت بالا که ایران در گذشته ساخته، همخوانی دارد.
این سازه در دل یک ساختار مرکزی تقویت‌شده نصب شده که از سه طرف توسط بریدگی‌های عمیق در دامنه تپه محافظت می‌شود. دو دهانه قوسی‌شکل فلزی نیز در دو سوی سازه دیده می‌شوند و به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، این دهانه‌ها می‌توانند نقش «تله انفجاری» داشته باشند؛ به‌ویژه اگر قرار باشد در ادامه کل ساختمان زیر خاک مدفون شود.
تصاویر ۱۴ و ۲۳ آبان ۱۴۰۴ سه شکاف مستطیلی بزرگ را بر سقف فلزی ساختمان اصلی آشکار کرده‌اند؛ شکاف‌هایی که احتمالاً برای تهویه محفظه، خروج کنترل‌شده گازها یا ایجاد دسترسی فنی تعبیه شده‌اند. در بالای سازه نیز تلنبارهای بزرگی از خاک دیده می‌شود که به‌گفته کارشناسان این موسسه، می‌تواند برای پوشاندن کامل ساختمان و افزایش مقاومت آن در برابر حمله هوایی یا انفجارهای داخلی استفاده شود. پایه‌های بتنی جدید در اطراف ساختمان نیز نشان می‌دهد که ایران به‌طور جدی در حال تقویت ساختاری و سخت‌سازی این تاسیسات است.
به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، جمهوری اسلامی تلاش کرده این سازه را از دید ماهواره‌ها پنهان کند. در تصاویر ماهواره‌ای پیشین، یک پوشش بزرگ مستطیلی و تیره‌رنگ بر فراز ساختمان قرار داشت که تا ۲۴ اوت در تصاویر قابل مشاهده بود. پس از برداشته شدن این پوشش، محفظه استوانه‌ای و ساختار تقویت‌شده آن نمایان شد.
این موسسه تأکید می‌کند که هیچ سند قطعی مبنی بر این‌که این سازه برای «تسلیحاتی‌سازی هسته‌ای» استفاده خواهد شد وجود ندارد، اما ابعاد بسیار بزرگ محفظه، نوع طراحی و استحکام‌بخشی آن، موقعیت خاص در دل تپه، سابقه سایت در پروژه آماد، نزدیکی آن به طالقان ۱، و تلاش‌های آشکار برای پنهان‌سازی تجهیزات پرسش‌های جدی درباره مأموریت واقعی این مرکز ایجاد کرده است.
به گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل، طراحی مهندسی این تاسیسات — شامل محفظه استوانه‌ای عظیم، دیواره‌های تقویت‌شده، دهانه‌های قوسی‌شکل، فونداسیون ضخیم، پایه‌های بتنی تازه‌ساز و احتمال مدفون‌سازی زیر توده‌های خاک — به‌وضوح نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی در حال ایجاد یک سازه فوق‌العاده مقاوم، ایزوله و امنیتی است. چنین سازه‌هایی معمولاً برای فعالیت‌هایی با حساسیت بالا ساخته می‌شوند؛ فعالیت‌هایی که نیازمند حفاظت در برابر انفجارهای داخلی، ضربه‌های بسیار شدید یا حملات خارجی‌اند.
در جمع‌بندی، این موسسه تأکید می‌کند که هرچند هدف نهایی این تاسیسات از تصاویر ماهواره‌ای «به‌طور قطعی قابل تشخیص نیست»، اما نشانه‌های موجود در ابعاد سازه، تاریخچه آن در برنامه آماد، نوع تجهیزات دیده‌شده، روند ساخت‌وساز، سخت‌سازی سنگین تاسیسات، و رفتار پنهان‌کارانه جمهوری اسلامی، «سؤالات مهمی» را درباره نقشی که این مرکز ممکن است در فعالیت‌های حساس انفجاری یا حتی برنامه‌های احتمالی هسته‌ای آینده ایفا کند، مطرح می‌کند.
