در ادامه تنش‌های فزاینده میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جمهوری اسلامی، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در نشست اخیر شورای حکام بار دیگر نسبت به عدم همکاری تهران هشدار داد و تأکید کرد که بازرسان باید امکان دسترسی فوری و کامل به تاسیسات هسته‌ای آسیب‌دیده ایران را داشته باشند. او یادآور شد که تخریب این سایت‌ها، که در پی حملات هم‌زمان آمریکا و اسرائیل در جریان جنگ ۱۲ روزه خردادماه صورت گرفت، مانع از انجام تعهدات ایران در چارچوب پادمان نیست.
گروسی با اشاره به اظهارات مقام‌های جمهوری اسلامی که مدعی‌اند «با تخریب سایت‌ها چیزی برای بازرسی باقی نمانده»، این ادعا را نادرست خواند و توضیح داد که همه بخش‌ها نابود نشده‌اند و نشانه‌های متعدد حاکی از آن است که مواد غنی‌سازی‌شده همچنان در ایران وجود دارد. او گفت جامعه کارشناسی بین‌المللی نیز بر این باور است که بخشی از این مواد، به‌خصوص اورانیوم با غنای بالا، از دسترس بازرسان خارج مانده است.
آژانس در گزارش فصلی خود که هم‌زمان با آغاز نشست شورای حکام منتشر شد، اعلام کرده است که جمهوری اسلامی تا این لحظه هیچ گزارش رسمی درباره وضعیت سایت‌های تخریب‌شده و سرنوشت مواد هسته‌ای مرتبط ارائه نکرده، در حالی که طبق تعهدات پادمانی، این اطلاعات باید «بدون تأخیر» تسلیم آژانس می‌شد. گروسی تأکید کرده که پنج ماه عدم دسترسی به این مواد، راستی‌آزمایی را عملاً با وقفه‌ای نگران‌کننده روبه‌رو کرده است.
این هشدارها در شرایطی مطرح می‌شود که سه کشور اروپایی به‌همراه آمریکا پیش‌نویس قطعنامه‌ای شدیداللحن به شورای حکام ارائه کرده‌اند؛ قطعنامه‌ای که از جمهوری اسلامی می‌خواهد فوراً فهرست دقیق مواد هسته‌ای، محل نگهداری ذخایر اورانیوم و وضعیت تأسیسات بمباران‌شده را اعلام کند و تمامی دسترسی‌های لازم برای راستی‌آزمایی را در اختیار آژانس بگذارد. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند تصویب این قطعنامه «بسیار محتمل» است.
گزارش‌های پیشین آژانس نیز نشان می‌دهد که ایران پیش از حملات خردادماه بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی در اختیار داشت؛ حجمی که در صورت غنی‌سازی به سطح ۹۰ درصد، امکان ساخت حداقل **هشت سلاح هسته‌ای** را فراهم می‌کند. اسرائیل پیشتر اعلام کرده بود از محل نگهداری این ذخایر اطلاع دارد و این اطلاعات را با آمریکا به اشتراک گذاشته است. با این حال، آژانس تأکید کرده که هیچ امکان مستقل برای راستی‌آزمایی این ادعاها ندارد.
هم‌زمان با این مواضع آژانس، وزارت خارجه آلمان نیز یک روز پیش از نشست شورای حکام اعلام کرد که در این جلسه، میزان پایبندی جمهوری اسلامی به قطعنامه ۲۲۳۱ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. برلین می‌گوید گزارش‌های آژانس به‌روشنی نشان می‌دهد که تهران برخی از تعهدات بنیادین خود، از جمله درباره ذخایر اورانیوم با غنای بالا، را نقض کرده است.
در واکنش به این فشارها، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، روز چهارشنبه در کانال تلگرام خود اعلام کرد که ایران هیچ‌گونه همکاری برای بازرسی از تأسیسات بمباران‌شده را نخواهد پذیرفت و «غنی‌سازی صفر» را خط قرمز قطعی تهران دانست. او توقف غنی‌سازی را «خیانت» توصیف کرد. این موضع‌گیری صریح در حالی مطرح شد که گروسی ساعاتی پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران در وین گفته بود: «بازرسی از سایت‌های آسیب‌دیده بخشی از تعهدات ایران است و باید انجام شود.»
با وجود این لحن تقابلی، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی همچنان از آمادگی برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای سخن می‌گویند. کمال خرازی در گفت‌وگویی که همان روز با شبکه سی‌ان‌ان منتشر شد، اعلام کرد که تهران به گفت‌وگو با آمریکا تمایل دارد، اما از شروط قبلی خود عقب‌نشینی نمی‌کند. اندکی بعد، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در نشست خبری مشترک با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، گفت جمهوری اسلامی «به‌طور جدی به‌دنبال توافق است» و مذاکرات در جریان است.
رافائل گروسی در بخش دیگری از گزارش خود به شورای حکام به توافق ۹ سپتامبر خود با وزیر خارجه جمهوری اسلامی در قاهره اشاره کرده است. طبق این توافق، قرار بود سازوکاری جدید برای اطلاع‌رسانی و بازرسی پس از حملات نظامی تدوین شود. به گفته او، ایران دسترسی‌هایی محدود و با هماهنگی قبلی به برخی تاسیسات آسیب‌ندیده داده، اما این همکاری کافی نیست و تعامل سازنده‌تری ضروری است.
در مجموع، روند تحولات اخیر تصویری روشن از شکاف عمیق میان الزامات پادمانی و رفتار جمهوری اسلامی ارائه می‌دهد؛ شکافی که اکنون علاوه‌بر آژانس، قدرت‌های اروپایی و آمریکا نیز بر آن انگشت گذاشته‌اند. تعیین تکلیف ذخایر اورانیوم، ارائه گزارش درباره سایت‌های تخریب‌شده و بازگشت کامل بازرسی‌ها، اکنون سه محور اصلی فشارهای بین‌المللی علیه تهران است و به‌نظر می‌رسد در هفته‌های آینده، این پرونده وارد مرحله حساس‌تری خواهد شد.
