سرعت تحولات دیپلماتیک در ارتباط با مذاکرات ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران شتاب گرفته و هر لحظه اخبار جدیدی میرسد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، سه‌شنبه ۲۶ فروردین در دیدار با جمعی از اعضای هیئت دولت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان عالی دستگاه قضائی و مسئولان برخی دیگر از مقام‌های حکومت گفت که «نظام» در مذاکرات میان تهران و واشینگتن به طرف مقابل «خیلی بدبین» و به توانایی‌های خود «خوشبین» است.
وی از مقامات خواسته تا مسائل کشور را به گفت‌وگوها «گره» نزنند و مدعی شده که در دوران برجام، «کشور را شرطی کردیم و همه چیز را منوط کردیم به پیشرفت مذاکرات».
او افزود: «به این گفت‌وگوها نه به صورت افراطی خوشبین هستیم و نه به صورت افراطی بدبین».
رهبر جمهوری اسلامی گفت: «بالاخره کاری و حرکتی است که تصمیم‌گیری شده و در قدم‌های اول هم خوب اجرا شده است. البته به طرف مقابل خیلی بدبین هستیم اما به توانایی‌های خودمان خوشبین هستیم».
خامنه‌ای گفت‌وگوهای عمان را «یکی از ده‌ها کار» وزارت امور خارجه دانست و گفت که «مسائل کشور» را نباید به مذاکرات گره زد.
رهبر جمهوری اسلامی پیش از این گفته بود که مذاکره با آمریکا «عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه» نیست و مشکلی از مشکلات ایران را حل نمی‌کند.
در همین حال، عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که دومین ناو هواپیمابر آمریکا، در آستانهٔ دور بعدی مذاکرات ایران و ایالات متحده بر سر برنامهٔ هسته‌ای تهران، در آب‌های خاورمیانه وارد فاز عملیاتی شده است.
به گزارش روز سه‌شنبه ۲۶ فروردین خبرگزاری آسوشیتدپرس، وینسون که مقر آن در کالیفرنیا است، به عنوان دومین ناو هواپیمابر ایالات متحده در خاورمیانه به ناو ترومن پیوسته است.
عکس‌های ماهواره‌ای که روز دوشنبه توسط برنامهٔ کوپرنیک اتحادیه اروپا گرفته شد، وینسون را نشان می‌دهد که در شمال شرقی سقطری، جزیره‌ای در نزدیکی دهانهٔ خلیج عدن، در حال عملیات است.
این ناو هواپیمابر را رزمناو موشک‌انداز کلاس «تیکوندروگا» به نام «یواساس پرینستون» و دو ناوشکن موشک‌انداز کلاس آرلی‌برک به نام‌های «یواساس استرت» و «یواساس ویلیام پی. لارنس» همراهی می‌کند.
این گزارش می‌افزاید ایالات متحده به وینسون دستور داده است تا به ناو یواساس هری اس. ترومن بپیوندد که از زمان آغاز عملیات آمریکا علیه حوثی‌های یمن در ۱۵ مارس در آب‌های منطقه حضور دارد.
تصاویر منتشر شده توسط نیروی دریایی ایالات متحده نشان می‌دهد که وینسون در روزهای اخیر مشغول آماده‌سازی تسلیحات و به پرواز درآوردن جت‌های جنگنده اف-۳۵ و اف/ای-۱۸ از روی عرشه خود بوده است.
ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده مستقر در بحرین، که بر عملیات‌های نظامی در خاورمیانه نظارت دارد، حاضر به اظهارنظر در مورد جزئیات عملیات این ناو نشده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، تهدید کرده که در صورت عدم دستیابی به توافق با تهران بر سر برنامه هسته‌ایش، تأسیسات اتمی ایران هدف حملات هوایی قرار خواهد گرفت و اسرائیل نیز در آن مشارکت خواهد داشت.
از سویی دیگر، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت که تعیین مسقط به عنوان محل برگزاری دور دوم مذاکرات با آمریکا، با نظر عمان بوده است.
او درباره اینکه عباس عراقچی پیش‌تر گفته بود این دور از مذاکرات در یک کشور اروپایی برگزار میشود، گفت تغییر انجام شده «ناشی از مباحث پشتیبانی و هماهنگی» بود.
وزیر خارجه ایتالیا دوشنبه گمانه‌زنی رسانه‌ها را تایید کرد و گفت به خواست طرفین ذی‌نفع و همچنین عمان، ایتالیا با برگزاری این مذاکرات در شهر رم موافقت کرده است.
با این‌حال بقائی شامگاه دوشنبه گفت دور بعدی مذاکرات در روز ۳۰ فروردین دوباره در مسقط برگزار خواهد شد.
در همین حال رسانه‌های داخلی مدعی شدن که به دلیل همزمان شدن جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در ایتالیا و دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا، به درخواست طرف آمریکایی محل این مذاکرات از رم به مسقط تغییر کرد.
تحولات مربوط به گفتگوهای ایران و آمریکا در مطبوعات جهانی و داخلی هم بشدت پیگیری میشود، در همین رابطه نشریه بریتانیایی گاردین روز سه‌شنبه در گزارشی نوشت که جمهوری اسلامی در برابر پیشنهاد ایالات متحده مبنی بر انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور به یک کشور ثالث‌ــ مثلا روسیه‌ــ مقاومت کند.
بنا بر این گزارش، درخواست آمریکا برای انتقال ذخایر اورانیوم جمهوری اسلامی به‌عنوان بخشی از تلاش‌های واشینگتن برای محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران و جلوگیری از استفاده از آن برای تولید بمب اتمی دانسته میشود.
به نوشته گاردین، این موضوع که یکی از موانع اساسی برای توافق آتی تلقی میشود، در مذاکرات اولیه در مسقط بین عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، مطرح شد.
جمهوری اسلامی ایران استدلال می‌کند ذخایر غنی‌سازی اورانیومی که در چهار سال گذشته جمع‌آوری شده است، باید تحت نظارت کامل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خود ایران باقی بماند. تهران این را یک اقدام احتیاطی یا نوعی بیمه‌ــ در صورت خروج دولت آینده آمریکا از توافق‌ــ می‌داند و یادآوری می‌کند که دونالد ترامپ سال ۲۰۱۸ هم با رد توافق سال ۲۰۱۵، از برجام خارج شد.
تهران استدلال می‌کند که اگر ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود را به خارج از کشور منتقل کند و سپس آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شود، مجبور خواهد بود فرایند غنی‌سازی اورانیوم را دوباره از ابتدا آغاز کند تا به سطح بالاتر از غنی‌سازی برسد.
در همین رابطه، کرملین روز سه‌شنبه از اظهارنظر درباره انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به روسیه، در قالب یک توافق احتمالی هسته‌ای میان تهران و واشینگتن، خودداری کرد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در پاسخ به این پرسش در یک نشست خبری روزانه که آیا روسیه ذخایر اورانیوم ایران را خواهد پذیرفت و آیا تهران این موضوع را با مسکو مطرح کرده است یا نه، گفت: «به این پرسش پاسخی نمی‌دهم.»
روسیه که اخیرا با جمهوری اسلامی یک پیمان مشارکت راهبردی بلندمدت امضا کرد، می‌گوید تهران حق «استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای» را دارد و هرگونه استفاده از نیروی نظامی علیه آن را غیرقانونی و غیرقابل قبول می‌داند.
قرار است عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در روزهای آینده و پیش از دور دوم مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده میان تهران و واشینگتن، به روسیه سفر کند.
در عین حال تهران تایمز هم در گزارشی نوشت که جمهوری اسلامی در این مذاکرات خواستار لغو تحریم‌ها در چند بخش در مقابل محدودیت و نظارت هسته‌ای و همچنین تضمین بازنگشتن تحریم‌ها و فعال نشدن مکانیسم ماشه است.
در روایت این رسانه از دیدار نمایندگان ایران و آمریکا آمده که مذاکرات در خانه البوسعیدی، وزیر خارجه عمان انجام شد، اما هیئت همراه دو طرف در هتل بودند. در حالی که در روایت سی‌ان‌ان آمده است که استیو ویتکاف و هیئت همراه او در سالن پذیرایی این خانه بودند و عباس عراقچی و همراهانش در اتاق.
بر اساس روایتی که تهران‌تایمز ارائه می‌دهد، مذاکرات به‌صورت «مکتوب و غیرمستقیم» انجام شد، اما سی‌ان‌ان می‌نویسد طرف عمانی میانجی مذاکره بود و به زبان انگلیسی پیام‌ها را ردوبدل می‌کرد.
اگرچه بخش عمده‌ای از تبادل پیام در مسقط بین نمایندگان ایران و آمریکا مستقیم انجام شد، گفته میشود که ویتکاف و عراقچی دیدار مستقیم هم داشته‌اند. درباره محل بعدی مذاکرات نیز اخبار متناقضی منتشر شده و در حالی که وزیر خارجه ایتالیا میزبانی مذاکرات را تایید کرده است، برخی در داخل ایران از ادامه مذاکرات در عمان خبر می‌دهند.
مجله اسپکتیتور نیز در مطلبی درباره مذاکرات آمریکا و ایران نوشت که با پایان دور اول گفت‌وگو، موضع جمهوری اسلامی روشن‌تر شده است.
این مجله توضیح داد که تهران می‌خواهد زمان بخرد و از دادن هرگونه امتیاز غیرقابل بازگشتی خودداری کند.
به گفته اسپکتیتور، هدف تهران یا احیای توافقی شبیه به برجام، یا کشاندن مذاکرات به روندی فرسایشی است که در نهایت مانع تحریم‌های بیشتر و حمله نظامی شود. این مطلب افزود: «برای حکومت ایران، زمان کلیدی‌ترین سرمایه است.»
بر اساس این گزارش، پس از ضربات سخت به گروه‌های نیابتی ایران از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به این‌سو مانند تلفات سنگین حماس، تضعیف جهاد اسلامی و کشته شدن حسن نصرالله، تهران به یک دوره سکون برای بازسازی توان، تسلیح و سازماندهی مجدد نیرو نیاز دارد.
روزنامه کیهان که از سوی حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنه‌ای اداره میشود هم، با اشاره به سخنان جان کری، وزیر خارجه پیشین آمریکا در خصوص ضعیف شدن جمهوری اسلامی، نوشت: «واقعیت این است که آمریکا، نه‌تنها دیگر قدرت تعیین تکلیف برای ملت‌ها را ندارد بلکه خود به دست خویش در مسیر فروپاشی گام برمی‌دارد.»
این روزنامه اضافه کرد: «جمهوری اسلامی در قلب تحولات منطقه‌ای و جهانی، نه‌تنها در گوشه رینگ نیست بلکه در مرکز میدان ایستاده و به عنوان بازیگری تاثیرگذار مسیر خود را با اقتدار و عزت ادامه می‌دهد.»
روزنامه کیهان در مطلبی دیگر با عنوان «دیکتاتورهای کوچولو»، حامیان مذاکره با آمریکا را خطاب قرار داده و با اشاره به کشته شدن قاسم سلیمانی در دولت اول ترامپ نوشت: «هزینه‌ای سنگین‌تر از اینکه قهرمان ملی ما را که ۴۰ سال جنگید، فراموش کردید؟ والله کم هزینه‌ای نیست.»
علی خامنه‌ای نیز پیش‌تر بارها تاکید کرده بود که با «قاتل سلیمانی» مذاکره‌ای انجام نخواهد گرفت.
کیهان همچنین با اشاره به اثر این مذاکرات روی بازار ارز و طلا، نوشت: «میگویند با نیم ساعت مذاکره، دلار و سکه را ارزان کردیم. نیم ساعت یعنی با کم‌ترین زمان و هزینه. در تکمیل می‌گوییم شما بدون داشتن وزیر اقتصاد و بدون داشتن برنامه توانستید دلار را کاهشی کنید! آفرین. اما آیا واقعا تا همین‌جای کار هزینه‌ای نداده‌ایم؟»
