نشست بین‌المللی شرم‌الشیخ مصر، روز دوشنبه، صحنه امضای توافقنامه‌ای تاریخی با عنوان «صلح غزه» بود، توافقی که با حضور رهبران برجسته جهان به میانجیگری ایالات متحده شکل گرفت. در حالی‌که روند تبادل گروگان‌ها و زندانیان میان اسرائیل و حماس با نظارت نیروهای ویژه آمریکایی و صلیب سرخ ادامه داشت، ده‌ها گروگان اسرائیلی و صدها زندانی فلسطینی در چارچوب این توافق آزاد شدند.
این نشست بدون حضور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برگزار شد، اما جمعی از رهبران جهانی در آن حضور داشتند؛ از جمله امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، عبدالله دوم، پادشاه اردن، کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، و جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بلافاصله پس از سخنرانی خود در کنست اسرائیل به شرم‌الشیخ رفت و در حضور عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر، و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، توافق آتش‌بس را امضا کرد.
ترامپ این روز را «روزی بزرگ برای خاورمیانه» خواند و تأکید کرد که این توافق سرآغاز فصلی تازه در تاریخ منطقه خواهد بود. پیش از امضای رسمی، او برخلاف برنامه اعلام‌شده، دیداری کوتاه با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، داشت. این دیدار نمادین پس از آن انجام شد که واشنگتن در ماه گذشته از صدور ویزا برای عباس جهت شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل خودداری کرده بود. دیداری که در فضای رسانه‌ای به‌عنوان بازگشت دوباره تشکیلات خودگردان به صحنه مذاکرات صلح تعبیر شد.
در گفت‌وگو با عبدالفتاح السیسی، میزبان این نشست، ترامپ تأکید کرد که گفت‌وگوها درباره مرحله دوم طرح صلح غزه آغاز شده است؛ مرحله‌ای پیچیده‌تر که به موضوع خلع سلاح غزه و ایجاد ساختاری حکومتی جدید بدون حضور حماس خواهد پرداخت. السیسی نیز در سخنانی ترامپ را «تنها فردی که می‌تواند صلح را به خاورمیانه بیاورد» توصیف کرد و توافق غزه را «دستاوردی بزرگ برای ثبات منطقه» دانست.
او تأکید کرد که اولویت بعدی باید رساندن کمک‌های انسان‌دوستانه به مردم غزه و بازگرداندن بقایای گروگان‌های اسرائیلی به خانواده‌هایشان باشد. السیسی همچنین از برگزاری نشست دیگری در آینده نزدیک برای بررسی روند بازسازی غزه خبر داد و بار دیگر از راه‌حل دوکشوری به‌عنوان تنها مسیر دستیابی به صلح پایدار میان فلسطینیان و اسرائیل دفاع کرد.
ترامپ نیز در سخنان خود گفت که بازسازی غزه بلافاصله آغاز خواهد شد و این منطقه باید غیرنظامی باقی بماند. او افزود که اداره غزه باید به‌دست نیرویی انتظامی و پلیسی تازه‌تأسیس سپرده شود تا مانع از بازگشت هرگونه فعالیت شبه‌نظامی شود.
اما غیبت جمهوری اسلامی در نشست شرم‌الشیخ، که بسیاری از کشورهای همسایه ایران از جمله ترکیه، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، پاکستان و چند کشور عربی حوزه خلیج فارس در آن حضور داشتند، به یکی از محورهای اصلی واکنش‌ها تبدیل شد. هرچند ایالات متحده اعلام کرده بود از ایران نیز برای شرکت در این نشست دعوت شده، اما حکومت جمهوری اسلامی از حضور خودداری کرد.
به گزارش رسانه‌های داخلی ایران، این غیبت با استقبال برخی جریان‌های اصولگرا روبه‌رو شد اما موجی از انتقاد را در میان اصلاح‌طلبان و تحلیلگران سیاسی به‌دنبال داشت. روزنامه «هم‌میهن» در سرمقاله روز سه‌شنبه خود با انتقاد از عدم حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، و عباس عراقچی، وزیر خارجه، نوشت: «دلایل عدم شرکت کمابیش قابل پیش‌بینی بود. جمهوری اسلامی خود را از جهان جدا کرده و اصولاً نظم موجود بین‌المللی را نمی‌پذیرد، در حالی‌که منطق چنین نشست‌هایی در چارچوب همین نظم جهانی شکل می‌گیرد.» این روزنامه تأکید کرد که «حضور نیافتن در چنین مجامعی تنها به انزوای بیشتر می‌انجامد».
در ادامه، «هم‌میهن» سفر پرهزینه هیأت ۱۳۰ نفره ایرانی به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل را «نمادی از تناقض سیاست خارجی جمهوری اسلامی» خواند و پرسید: «اگر گفتگو با جهان بی‌فایده است، پس چرا در نیویورک به دنبال دیدار و مذاکره با رهبران همان کشورها هستید؟»
در همین زمینه، غلامحسین کرباسچی، عضو حزب کارگزاران سازندگی و شهردار پیشین تهران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در زمان جنگ ایران و عراق، صدام جنایت بیشتری نکرد؟ اما ما در همان زمان صدای مظلومیت خود را به دنیا رساندیم. آیا بهتر نبود نمایندگان ایران در چنین مجامعی شرکت کنند تا از حقوق ملت خود دفاع کنند؟»
محمدعلی ابطحی، رئیس دفتر پیشین محمد خاتمی نیز نوشت: «مهم نیست چه کسانی در نشست حضور دارند، مهم شنیدن صدای مردم ایران است. شرکت نکردن، به معنای نادیده گرفتن منافع ملی و ترس از گفت‌وگو با جهان است.»
در سوی دیگر، برخی رسانه‌های نزدیک به اصولگرایان از تصمیم دولت برای عدم شرکت دفاع کرده و نوشته‌اند «ایران نمی‌تواند در نشستی شرکت کند که طراح و میزبان آن کسانی هستند که به ملت ایران تحریم و تهدید تحمیل کرده‌اند».
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در توضیح این تصمیم در شبکه ایکس نوشت: «نه رئیس‌جمهور و نه من، نمی‌توانیم در مجمعی حضور یابیم که برگزارکنندگان آن همان کسانی هستند که علیه مردم ایران دست به حمله، تحریم و تهدید زده‌اند.»
جالب آن‌که در کنار جمهوری اسلامی، دولت اسرائیل نیز اعلام کرده بود نماینده‌ای به این نشست نخواهد فرستاد، و گروه حماس نیز که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود، در شرم‌الشیخ حضور نداشت.
نشست صلح شرم‌الشیخ، به دعوت دونالد ترامپ و با همراهی عبدالفتاح السیسی، روزی تاریخی را برای خاورمیانه رقم زد؛ روزی که با وجود غیبت برخی بازیگران کلیدی از جمله ایران، از آن به‌عنوان نخستین گام واقعی در مسیر پایان جنگ غزه یاد می‌شود.
ترامپ در پایان این نشست گفت: «ما امروز ثابت کردیم که صلح در خاورمیانه ممکن است، اگر اراده‌ای برای آن وجود داشته باشد. این تنها آغاز راه است، اما مهم‌ترین گام برداشته شد.»
با وجود این خوش‌بینی، پرسش اصلی همچنان باقی است: غیبت ایران در چنین رویدادی، نتیجه «اعتراض سیاسی» بود یا نشانه‌ای از انزوای عمیق‌تر در صحنه بین‌المللی؟
